دستکند سامن؛ روبانی که بریده شد و دری که باز نشد!
اگرچه همین هفته قبل وزیر میراث فرهنگی«دستکند سامن» را افتتاح کرد اما همچنان درهای آن به روی گردشگران گشوده نشده است.
در حالی که از ماه‌ها قبل اعلام شده بود بازگشایی این جاذبه گردشگری با حضور وزیر میراث فرهنگی انجام می‌شود و افتتاح فاز نخست دستکند سامن یکی از مهم‌ترین برنامه‌های حضور ضرغامی در همدان عنوان می‌شد، بازگشایی مجموعه تنها به مرحله بریدن روبان ختم شد.
عزت‌الله ضرغامی پنجشنبه ۸ دی‌ماه در سفر به شهرستان ملایر از مجموعه شهر زیرزمینی سامن دیدن کرد و به‌همراه مدیران و مسئولان استانی از جمله استاندار همدان فاز نخست این جاذبه تاریخی را افتتاح کرد اما پس از بازدید از دستکند، اجازه حضور گردشگر در مجموعه را نداد و بازدید عمومی را ممنوع کرد.
با وجود اینکه به‌طور معمول منظور از افتتاحیه، باز شدن مکانی برای بازدید عموم است، طلسم ۱۷ ساله دستکند سامن به دست وزیر هم شکسته نشد و درهای یکی از جذاب‌ترین شهرهای زیرزمینی کشور همچنان به روی گردشگران بسته ماند.
ضرغامی در حاشیه بازدید از دستکند سامن بر ضرورت آماده‌سازی و ایمن‌سازی این مجموعه برای بازدید گردشگران تاکید کرد و قول داد اعتبار مستقلی برای دستکند در نظر گرفته شود.
وی با بیان اینکه تا پروتکل‌های ایمنی را تایید نکردم بازدید عموم از دستکند سامن ممنوع است، افزود:
مجموعه دستکند به پروتکل ایمنی نیاز دارد و تا رفع موانع و تایید ضوابط ایمنی توسط کارشناسان وزارتخانه، امکان بازدید عموم از این جاذبه گردشگری فراهم نیست.
ضرغامی با بیان اینکه دستکند سامن ظرفیت سرمایه‌گذاری بسیار بالایی دارد، اظهار کرد:
اگرچه اعتبارات ما محدود است و به‌علت مشکلاتی بخشی از اعتبارات عمرانی امسال محقق نشد، اما طبق اولویت اقدامات لازم برای اختصاص اعتبار این پروژه انجام می‌شود.
وی دستکند سامن را یک مجموعه بی‌نظیر گردشگری دانست و ادامه داد:
این مجموعه ویژه، منحصربه‌فرد و در حد غار علیصدر است و در آینده به‌طور قطع یکی از جاذبه‌های گردشگری جدی در استان همدان خواهد بود.
ضرغامی تاکید کرد:
با مجموع اقداماتی از برنامه‌های تکمیلی و کامل شدن دایره کاوش‌ها و آماده‌سازی دستکند سامن و اتصال نقاط مختلف به هم، شهر زیرزمینی سامن یکی از جاذبه‌های مهم جهانی و پایگاه خوبی برای گردشگری و آشنایی مردم با میراث فرهنگی کشور می‌شود.
در این بازدید مدیر پایگاه ملی دستکندهای استان همدان نیز بیان کرد:
تاکنون رقمی افزون بر ۲۵ میلیارد ریال برای کاوش، مرمت، حفاظت، آماده‌سازی، خرید ساختمان، تجهیز و آماده‌سازی فاز نخست گردشگری و نورپردازی این مجموعه هزینه شده است.
علی خاکسار با بیان اینکه شهر زیرزمینی سامن با توجه به وجود اسکلت‌های انسانی و ساختار سنگی گرانیتی، مجموعه‌ای منحصربه‌فرد است، افزود:
دستکند سامن به‌عنوان یک پایگاه ملی هر سال بودجه به آن تعلق می‌گیرد.
وی با اشاره به اینکه در گام نخست و با توجه به گردشگرپذیر شدن این مجموعه، دو کارگاه با ۳۰ اتاق برای بازدید گردشگران آماده شده است، مطرح کرد:
بسیاری از دستکندها در بستری از سنگ‌های آبرفتی، ماسه‌سنگ و خاک رس ایجاد شده و کندن آن‌ها خیلی سخت نبوده در حالی که دستکند سامن در بستر سنگی ایجاد شده و بین سه تا پنج هکتار وسعت دارد.
معاون گردشگری میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان اضافه کرد:
کاوش شهر زیرزمینی سامن به‌طور رسمی از سال ۸۶ آغاز شد و تا سال ۹۴ با ادامه کاوش‌ها ۶ فصل کاوش باستان‌شناسی انجام شد و تاکنون مرمت‌های لازم، طرح حفاظت، نورپردازی، احداث ساختمان و ورودی این اثر ارزشمند انجام شده است.
وی با بیان اینکه اقدامات حفاظتی و مرمتی این مجموعه همچنان ادامه دارد، گفت:
هشت نقطه در سامن کار کاوش آن انجام شد که این نقاط به هم پیوسته و در بستر شهر است که هم اینک دو نقطه آن قابل بهره‌برداری است.
مدیر پایگاه ملی دستکندهای استان همدان با اشاره به کشف حدود ۶۰ اسکلت انسانی اشیای تاریخی همچون سفال، ظروف مسی و مهر عقیق در شهر زیرزمینی سامن، بیان کرد:
با توجه به اینکه اسکلت‌های انسانی به‌شدت در حال فرسایش بود، با حضور کارشناس مرمت حفاظت اشیاء در سایت، مطالعه و مستندسازی اسکلت‌ها و توده‌های استخوانی در جای خودش انجام و اسکلت‌ها جمع‌آوری و در انباری در اداره میراث فرهنگی نگهداری می‌شود.
خاکسار با بیان اینکه مرمت، حفاظت و نگهداشت اسکلت‌ها انجام شده و پس از آماده‌سازی سایت، به دستکند برمی‌گردند و داخل ویترین و موزه نگهداری می‌شوند، ادامه داد:
درباره قدمت این دستکند هنوز به قطعیت نرسیده‌ایم، اما اینکه این حجم از فضای معماری دستکند در بستر سنگی ایجاد شده، به‌طور حتم پیش از دوره اشکانیان بوده و تنها برای دفن اجساد قابل استفاده نبوده است.
وی با اشاره به اینکه کارشناسان نیز هسته اولیه شهر را متعلق به پیش از دوره اشکانیان می‌دانند که در طول تاریخ به وسعت آن افزوده شده است، گفت:
کاربری شهر زیرزمینی سامن پیش از اشکانیان برای برگزاری آیین‌های مذهبی و به‌عنوان گوردخمه و در زمان پیش از اسلام نیز گورستان بوده است.
معاون گردشگری میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان با بیان اینکه اسکلت‌های انسانی در دوره اشکانی رسوب گرفته بود و اجساد به‌صورت روباز دفن می‌شدند، یادآور شد:
دفن اجساد به‌صورت چمباتمه‌ای و توده استخوانی بوده و بعد از تبدیل به استخوان، اسکلت‌ها را در گوشه‌ای جمع‌آوری می‌کردند.
از کشف شهر زیرزمینی سامن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی استان همدان ۱۷ سال می‌گذرد و در این سال‌ها تلاش‌های زیادی برای کاوش، حفظ و نگهداری و بازگشایی عموم این مجموعه انجام شده که متأسفانه باز شدن درهای دستکند به روی گردشگران تابه‌حال ناکام مانده و امید است با تخصیص اعتبار و رفع موانع هرچه زودتر پذیرای گردشگران شود.
دیدگاه