مسجد جامع بجستان

بجستان در جنوب استان خراسان رضوی قرار دارد. وجود محوطه‌ها و آثار باستانی اطراف بجستان دلیل بر اهمیت و اعتبار تاریخی این شهرستان است. به اعتقاد برخی از مورخان بجستان توسط سام نریمان قهرمان افسانه‌ای ایران ساخته شده‌ است. این شهر در دوران تیموریان از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و اعتبار آنجا بقدری زیاد بوده است که حاکمان و بزرگان معاصر تیمور قادر بوده‌اند تیمور را از خرابی آن شهر بازدارند. شهرستان بجستان در فاصله ۲۷۸ کیلومتری جنوب غربی مشهد واقع شده است. قدمت بجستان به اندازه قدمت گناباد است و احتمالا به دوره هخامنشی می‌‌رسد. از جاذبه‌های گردشگری این شهرستان می‌توان به وجود غارهای متعدد و آثار تاریخی همچون قلعه دختر، رباط فخرآباد و کاروانسرای قاسم‌آباد اشاره کرد.

مهم‌ترین اثری که از قرن نهم هجری در دوران تیموریان در شهرستان بجستان باقی‌ مانده، مسجد جامع بجستان است. مسجد جامع بجستان در زمان شاهرخ تیموری به همت محمدبن فخرالدین بن سیف الدین بن مقدم بجستانی بنا شده و تاریخ اتمام آن بر اساس کتیبه موجود در مسجد سال ۸۲۸ هجری است. شاهرخ تیموری و همسر او گوهرشاد بناها، مساجد و مدارس بسیاری بنا کردند. شاهرخ به عمران و آبادانی علاقه بسیار داشت و همین سبب شد تا در دوران او در خراسان یادگارهای تاریخی بسیاری از خود برجای بگذارد.

مسجد جامع بجستان که از جاهای دیدنی استان خراسان رضوی به شمار می‌آید، در دوران‌های بعدی مورد بازسازی و مرمت بسیار قرار گرفته است. بر اساس كتيبه‌ای در ايوان شمالی قرار دارد، در سال ۹۹۴ هجری شمسی اين مسجد در زمان شاه عباس كبير توسط حاج ناصرالدين محمد ابن احمد مرمت شده است. همچنین چندی پیش این مسجد توسط میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری خراسان رضوی مجدد مرمت و بازسازی شد.در برنامه ساماندهی این مسجد کف شبستان ضلع غربی آجر فرش شده و همچنین در این فضا کانالی برای عبور ابزار تاسیساتی ایجاد شده است. تمامی درب و پنجره‌های قبلی مسجد تعویض شده است و به جای آن از درب و پنجره‌های چوبی که توسط استادان و هنرمندان ساخته شده، استفاده شده است.

این مسجد تاریخی یکی از ارزنده‌ترین آثار باستانی و جاهای دیدنی بجستان است. مسجد جامع بجستان در حال حاضر مشتمل بر دو ایوان بر دو سوی صحن مربع شکل آن است و بر انتهای ایوان جنوبی به سمت قبله محرابی مقرن کاری تعبیه شده است. همچنین در سمت غرب مسجد نیز شبستانی قرار دارد که سقف آن بر فراز ستون‌هایی استوار شده است. این بنای تاریخی در تاریخ ۵ آذر ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۵۰۲ به‌عنوان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. با گذشت تقریبا ۶۰۰ سال از عمر این مسجد، همچنان کاربرد مسجد حفظ شده است.

نویسنده: بهاره غنچه