مسجد ملک کرمان

تعداد زیادی از جاذبه‌های استان کرمان در مرکز آن جای گرفته‌اند و غالب آن‌ها به آثار تاریخی اختصاص دارند. در این میان مسجد ملک با پیشینه‌ای چند صد ساله، قدیمی‌ترین مسجد کرمان به شمار می‌آید.

هرچند قدمت مسجد به دوره سلجوقی بازمی‌گردد، نشانه‌هایی از دوره‌های تاریخی قبل و بعد از آن را می‌توان در بنا مشاهده کرد. مسجد ملک در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است و همچنان مورد استفاده نمازگزاران قرار دارد. با کجارو همراه باشید و مسجد ملک را بشناسید.

مسجد ملک کرمان با قدمتی که به دوره سلجوقیان بازمی‌گردد، از مهم‌ترین مساجد تاریخی کرمان است و بزرگ‌ترین مساجد شهر به شمار می‌آید. این مسجد در کنار تعدادی دیگر از جاهای دیدنی کرمان، در بافت تاریخی شهر قرار دارد. امروزه مسجد ملک را با نام مسجد امام نیز می‌شناسند.

عکس از ویکی‌پدیا (عکاس: Am kerman)

مسجد ملک کرمان در ردیف مساجد چهار ایوانی قرار دارد. آثار و نشانه‌هایی از تعمیرات در دوره‌های مختلف تاریخی در بنای امروزی مسجد دیده می‌شود؛ از جمله تغییراتی که در دوره‌های صفوی و به‌خصوص قاجار صورت گرفته‌اند. این مسجد همچنان به‌عنوان مرکزی دینی فعال است و از آن برای برگزاری نماز استفاده می‌شود.

مسجد ملک در بافت قدیم شهر در میان خیابان امام خمینی، در بخش جنوبی ناحیه تاریخی بازار کرمان قرار دارد. (مشاهده روی نقشه)

• فاصله مسجد ملک کرمان تا کاروانسرای وکیل: ۴۵۰ کیلومتر
• فاصله مسجد ملک کرمان تا موزه مردم‌شناسی بانو بی‌بی جان حیاتی: ۴۰۰ کیلومتر
• فاصله مسجد ملک کرمان تا مدرسه ابراهیم خان: ۴۰۰ کیلومتر

عکس‌های گالری از ویکی‌پدیا (عکاس: Am kerman)

مسجد ملک کرمان در سال ۴۷۸ هجری قمری، در دوره سلطنت سلجوقیان به دستور ملک توران شاه یکم ساخته شد. طبق منابع تاریخی، در این دوره کرمان یکی از پررونق‌ترین شهرهای ایران محسوب می‌شد. به‌عنوان اولین مسجد جامع شهر، از مسجد ملک به‌عنوان مرکز اجتماعات کرمان استفاده می‌کردند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: حمید علیزاده)

با قدمتی که به قرن پنجم بازمی‌گردد، از مسجد ملک به‌عنوان قدیمی‌‌ترین مسجد کرمان یاد می‌شود. بخش‌های گوناگون مسجد به دوره‌های تاریخی مختلف، از آل بویه تا دوره معاصر، تعلق دارند. در تاریخ ۱۵ مهر ۱۳۴۶، مسجد ملک کرمان در فهرست آثار ملی ایران با شماره ۷۶۰ به ثبت رسید.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: ایمان فخری جوشنی)

در گذشته آب‌نمایی به عمق چهار متر به‌صورت روباز در قسمت غربی مسجد واقع شده بود که از دو طرف، دو راه پله داشت. از این حوض برای گرفتن وضو استفاده می‌کردند و قنات مستوره تامین‌کننده آب آن بود. آب قنات مستوره در کمتر از نیم قرن پیش خشک شد و آب‌نما را پر و روی آن را سنگ‌فرش کردند.

طاق ورودی سردر، مقرنس‌کاری است و ترنجی برجسته در قسمت پایین طاق قرار دارد. گچ‌بری طرح گره نیز اطراف طاق را می‌آراید. سردر ورودی و اصلی مسجد، شمالی است و در چوبی و قدیمی مسجد ارتفاعی کم دارد. در گذشته درها را کم‌ارتفاع می‌ساختند. دلیل آن این بود که افراد هنگام ورود به مسجد سری به نشانه تعظیم خم کنند و سپس وارد شوند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: alireza no)

شبستان امام حسن (ع) مشهورترین شبستان مسجد به شمار می‌آید. شبستان آقا علی با ۶ ستون در شمال غربی واقع شده است و به شبستان امام موسی بن جعفر (ع) متصل می‌شود. شبستان ضلع جنوبی دارای ۲۷ ستون است و شبستان واقع در ضلع شرقی ابعادی کوچک دارد.

چندین محراب گچ‌بری شده کوچک در مسجد جای گرفته‌اند که قدمت آن‌ها به ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال قبل از عهد سلجوقی بازمی‌گردد و آن‌ها را یادگارهایی از دوران آل بویه می‌دانند. همچنین سه محراب دیگر در پشت بام و شبستان امام حسن (ع) قرار گرفته‌اند که دارای گچ‌بری‌های زیبا و منحصربه‌فرد هستند و به قرن پنجم مربوط می‌شوند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: ایمان فخری جوشنی)

برج آجری سلجوقی در شمال شرقی مسجد بنا شده است. بخش‌های بالایی برج ویران شده‌اند و فقط ۶ متر از آن سالم بر جای مانده است.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: حمید علیزاده)

مسجد دارای چهار ایوان است. ایوان بزرگ قبله، بزرگ‌ترین ایوان مسجد محسوب می‌شود که در ضلع غربی صحن قرار دارد. این ایوان با آجر و به سبک دوره سلجوقی مزین شده است.

عکس‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاسان: امین کرمانی، امیرعلی سهیلی و سهیل سهی)

• بازدید از مسجد ملک کرمان رایگان است.
• نمازهای روزانه در این مسجد به‌صورت روزانه برگزار می‌شود. بنابراین دقت داشته باشید که اگر تنها قصد بازدید دارید، در ساعات دیگر به مسجد مراجعه کنید.
• مساجد از اماکن مذهبی به شمار می‌آیند. هنگام بازدید پوششی متناسب با این مقصد داشته باشید.
• از عمر آثار تاریخی قرن‌ها می‌گذرد. در حفظ آن‌ها کوشا باشیم و از وارد آوردن هرگونه آسیب جدا بپرهیزیم.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: دیگو دلسو)

نویسنده: فرناز رهبران رنجبر