انسان نئاندرتال چه کسانی بودند | نئاندرتال‌ ها در ایران

نئاندرتال، گونه‌ای از سرده انسان بود که عمدتا در اروپا و غرب آسیا زندگی می‌کرد. این موجود به‌دلیل چالش‌هایی که با آب‌وهوای زمان زندگی خود داشت، معمولا غار‌ها و مناطق کوهستانی را برای سکونت برمی‌گزید. با توجه به آثار باقی‌مانده از محل استقرار نئاندرتال‌ها این‌طور استنباط می‌شود که آن‌ها به هوشمندی انسان مدرن نبودند و در مقایسه با انسان مدرن، استخوان‌های درشت و بدن عضلانی‌تری داشتند؛ اما شباهت‌های بنیادی نیز بین آن‌ها یافت شده است.

فرضیه‌های زیادی در رابطه با دلیل انقراض نئاندرتال‌ها وجود دارد؛ هرچند هنوز توافقی میان محققان درباره دلیل اصلی این اتفاق صورت نگرفته است. 

هرآنچه که باید درباره نئاندرتال ها بدانید: 

• انسان های نئاندرتال که بودند؟
• شیوه زندگی نئاندرتال‌ ها
• چرا نئاندرتال‌ ها منقرض شدند؟
• زیستگاه نئاندرتال‌ ها در ایران

انسان های نئاندرتال که بودند؟

پیشینه وجود انسان روی کره زمین به بیش از پنج میلیون سال پیش می‌رسد. نزدیک به دو میلیون سال قبل، گروهی از انسان‌های اولیه زادگاه خود را برای پیدا کردن منابع غذایی بیشتر ترک کردند و به‌تدریج در آفریقای شمالی، اروپا و آسیا سکونت گزیدند. طبیعتا زندگی در جنگل‌های برفی شمال اروپا در مقایسه با زندگی در جنگل‌های شرجی اندونزی، تفاوت‌های اساسی داشت؛ ازاین‌رو، مسیر تکاملی انسان‌ها از هم متفاوت شد و گونه‌های مختلفی شکل گرفتند.

گونه‌ای که در اروپا و غرب آسیا تکامل یافت، با نام «انسان دره نئاندر» یا به اختصار «نئاندرتال» شناخته می‌شود؛ دلیل این نام‌گذاری، اولین نمونه از فسیل‌های این‌گونه است که در یکی از دره‌های آلمان به نام «نئاندر» یافت شد. نئاندرتال‌ها درشت‌تر و عضلانی‌تر از انسان‌های امروزی بودند؛ به همین دلیل، با سرمای اروپا در عصر یخبندان سازگاری پیدا کردند. شواهد نشان می‌دهد که نئاندرتال‌ها گونه‌ای جدا از انسان مدرن بودند؛ ولی نیای مشترکی داشتند.

شیوه زندگی نئاندرتال ها

_{منبع عکس: neandertal museedelhomme}

نئاندرتال‌ها برای در امان ماندن از سرما، برف و بوران عصر یخبندان به غار‌ها پناه می‌بردند. برخلاف تصورات رایج، آن‌ها در اعماق غار‌ها زندگی نمی‌کردند؛ بلکه در ورودی غار‌ها و در زیر پناهگاه‌‌های صخره‌ای مستقر می‌شدند. آن‌ها قادر بودند تا پناهگاه‌های موقتی را در سفر‌های فصلی خود بسازند. نئاندرتال‌ها از پناهگاه‌ها برای پیدا کردن شکار، برداشت گیاهان و ذخیره‌سازی سنگ چخماق استفاده می‌کردند. بقایای یک پناهگاه باد دایره‌ای به نام «لافولی» که متعلق به نئاندرتال‌ها بود، در شمال پواتیه (Poitiers)، شهری واقع در فرانسه کشف شده است.

با توجه به شواهد باقی مانده، کمپ لافولی بخش‌های مختلفی داشت که به فعالیت‌هایی از جمله کنده‌کاری، چرم‌کاری، فضای نشیمن و بستر اختصاص داشت. در این کمپ ابزارهایی متعلق به نئاندرتال‌ها کشف شد که به‌دلیل کهنگی توسط آن‌ها دور ریخته شده بود؛ این موضوع بیانگر آن است که آن‌ها همواره تمامی وسایل مورد نیاز خود را حمل می‌کردند.

آثار یافت‌شده از نئاندرتال‌ها از قبیل تبر‌های دستی، نیزه‌ها و ابزار‌های سنگی و استخوانی ابزاری است که به تسلط و توانایی آن‌ها را در استفاده از مواد خام و ساخت ابزار مناسب برای فعالیت‌های مختلف اشاره دارد. آن‌ها برای بریدن گوشت، حکاکی روی چوب، چرم‌کاری و تیز کردن، از این ابزار استفاده می‌کردند. نئاندرتال‌ها در اقلیم‌ها و عرض‌های جغرافیایی مختلف به شکار گاومیش‌های کوهان‌دار، اسب‌ها، گوزن‌های شمالی، بز‌های کوهی، ماموت‌ها، بز‌های سایگا، خرگوش و پرندگان می‌پرداختند و گوشت‌خوارانی مانند روباه، گرگ و خرس را برای خزشان به دام می‌انداختند.

آثار زیادی که از قصابی لاشه مرده حیوانات وجود دارد این احتمال را به وجود می‌آورد که نئاندرتال‌ها گاهی از لاشه حیواناتی همچون کرگدن‌ها، ماموت‌ها، فوک‌ها و دلفین‌ها تغذیه می‌کردند. تجزیه و تحلیل آثار باقی‌مانده نشان می‌دهد که آن‌ها برای به دام انداختن طعمه، دست به اقداماتی استراتژیک می‌زدند و طی یک «زنجیره عملیاتی» درگیر شکار می‌شدند تا با کمترین هزینه، بیشترین بهره را ببرند.

بر اساس شواهد، تنها از گوشت، پوست، چربی و استخوان حیوانات استفاده نمی‌شد؛ بلکه رباط‌ها و اعصاب آن‌ها هم در ساخت ابزارآلات مختلف (مثل طناب) بکار می‌رفت. دانشمندان با بررسی دندان‌های نئاندرتا‌ل‌‌ها دریافتند که برخلاف تصور گذشته، لیست غذا‌ی آن‌ها تنها شامل گوشت حیوانات خشکی نمی‌شد. رژیم غذایی آن‌ها شامل گیاهان وحشی، میوه‌ها، ماهی‌های آب شیرین و صدف‌ها نیز بود.

چرا نئاندرتال ها منقرض شدند؟

_{منبع عکس: pinterest}

تا ۱۰۰ هزار سال پیش، اروپا در زیر سلطه کامل نئاندرتال‌ها بود؛ اما بقایای آخرین نسل آن‌ها به ۲۸ هزار سال پیش برمی‌گردد. با مهاجرت افزایشی انسان‌های مدرن، طبیعتا این دو گونه در مواردی بر سر منابع محدود با یک‌دیگر به نزاع پرداختند. از طرفی، تغییرات آب‌وهوایی به‌دلیل نبود فضای کافی برای پناه‌ گرفتن در پناهگاه‌های قبلی می‌توانست مهلک‌تر از قبل باشد.

در رابطه با انقراض نئاندرتال‌ها فرضیه‌های زیادی وجود دارد. برخی از محققان ادعا می‌کنند که در زمان مهاجرت انسان‌های مدرن به قلمروی آن‌ها، نزاع‌ها و جنگ‌هایی بر سر منابع محدود و محل سکونت رخ داد که به مرور منجر به نابودی کامل نئاندرتال‌ها شد. برخی دیگر نیز معقتدند که تغییرات شدید آب و هوایی باعث انقراض نئاندرتال‌ها بوده است؛ اما از آن جایی که آن‌ها در دوره‌های آب و هوایی سخت عادت به سازگاری داشته‌اند، این فرضیه قانع کننده نیست. گروهی از دانشمندان معتقدند که نئاندرتال‌ها به همزیستی با انسان هوشمند پرداختند‌ و با گذشت نسل‌های متمادی در دی‌ان‌ای‌ (DNA) او جذب شده‌اند.

هر یک فرضیه‌های بالا مخالفان سرسختی دارد؛ اما به نظر می‌رسد که منطقی ترین فرضیه، ترکیبی از تمامی موارد عنوان شده است. مهاجرت انسان‌های مدرن به قلمروی نئاندرتال‌ها در مرحله اول باعث کاهش جمعیت آن‌ها و در مرحله دوم و به مرور زمان، باعث از میان رفتن دی‌ان‌ای آن‌ها و غلبه دی‌ان‌ای انسان مدرن شد.

زیستگاه نئاندرتال ها در ایران

_{منبع عکس: atinati}

در سال ۱۳۷۸ شمسی یک دندان فسیل شده در غار وزمه استان کرمانشاه کشف شد. تحقیقات نشان داد که این دندان متعلق به یک کودک نئاندرتال بوده که حدودا ۴۰ تا ۷۰ هزار سال پیش زندگی می‌کرده است. این کشف، کم‌نظیر اولین مدرک حضور نئاندرتال‌ها در ایران بود و ثابت کرد که آن‌ها زمانی در فلات زاگرس سکونت داشتنند.

در مورد پراکندگی نئاندرتال‌ها در جنوب غرب آسیا نسبت به اروپا، مطالعات و اکتشافات بسیار کمی صورت گرفته است؛ اما این اکتشافات توانسته‌اند نشانه‌های وجود نئاندرتال‌ها در غار‌های رشته‌کوه زاگرس، واقع در استان‌های کرمانشاه، ایلام و لرستان را ثابت کنند؛ برای مثال، می‌توان به کشف ابزار‌های سنگی متعلق به نئاندرتال‌ها در غار‌ کلدر استان لرستان و غار ورواسی استان کرمانشاه اشاره کرد.

ظاهرا نئاندرتال‌ها با تغییر فصول، ارتفاع محل زندگی خود را تغییر می‌دادند و به مناطقی که از نظر آب‌وهوایی اید‌‌ئال‌تر بودند کوچ می‌کردند. دلیل کشف فسیل نئاندرتال‌ها در غار‌ها به معنی زندگی دائمی آن‌ها در این مکان‌ها نیست؛ بلکه محیط غار برای تشکیل فسیل‌ مناسب است و احتمال یافتن بقایا در غارها بیشتر است. وجود کل و بز، قوچ و میش و غزال ایرانی و همچنین میزان مناسب بارش سالانه و دمای منطقه در گرم‌ترین ماه‌های سال، از دلایل سکونت گزیدن نئاندرتال‌ها در فلات زاگرس است.

آن‌ها در فصول گرم سال با سکونت در کوهستان‌ها، بز وحشی و سایر جانوران این مناطق را شکار می‌کردند و در فصول‌ سرد سال به دشت‌ها سرازیر می‌شدند و به تغذیه از غزال ایرانی و سایر حیوانات این زیست بوم‌ می‌‌پرداختند. همچنین شواهدی از استفاده از گوشت لاک‌پشت‌ها توسط آن‌ها نیز موجود است.

شما نیز دیدگاه‌ها و اطلاعات خودتان را درباره نئاندرتال‌ها با کجارو به اشتراک بگذارید.

_{منبع عکس کاور: shropshirestar}