ارگ بردسیر

ارگ بردسیر در استان کرمان قرار دارد و در عصر شاه سلطان حسین صفوی به‌عنوان حاکم‌نشین منطقه محسوب می‌شد و سپس در دوره صفویه و قاجار، کاربری آن به قلعه‌ نظامی تغییر کرد. معماری ارگ دارای شیوه خاصی است و مصالح به کار رفته در آن بسیار ساده بوده‌اند.

شهر بردسیر در ۸۰ کیلومتری جنوب غربی کرمان و در مسیر کرمان به سیرجان قرار دارد. ارگ بردسیر که از جاهای دیدنی بردسیر به حساب می‌آید، در مرکز شهر و رو‌به‌روی مسجد جامع قرار دارد.

منبع عکس: سایت ammi.ir (عکاس: علیرضا قهاری)

ارگ بردسیر که قدمت آن به ۳۰۰ سال قبل برمی‌گردد، بیش از ۲,۳۰۰ متر مربع مساحت دارد و به‌طور میانگین هشت متر بالاتر از سطح خیابان واقع شده است. مولف کتاب جغرافیای کرمان درباره این قلعه نوشته است:

قلعه بسیار محکم با حصنی مستحکم است. مرحوم امیر توپخانه مبارکه که به کرمان آمد، آن بنا را به‌کلی منهدم و خراب کرد و اکنون خرابه ‌است.

مجموعه ارگ به‌عنوان حاکم‌نشین منطقه در عصر شاه سلطان حسین صفوی به سال ۱۱۲۳ هجری قمری و به دستور محمد قلی خان قورچی باشی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و تا دوره قاجاریه به‌طور متناوب از موقعیت مسلط آن در شهر استفاده شده است. آثار مربوط به دوره قاجاریه در این قلعه شهری در سمت شرق شامل یک خندق می‌شود. ضمن اینکه باغ برج‌هایی متعلق به این دوره در سمت غرب تپه قرار گرفته است که به سالاریه شهرت دارد.

منبع عکس: سایت ammi.ir (عکاس: علیرضا قهاری)

مصالح به کار رفته در ساخت این بنا خشت خام و اندود اتاق‌ها و کف‌ها از کاهگل و گچ است. برای حیاط و حوض از آجر استفاده شده است. بررسی زمین‌شناسی تپه ارگ بردسیر نشان می‌دهد که پی خشتی بنای ارگ روی لایه قطوری از کنگلومرای قلوه سنگ قرار داشته و از استحکام کافی برای زیرسازی شالوده بنا برخوردار بوده است.

شهر بردسیر دارای سابقه تاریخی درخشانی است و با داشتن ارگ بردسیر، منطقه‌ای حاکم‌نشین محسوب می‌شد. بردسیر با برخورداری از آثار تاریخی و فرهنگی و همچنین آب و هوای خوش و اکوتوریسم خاص، در صورت ایجاد زمینه‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری در زمینه گردشگری و جذب توریست می‌تواند بسیار مورد توجه قرار بگیرد و عظمت گذشته خود را به دست آورد.

منبع عکس: سایت ammi.ir (عکاس: علیرضا قهاری)

بخش‌های مختلف ارگ بردسیر که در کاوش‌های مختلف کشف شده، شامل حیاطی با چهار ایوان قرینه و هشت ورودی است. همچنین امکانات سکونتی از قبیل آشپزخانه و سیستم آبرسانی بیانگر این واقعیت است که ارگ بردسیر روزگاری مکان مناسبی برای سکونت حاکمان به شمار می‌رفته و به‌عنوان یک قلعه نظامی مطرح بوده است. در سفال دهانه یکی از حلقه‌های چاه با خط نستعلیق این عبارت به چشم می‌خورد، «محمد قلی سنه ۱۱۲۳» که تاریخ ساخت بنا را نشان می‌دهد.

چاه‌های متعددی نیز جنب ایوان شرقی ارگ به چشم می‌خورد که برای تامین آب مورد نیاز استفاده می‌شدند. آب پس از طی مسیر شیبداری از چاه یا آب‌انبار تا تنبوشه وسط حوض (از جنس آجر) هدایت می‌شد و سپس از طریق سفالی به‌شکل شترگلو به‌صورت فواره ظاهر ‌می‌شد.

منبع عکس: سایت ammi.ir (عکاس: علیرضا قهاری)

تاکنون اشیای مختلفی مانند سفال‌های ساده و لعابدار، ظروف مربوط به دوره ایلخانی و صفوی در ارگ بردسیر پیدا شده است. تعدادی فشنگ متعلق به تفنگ برنو مربوط به دوره قاجار، اشیای فلزی و آلات جنگی و دو گوی فلزی مربوط به توپ‌های دوره صفویه نیز جزو اکتشافات این محل بوده‌اند.

منبع عکس: سایت ammi.ir (عکاس: علیرضا قهاری)

• بازدید از ارگ بردسیر رایگان است.
• در هر ساعت از شبانه‌روز امکان بازدید از ارگ بردسیر وجود دارد.
• هنگام بازدید از این اثر تاریخی، به آن آسیبی نرسانید و از نوشتن یادگاری بپرهیزید.
• با اطلاع‌رسانی درباره وضعیت ارگ می‌‌توانید نقش مهمی در جلوگیری از تخریب بیشتر آن داشته باشید.

نویسنده: زهرا آذرنیوش/ بازنویسی: صدیقه شجاعی