خانه کلبادی

شهر ساری به‌عنوان مرکز استان زیبا و سرسبز مازندران، همچون سایر شهرهای این استان با قرارگیری در میان کوه‌ها، دریا و جنگل، برای گردشگران بسیار جذاب است. اما علاوه بر جاذبه‌های طبیعی، آثار تاریخی از دیگر جاهای دیدنی ساری هستند که بازدید از آن‌ها می‌تواند به درک فرهنگ و تاریخ منطقه کمک شایانی کند. خانه کلبادی یکی از همین نمونه‌ها است که در مرکز شهر می‌درخشد. با کجارو همراه باشید.

خانه کلبادی از یادگارهای دوران قاجار در ساری محسوب می‌شود. سبک معماری این خانه الهام گرفته شده از تکایای دوره قاجاریه است. خانه کلبادی شامل دو بخش بیرونی و اندرونی می‌شود و در ساخت آن به‌طور عمده از آجر، چوب و سفال استفاده شده است. بام خانه را نیز به‌طور کامل سفالپوش کرده‌‌‌اند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس:Ronald Krispin)

خانه کلبادی بدون شک یکی از زیباترین ساکنان محله آب‌انبار نو ساری است. این خانه زیبا در تاریخ ۹ آبان سال ۱۳۷۷ هجری شمسی با شماره ثبت ۲۱۴۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

خانه کلبادی از بناهای تاریخی و مکان های دیدنی استان مازندران است و در ساری، میدان ساعت، خیابان انقلاب، محله آب‌انبار نو قرار دارد.

موقعیت جغرافیایی خانه کلبادی روی نقشه

برای دسترسی به خانه تاریخی کلبادی، می‌توانید به‌سمت میدان ساعت ساری و از آنجا به خیابان انقلاب بروید. محله‌ای به نام آب‌انبار نو وجود دارد که مسیر آن از خیابان انقلاب منشعب می‌شود و شما را به خانه کلبادی خواهد رساند. تاکسی‌های متعددی از سراسر ساری به مقصد میدان ساعت حرکت می‌کنند. اگر با خودروی شخصی عازم این مکان هستید، کمبود فضای پارک را در نظر داشته باشید. برای این منظور می‌توانید از پارکینگ‌های عمومی این ناحیه استفاده کنید و مسیر پارکینگ تا خانه کلبادی را پیاده بروید.

ساخت عمارت کلبادی به دوران قاجار برمی‌گردد. یکی از امرای ارتش وقت به نام «سردار جلیل» دستور ساخت این بنا را صادر کرد. وی فرزندی به نام «امیر نصرت شکوه نظام» داشت و به همین دلیل تصمیم گرفت نام خانه را «امیریه» بگذارد. پس از اینکه پسرش با وجود جوانی و سن کم درگذشت، خانه را به فرزند وی یعنی «منوچهر خان» بخشید.

عکس‌‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاسان: حامد یونسی، مرتضی جزایری و Ronald Krispin)

منوچهر خان کلبادی مدتی نماینده مردم ساری در مجلس شورای ملی بود و شخص تاثیرگذاری در ساری محسوب می‌شد. وی سال‌ها این خانه زیبا را تحت مالکیت خود داشت. سال ۱۳۶۲، منوچهر خان کلبادی چشم از جهان فروبست. هشت سال پس از درگذشت وی، در سال ۱۳۷۰، خانه تاریخی کلبادی در اختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار گرفت و از آن تاریخ تاکنون، بنا در اختیار این سازمان است. در سال ۱۳۸۸ خانه کلبادی تبدیل به موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی شد.

می‌خواهیم وارد خانه شویم. در همان ابتدا درب خانه جلب توجه می‌کند، دری زیبا از جنس چوب و دارای تزیینات چوبی. این در که ارتفاع زیادی دارد، دارای یک سردر از جنس آجر است. از در وارد می‌شویم؛ به‌محض ورود، با راهرویی باریک مواجه می‌شویم. این راهرو ما را به ورودی حیاط مشایعت می‌کند. دو ردیف پله در دو سمت به چشم می‌خورد که برای دسترسی به حیاط ساخته شده‌اند؛ چراکه حیاط در سطح پایین‌تری قرار دارد. حوض آب زیبایی روبه‌روی بنا خودنمایی می‌کند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Mahdi Jamakloo)

خانه یک بنای اصلی دارد که در دو طبقه و با نقشه مستطیل شکلی احداث شده است. همچنین این مجموعه سردابه‌ای در زیرزمین دارد که از آن به‌عنوان یخچال استفاده می‌شد. در هر دو طبقه این خانه که قدم بگذارید، در هرکدام یک شاه‌نشین را خواهید یافت. بدون شک شاه‌نشین‌ها از زیباترین قسمت‌های این خانه هستند که توجه شما را جلب می‌کنند. در دو سمت شاه‌نشین، دو رشته پلکان به چشم می‌خورد و همچنین اتاق‌هایی به‌صورت قرینه در دو طرف ساخته شده‌اند. استفاده از شیشه‌های رنگی و همچنین ارسی‌کاری‌هایی که در بنا دیده می‌شود، مهم‌ترین تزیینات انجام گرفته در این بنا هستند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: محمد رسول ضیایی)

نکته‌‌ای که توجه شما را ممکن است جلب کند، آن است که در و پنجره طبقه اول بنا با طبقه دوم تفاوت دارند و این بدان دلیل است که آن‌ها در دهه‌های اخیر و در جریان بازسازی‌ها تعویض شده‌اند. همچنین دو رشته پلکان داخلی مسدود شده‌اند و به‌جای آن‌ها در سمت شمالی بنا، یک رشته پلکان برای ایجاد دسترسی به طبقه دوم خانه ساخته شده است.

بخش بیرونی خانه تاریخی کلبادی در سمت چپ ورودی اصلی آن قرار دارد. این بخش از حیاطی کوچک و اتاقی برای انجام امور متفرقه تشکیل شده است. همچنین مسیری به‌سمت حیاط بزرگ اندرونی در این بخش دیده می‌شود.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Mahdi Jamakloo)

خانه تاریخی کلبادی دارای قسمت‌های دیگری همچون حمام، آشپزخانه، اصطبل و محل اسکان خدمتگزاران است؛ ولی آشپزخانه و محل اسکان خدمتگزاران در طول سال‌ها از بین رفته‌اند و هم‌اکنون بناهای نوسازی را می‌توانید به‌جای آن‌ها ببینید. در مورد حمام خانه نیز باید اشاره کنیم که دارای دو بخش گرمخانه و سربینه است و در گرمخانه، خزینه‌های آب سرد و گرم به چشم می‌خورند.

موزه تاریخ ساری در سه عمارت تاریخی واقع شده است که خانه کلبادی، ساختمان اصلی آن محسوب می‌شود. بخش‌های متنوعی در موزه موجود هستند، از جمله گالری صنایع چوبی، گالری صنایع نساجی، گالری سفال گری و بخش باستان‌شناسی.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: مرتضی فیروزه)

• اتاق اول: آثار چوبی نظیر در و پنجره‌های ارسی، تابلوهای مشبک و معرق و نمونه‌هایی از هنر بومی و سنتی لاک‌تراشی مازندران
• اتاق دوم: ظروف شیشه‌ای و مسی، جاجیم و گلیم و...
• اتاق سوم: لباس‌های محلی، زیورآلات و...

عکس‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاسان: مرتضی فیروزه و حامد یونسی)

• اتاق اول: آثار دوران پیش از تاریخ (سفال‌های گوهرتپه، تپه حصار دامغان، تپه اسماعیل آباد تهران و...)
• اتاق دوم: نمونه‌هایی از جمجمه انسانی از دوران پیش از تاریخ (از تپه دیباج دامغان)
• اتاق سوم: سفال‌های دوران تاریخی و اسلامی (منطقه ساری و بهشهر) و پلاک مفرغی با شمایلی از شتر دو کوهان (هزاره اول قبل از میلاد، از منطقه لفور)
• اتاق چهارم: ظروف شیشه‌ای و کاسه‌های مسی از دوره سلجوقیان
• اتاق پنجم: نمونه‌هایی از کتیبه، کاشی، سفال و تنبوشه سفالی از قرون هشتم و نهم (از فرح آباد ساری و... )
• اتاق ششم: آثار مربوط به دوران قاجاریه و پهلوی نظیر رادیو و تلفن، کوبه در، غازان، ساعت، کشکول و...

هزینه بلیط (در سال ۱۴۰۰) چهار هزار تومان است.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: احمد جزایری)

نویسنده: پویا جوانمرد