شناسایی ۱۴۰ اثر تاریخی در کاوش‌های باستان‌شناسی حوزه آبگیر سد چم شیر

کاوش نجات‌بخشی در ۱۶محوطه فرهنگی - تاریخی شناسایی شده در محدوده سد و نیروگاه چمشیر در استان کهگیلویه و بویر احمد، آغاز و ۱۴۰ اثر فرهنگی- تاریخی در آن شناسایی شده است.

محمد‌حسین عزیزی خرانقی، مدیر پروژه و ناظر کاوش‌های نجات‌بخشی سد و نیروگاه چمشیر با اشاره به اینکه این پروژه با انجام کاوش در ۱۶ محوطه فرهنگی - تاریخی شناسایی شده در این محدوده آغاز شده است تصریح‌کرد:

سد و نیروگاه چمشیر در استان کهگیلویه و بویر احمد، شهرستان گچساران روی رودخانه زهره، مراحل پایانی ساخت خود را سپری می‌کند و کارفرمای این طرح شرکت آب و نیروی ایران است.

این باستان‌شناس افزود:

محدوده مخزن این سد تاکنون دو بار مورد بررسی باستان‌شناسی قرار گرفته و به‌طور کلی تعداد ۱۴۰ اثر فرهنگی - تاریخی در آن شناسایی شده است.

او اظهارکرد:

در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۸، سی محوطه از میان محوطه‌های شناسایی شده توسط مدیر پیشین کاوش‌های نجات‌بخشی سد و نیروگاه چمشیر انتخاب و مورد گمانه‌زنی به‌منظور تدقیق وجود نهشته‌های فرهنگی، قرار گرفت.

عزیزی خرانقی گفت:

در سال‌های گذشته ۹ محوطه به پیشنهاد و انتخاب مدیر پروژه پیشین مورد کاوش باستان‌شناسی قرار گرفته بود و در سال جاری با توجه به نزدیکی زمان مقرر آبگیری، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، طی توافقی با پروژه چمشیر، ۱۶ تیم کاوش باستان‌شناسی را در منطقه به‌منظور کاوش نجات‌بخشی محوطه‌های پیشنهادی، همچون ۹ محوطه قبل، مستقر کرد.

مدیر پروژه و ناظر کاوش‌های نجات‌بخشی سد و نیروگاه چمشیر با بیان‌اینکه استقرار و مدیریت ۱۶ تیم کاوش به‌صورت هم‌زمان نیاز به هماهنگی بالایی بین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و مسئولان پروژه سد و نیروگاه چمشیر داشت تصریح‌کرد:

خوشبختانه این مهم صورت پذیرفت و گروه‌های انتخاب شده از نیمه آذر ماه سال جاری در منطقه مستقر و کاوش نجات‌بخشی در محوطه‌های انتخاب شده، آغاز و تاکنون نیز ادامه دارد.

او با اشاره به این مطلب که از این ۱۶ گروه کاوش، ۶ گروه از همکاران پژوهشکده باستان‌شناسی و میراث فرهنگی و ۱۰ گروه از پژوهشگران آزاد به‌صورت پیمانی مشغول حفاری هستند، گفت:

قدیمی‌ترین محوطه از بین محوطه‌های انتخاب شده، دارای نهشته‌های فرهنگی از دوره عیلام میانه و جدیدترین آن‌ها به دوران متاخر اسلامی، باز می‌گردند.

عزیزی خرانقی افزود:

بیشتر محوطه‌ها دارای یک یا دو رَج معماری سنگی خشکه چین و گاهی موارد ملاط گِل است و به‌صورت کلی به‌جز محوطه عیلامی، ما بقی محوطه‌ها عموما استقرارهای کوچ‌شینی از دوران میانه تا متاخر اسلامی هستند و در مواردی حتی سفال‌های شاخص برای تاریخ‌گذاری نسبی از کاوش برخی محوطه‌ها به دست نیامده است.

مدیر پروژه و ناظر کاوش‌های نجات‌بخشی سد و نیروگاه چمشیر گفت:

با توجه به ماهیت محوطه، آثار فرهنگی منقول از جمله سفال، به‌صورت بسیار محدودی در کاوش‌ها یافت می‌شود و همین موضوع، تاریخ‌گذاری دقیق محوطه‌ها را در این مرحله بسیار دشوار می‌کند.

او گفت:

همانگونه که ذکر شد، معماری به دست آمده بسیار ساده بوده و صرفا اتاق هایی عموما مستطیل‌شکل است که با توجه به‌سادگی و تشابه پلان معماری در اکثر محوطه‌‌ها، امکان تاریخ‌گذاری محوطه‌ها بر اساس شاخصه‌های معماری نیز، میسر نیست، اما از این میان برخی محوطه‌‌ها دارای معماری منسجم‌تر همراه با دیوارهای مستحکم با مصالح لاشه سنگ و گچ نیم کوب و اندود گچی هستند.

این باستان‌شناس با بیان‌اینکه کاربری احتمالی این محوطه‌ها در گزارش‌های آتی توسط سرپرستان گروه‌های کاوش به‌صورت مجزا ارائه خواهد شد، گفت:

تاریخ گذاری پیشنهادی تا این مرحله از کاوش، قرون اولیه تا قرون میانه اسلامی است.

مدیر پروژه و ناظر کاوش‌های نجات‌بخشی سد و نیروگاه چمشیر با اشاره به اینکه این کاوش‌ها تا اواخر دی ماه به طول خواهد کشید، هرچند کاوش در برخی محوطه‌ها همچنان ادامه خواهد داشت تصریح‌کرد:

با توجه به حساسیت‌هایی که در مورد کاوش‌های نجات‌بخشی سد و نیروگاه چمشیر به وجود آمده، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در نظر دارد تا پس از اتمام کاوش‌های میدانی، طی همایشی از سرپرستان گروه‌های کاوش برای ارائه دستاوردهای پژوهشی، دعوت به عمل آورد که زمان و نحوه برگزاری آن از طریق روابط‌عمومی پژوهشگاه، اطلاع‌رسانی خواهد شد.