بیت امام خمینی

بیت امام خمینی (ره) یکی از جاهای دیدنی خمین به شمار می‌رود که نه‌تنها جاذبه‌ای تاریخی و سیاسی است، بلکه از نظر معماری نیز اهمیت دارد. خانه امام در سال ۱۳۷۵ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۷۴۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. امام (ره) در همین خانه متولد شدند و در سن ۱۹ سالگی آن را برای ادامه تحصیل ترک کرده و به اراک و سپس به قم عزیمت کردند. امروزه این خانه به‌عنوان خانه موزه فعالیت می‌کند و امکان آشنایی با ویژگی‌های شخصیتی امام راحل و کارکردهای بیت تاریخی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی را برای گردشگران فراهم کرده است.

• آدرس: استان مرکزی، شهر خمین، محله سرپل، خیابان امام خمینی (نمایش روی نقشه)

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: جلال حسینی)

بیت امام خمینی از جاهای دیدنی استان مرکزی به حساب می‌آید که در حاشیه شمالی رودخانه خمین در محله قدیمی سرپل قرار دارد. شهر خمین در ۶۰ کیلومتری غرب اراک واقع شده است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: فرحناز غلامپور)

بیت امام خمینی میراث تار‌یخی با ارزشی از دوره قاجار به شمار می‌رود که هرساله مورد بازدید خیل عظیمی از ایرانگردان و جهانگردان قرار می‌گیرد. این خانه علاوه بر اینکه منزل امام خمینی، شخصیتی بسیار مهم در تاریخ کشورمان است، جذابیت‌های معماری زیبایی دارد. بی‌دلیل نیست که این خانه تاریخی در سال ۱۳۷۵ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۷۴۶ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

در حال حاضر، بیت امام به خانه موزه تبدیل شده و محوریت آن روایت زندگی و شخصیت پدر امام خمینی (ره) و امام راحل برای بازدیدکنندگان است تا با ویژگی‌های شخصیتی امام و کارکردهای بیت تارخی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی آشنا شوند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: سمیه شهامتی)

بیت امام خمینی توسط پدربزرگ حضرت امام، مرحوم حاج سید احمد، در سال ۱۲۵۵ هجری قمری از شخصی ‌به نام محسن خان به قیمت ۹۰ تومان خریداری شد. برادر بزرگ حضرت امام در خاطراتشان نقل کرده‌اند، این خانه پناهگاه مردم در روزهای ناخوش حمله یاغیان به خمین بود و به‌دلیل بزرگی خانه و وجود بخش‌های مختلف، زنان و کودکان در اتاق‌های متعدد مستقر می‌شدند و مردان بر بالای برج‌ها از حریم قلعه دفاع می‌کردند و مهاجمان را به عقب می‌راندند.

پدربزرگ و پدر حضرت امام هر دو از روحانیان محترم و تفنگدار بودند. حضرت امام در سخنان خویش هم اشاره فرمودند که به‌ همراه برادرشان از بالای این برج‌ها به سوی اشرار نشانه می رفتند و تیراندازی می‌کردند. پدر امام، مرحوم حاج سید مصطفی، در همین خانه متولد شد. امام، دو برادر و سه خواهرشان نیز در همین خانه به دنیا آمدند و برخی دروس مقدماتی را آموختند. حضرت امام در سن ۱۹ سالگی این خانه را برای ادامه تحصیل ترک کردند و به اراک و سپس به قم رفتند؛ گرچه همچنان به این خانه پدری رفت‌وآمد داشتند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Rojyar Ghavami)

بیت امام خمینی متناسب با اقلیم خمین و استان مرکزی ساخته شده است و مصالح اصلی آن شامل خشت، گل و چوب می‌شود؛ البته نمای برخی قسمت‌ها از جنس سنگ است. این بنای تاریخی حدود ۲,۵۰۰ متر مربع مساحت دارد و شامل پنج بخش می‌شود: حیاط اندرونی، حیاط بیرونی، حیاط دارای شبستان، حیاط موروثی امام (ره) و واحدهای ارتباطی و خدمات.

بیت امام برخلاف معماری خانه‌های سنتی ایرانی، به‌صورت چهار هسته‌ای است و شامل چهار حیاط می‌شود که هیچ‌کدام از حیاط‌ها نقش مرکزی را در این خانه ایفا نمی‌کنند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: عدالت مجاوری)

بیت امام در ابتدا دارای دو در ورودی و خروجی بود؛ اما بعدها برحسب ضرورت پنج ورودی دیگر به آن اضافه شد. از خصوصیات این خانه، ارتفاع سطح خانه نسبت به کف حیاط آن است؛ به‌طوری که دیگر قسمت‌های مسکونی آن روی مصطبه (کرسی) قرار گرفته‌اند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: فرحناز غلامپور)

جلوخان‌ها به‌صورت فرورفتگی در جلوی در اصلی قرار دارند و این در دو لنگه از چند ردیف تخته ضخیم طولی تشکیل شده است. پس از عبور از ورودی وارد فضایی کاملا سرپوشیده به نام هشتی می‌شوید که یک هشت‌ضلعی کامل است. بعد از هشتی در راهرویی طویل و کم‌عرض و تاریک قرار می‌گیرید که به آن دالان گفته می‌شود. در واقع بیت امام مانند سایر خانه‌های ایرانی، سلسله مراتبی جهت ورود به فضای باز حیاط دارد و دالان مانع ورود ناگهانی به فضای داخل عمارت می‌شود.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: ناشناس)

حوض و عنصر آب یکی دیگر از ویژگی‌های معماری ایرانی است که در این خانه نیز به چشم می‌خورد و در هر چهار حیاط آن می‌توان حوض‌های دایره‌شکل و هشت‌ضلعی و در یکی از حیاط‌ها حوضی به‌شکل قلب را مشاهده کرد که فضایی بسیار زیبا و دل‌انگیز را ایجاد کرده‌اند. کف این حیاط‌ها سنگ‌فرش و دارای باغچه است:

• حیاط اندرونی حاج سید مصطفی (پدر امام) که بعدها خانه موروثی آیت‌الله پسندیده شد؛
• حیاط بیرونی حاج سید مصطفی که محل تدریس و جلسه‌های دینی و پذیرایی از مهمانان بود؛
• حیاط دارای شبستان که امام خمینی در آنجا به دنیا آمدند؛
• حیاط موروثی امام خمینی.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: فرحناز غلامپور)

اتاق‌های عمارت به‌صورت سه دری، پنج دری و تالار ساخته شده‌اند و برخی از آن‌ها، زمستان‌نشین و برخی تابستان‌نشین هستند.

در زیر تالار، شبستان عمارت قرار گرفته که دارای چهار دالان مستقیم است و از دو طرف به حیاط راه دارند. این مکان به‌دلیل وجود سقف دو پوسته و جریان هوا، فضای خنکی داشته و محل مناسبی برای نگهداری مواد فاسدشدنی و استراحت ساکنان در تابستان بوده است.

برجی سه طبقه با کاربرد دفاعی در قسمت شمالی عمارت قرار دارد که معمولا از طبقات پایینی آن برای استراحت نگهبانان استفاده می‌شد. این برج حدود ۱۱ متر ارتفاع دارد و به کل بافت تاریخی شهر مشرف است.

چندین انبار، اصطبل، آشپزخانه و... سایر فضاهای کارکردی این عمارت را تشکیل می‌دهند. همچنین سالن اجتماعات مدرن، کتابخانه، حسینیه و غیره در بخش جدید بیت قرار دارند.

• بازدید از این خانه تاریخی در سال ۱۴۰۱ رایگان است.
• ساعت کاری مجموعه از هشت تا ۱۹ است.

نویسنده: آزاده یوسف‌نژاد/ بازنویسی: صدیقه شجاعی