قلعه دل مونته

قلعه دل مونته که یکی از جاهای دیدنی ایتالیا به شمار می‌رود، در دهه ۱۹۹۰ میلادی به میراث جهانی یونسکو اضافه شد و لقب شاهکار منحصربه‌فرد معماری قرون‌‌وسطا را از آن خود کرد. این قلعه در سال ۱۲۴۰ میلادی به دستور فردریک دوم ساخته شد و موقعیت قلعه، پلان هشت‌ضلعی با برج‌های هشت‌ضلعی در هر زاویه و همچنین استفاده از ریاضی و نجوم در طراحی، نشان‌دهنده بینش فرهنگی این امپراتور و ایده‌های اومانیستی او هستند. قلعه دل مونته تقریبا در معرض هیچ تغییر ساختاری قرار نگرفته و اصالت خود را حفظ کرده است. اقدامات حفاظتی نیز که از سال ۱۸۷۸ میلادی در جریان بوده‌اند، با استانداردهای ایتالیایی از کیفیت تطابق داشته‌‌اند.

• آدرس: ایتالیا، استان بارلتا-آندریا-ترانی، شهر آندریا، منطقه پولیا، بزرگراه استرادا استاتاله ۱۷۰ (نمایش روی نقشه)

«قلعه دل مونته» (Castel del Monte) بالای تپه‌ای کوچک در شهر آندریا، در منطقه پولیا ایتالیا قرار دارد.

منع عکس: ویکی پدیا (عکاس: Michael Fritz)

از دو شهر باری و ترانی می‌توانید با اتوبوس یا قطار به آندریا برسید.

• قطار: با قطار به آندریا بروید و سپس از آنجا با اتوبوس راهی قلعه شوید. این سرویس از یک آوریل تا یک نوامبر فعالیت می‌کند.
• خودرو: با خودرو وارد بزرگراه A16 (باری-ناپل) شوید، از خروجی آندریا-بارلتا، بزرگراه استرادا ساتاتاله ۱۷۰ را انتخاب کنید. پس از ۱۸ کیلومتر رانندگی به مقصد می‌رسید. پس از پارک خودرو در پارکینگ (سه یورو)، با اتوبوس شاتل می‌توانید در ازای پرداخت یک یورو راهی قلعه شوید.
• تاکسی: در آندریا شرکتی به نام «توریست اسپیدی ترانسفر» (Tourist Speedy Transfer) وجود دارد که خدمات شاتل خصوصی به قلعه ارائه می‌دهد که هزینه سفر یک‌طرفه ۳۰ یورو است. در صورتی که برای رفت و برگشت، تاکسی بگیرید، باید ۵۰ یورو پرداخت کنید و امکان بازدید یک ساعته از قلعه را خواهید داشت.

منع عکس: گوگل مپ (عکاس: Nico Sebaste)

قلعه دل مونته، قلعه‌ای قرون‌وسطایی با ساختار هشت ضلعی در ارتفاع ۵۴۰ متری است و به‌حدی شهرت دارد که تا چند سال اخیر تصویر آن در پشت سکه‌های یک سنتی یورو به چشم می‌خورد. این قلعه در زمان ساخت در منطقه حاصلخیز معروفی با منابع فراوان آب و پوشش گیاهی سرسبز قرار داشت. در نزدیکی قلعه صومعه‌ای با نام صومعه سانتا ماریا دل مونته وجود دارد که به نظر می‌رسد قلعه نام خود را از این صومعه گرفته است.

قلعه پلانی هشت‌ضلعی دارد که در هر هشت گوشه آن، برج‌هایی با پایه هشت‌ضلعی دیده می‌شود. هر دو طبقه آن از هشت اتاق متقارن تشکیل شده و حیاط داخلی نیز هشت‌ضلعی و منظم است. بنابراین به وضوح می‌توان دید که عدد هشت مهم‌ترین عنصر معماری آن به شمار می‌رود. در نمادگرایی مذهبی عدد هشت نشان‌دهنده ارتباط بین خدا و انسان و در عین حال نماد بی‌نهایت است. به اعتقاد عده‌ای از متخصصان شکل هشت‌ضلعی ترکیبی از مربع (نماینده زمین) و دایره (نماینده آسمان) است.

قلعه دل مونته نه‌تنها از نظر شکل ظاهری خود در قرن سیزدهم قابل‌توجه بود، بلکه سیستم لوله‌کشی پیشرفته‌ای داشت؛ به‌طوری که از آب باران برای توالت‌ها و حمام‌های مجموعه استفاده می‌شد.

قلعه تاریخی دل مونته در فیلم‌های متعددی به نمایش درآمده است که از آن جمله می‌توان به «نام گل سرخ» به کارگردانی ژان ژاک آنو محصول سال ۱۹۸۶، «قصه قصه‌ها» به کارگردانی متئو گارونه محصول سال ۲۰۱۵ و همین طور فیلم «زن شگفت‌انگیز» اثر پتی جنکینز متعلق به سال ۲۰۱۶ اشاره کرد.

منع عکس: سایت amusingplanet.com (عکاس: ناشناس)

هیچ سندی از دستور ساخت قلعه دل مونته در دسترس نیست و در هیچ دوره تاریخی رد پای دقیقی از چرایی این کار وجود ندارد. تنها یک سند از روند ساخت این قلعه پیدا شده که مربوط به سال ۱۲۴۰ میلادی است. در این سند امپراتور فردریک دوم به فرماندار کاپیتانیا دستور ساخت قلعه را در زمین‌های ارثی مادرش می‌دهد؛ ولی در این سند به‌دلیل ساخت اشاره نشده است.

در طول قرن‌ها، قلعه بین افراد مختلفی دست‌به‌دست شد تا اینکه در قرن سیزدهم، در زمان سلطنت «کارل اول» برای زندان در نظر گرفته شد. در سال ۱۵۲۸ به‌دنبال پیروزی فرانسه بر پادشاهی ناپل، قلعه دل مونته مخروبه شد. در آغاز قرن هفدهم، این قلعه برای مدتی طولانی متروکه ماند و اموال آن از مبلمان تا تزیینات مرمری به سرقت رفت. در سال ۱۸۷۶، قلعه در وضعیت بسیار بدی به سر می‌برد تا اینکه سرانجام توسط دولت خریداری شد و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

یونسکو در سال ۱۹۹۶ این قلعه را به‌عنوان میراث جهانی معرفی و آن را ترکیبی موفق از عناصر معماری دوران کلاسیک باستان، شرق اسلامی و گوتیک شمال اروپا توصیف کرد.

منع عکس: سایت gancarczyk.com (عکاس: ناشناس)

قلعه دل مونته یکی از شاهکارهای معماری و جاذبه‌های گردشگری آندریا به شمار می‌رود که به‌لطف معماری هندسی، از سایر قلعه‌های هم‌دوره خود متمایز شده است. خالق قلعه هنوز نامشخص است؛ به‌طوری که عده‌ای از متخصصان، معماری آن را به «ریکاردو دا لنتینی» (Riccardo da Lentini) نسبت می‌دهند؛ در حالی که برخی دیگر از این ایده حمایت می‌کنند که ساخت‌وساز دل مونته بر اساس طرح‌های فردریک دوم بوده است.

دل مونته به‌صورت هشت‌ضلعی با قطر ۵۶ متر ساخته شد؛موضوعی که تا به امروز ذهن دانشمندان و متخصصان را درگیر کرده است؛ چراکه فردریک دوم در منطقه آپولیا قلعه‌های زیادی ساخت؛ اما هیچ‌کدام مانند قلعه دل مونته دارای شکل و ساختار هندسی نبودند. این قلعه با استفاده از سه نوع مصالح ساخته شده است: سنگ آهک، مرمر سفید و سنگ «coral breccia».

سازه دل مونته دو طبقه دارد که هرکدام دارای هشت اتاق به هم پیوسته به‌شکل ذوزنقه است که در کنار هم قرار گرفته‌ و محیطی هشت ضلعی ایجاد کرده‌اند. همچنین هشت برج سربه‌فلک‌کشیده با پایه‌های هشت‌ضلعی در قلعه به چشم می‌خورد که در هر یک از هشت گوشه آن خودنمایی می‌کنند. از طریق برج‌ها می‌توان به تراس پشت‌بام دسترسی پیدا کرد؛ جایی که با تخته‌ سنگ‌هایی سنگ‌فرش شده است. منظره پانوراما از این تراس‌ها یک مزیت استراتژیک بزرگ در قرون‌وسطا محسوب می‌شد؛ زیرا می‌توانستند دشمنان را از کیلومترها دورتر ببینند. در آن روزها، تمام اتاق‌ها با سنگ مرمر گران‌بها، موزاییک، نقاشی و... تزیین شده بود؛ اما متاسفانه قلعه دل مونته توسط غارتگران و خرابکاران مورد سرقت قرار گرفت.

منع عکس: گوگل مپ (عکاس: David Delbosco)

جالب اینکه محدوده‌ای از قسمت مرکزی قلعه سقف ندارد و کسانی که داخل قلعه قرار می‌گیرند، از این حفره می‌توانند آسمان را نگاه کنند. حیاط قلعه دل مونته شکلی هشت‌ضلعی دارد و مشابه سایر نقاط آن از سنگ آهک، سنگ «coral breccia» و سنگ مرمر ساخته شده است. در گذشته مجسمه‌هایی در این محل وجود داشتند؛ گرچه امروزه فقط تخته سنگی با تصویر تعدادی شوالیه‌ و بخشی از پیکر یک انسان باقی مانده است.

نمای سازه از ترکیب سنگ آهک و کوارتز تشکیل شده که پنجره‌هایی در نمای آن مشاهده می‌شود. ویژگی‌های فضای داخلی بنا منعکس‌کننده تاثیرات شرقی هستند؛ مانند نصب تجهیزات هیدرولیکی خلاقانه که فردریک دوم مطابق با آداب و رسوم معمول عربی برای حمام استفاده کرده بود. فضاهای داخلی با طاق‌های صلیبی پوشیده شده‌اند و در گذشته شامل تزییناتی می‌شدند که امروزه وجود ندارند. گواه این موضوع، بقایای سنگ‌های مرمر و موزاییک‌هایی است که بخش اعظم آن‌ها پس از قرن‌ها بی‌توجهی ناپدید شده‌اند. یکی دیگر از قطعات گمشده پازل در این قلعه را می‌توان فواره‌ای هشت ضلعی دانست که ظاهرا در حیاط مرکزی قرار داشت و هیچ بقایایی از آن پیدا نشده است.

منع عکس: ویکی پدیا (عکاس: Sailko)

قلعه دارای دو ورودی است: ورودی اصلی در جلوی ساختمان و ورودی دیگر در پشت ساختمان. ورودی اصلی دل مونته به‌شکل طاق پیروزی به نظر می‌رسد که یک درگاه طاق‌دار کوچک‌تر را احاطه کرده است و فقط مهمانان مهم می‌توانستند از آن استفاده کنند. ورودی پشتی برای خادمان در نظر گرفته شده بود. اتاق‌های قلعه به خصوصی (فقط در اختیار مهمان) و مشترک (به‌عنوان مثال برای صرف غذا، ضیافت و...) تقسیم می‌شدند. چیدمان درها و راهروهای داخل قلعه بر اساس تقسیم‌بندی اتاق‌ها طراحی شده بود تا مسیرهای سرویس‌دهی با مسیرهای مورداستفاده مهمانان تلاقی نداشته باشند.

منع عکس: سایت imageprofessionals.com (عکاس: ناشناس)

هیچ سندی از استفاده شخصی فردریک دوم از قلعه دل مونته موجود نیست؛ هرچند گفته می‌شود که قلعه برای سه سال به‌عنوان دربار او به کار می‌رفت. طبق برخی منابع، این محل در قرن ۱۳ برای مدتی به‌‌عنوان زندان استفاده می‌شد. در طول شیوع طاعون سال ۱۶۶۵ میلادی، این قلعه پناهگاهی برای خانواده‌های ثروتمند آندریا بود که به‌طور موثر از آن‌ها در برابر بیماری محافظت می‌کرد. سپس قلعه برای مدت ۲۰۰ سال به حال خود رها شد.

برخی از باستان‌شناسان نیز بر این باور هستند که دل مونته تنها محلی برای شکار بود و کاربرد دیگری نداشت. ضمن اینکه دل مونته هیچ‌گونه خندق و پل متحرکی ندارد و این نظریه تقویت می‌شود که هرگز قلعه دفاعی نبوده است؛ گرچه کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که قلعه در ابتدا دارای دیوار محافظ بود. در واقع، دیوارها و برج‌های ۲۶ متری که در گذشته حتی بلندتر بودند و همچنین دیوارهای سنگ آهکی ضخیم باعث شده‌اند که دل مونته، سازه‌ای به‌مراتب فراتر از یک اقامتگاه ساده باشد.

این ایده نیز مطرح می‌شود که دل مونته نوعی محل کسب دانش بوده است و دانشمندان بدون مزاحمت می‌توانستند در آن به مطالعه بپردازند. بر اساس حدسی دیگر، قلعه کاربری حمام داشته؛ چراکه الگوی آن مشابه حمام‌های عربی است.

منع عکس: گوگل مپ (عکاس: Saint Cae)

• ساعت بازدید از قلعه دل مونته از اول آوریل تا ۳۰ سپتامبر از ۱۰:۱۵ تا ۱۹:۴۵ است. دفتر فروش بلیط در ساعت ۱۸ بسته می‌شود.
• ساعت بازدید از اول اکتبر تا ۲۸ مارس از ۹ تا ۱۸:۳۰ است. دفتر فروش بلیط در ساعت ۱۹:۱۵ بسته می‌شود.

• هزینه بلیط قلعه هفت یورو است. گروه سنی ۱۸ تا ۲۵ سال می‌توانند با ۳٫۵۰ یورو از این جاذبه بازدید کنند.
• امکان دیدن این محل برای افراد زیر ۱۸ سال و بالای ۶۵ سال به‌صورت رایگان وجود دارد.
• بازدید از قلعه در اولین یکشنبه هر ماه به‌صورت رایگان امکان‌پذیر است.

منع عکس: گوگل مپ (عکاس: Alessio Spinelli)

• یک رستوران و چند مغاره فروش سوغاتی در محل قلعه دل مونته فعالیت می‌کنند.
• پارکینگ و سرویس رفت و برگشت تا پای قلعه وجود دارد.
• در صورت تمایل می‌توانید از تور همراه با راهنما استفاده کنید که پنج یورو هزینه بر می‌دارد.

نویسنده: فاطمه محمدی/ بازنویسی: صدیقه شجاعی