پای گردشگری سلامت لنگ می‌زند | بی‌توجهی به درآمد ارزی «توریسم درمانی»

امروزه چالش‌های متعددی در حوزه گردشگری سلامت وجود دارد و افرادی که برای درمان به کشورمان می‌آیند در بین واسطه‌ها و گاه دلال‌ها گرفتار می‌شوند. در چنین شرایطی خدمات ارائه شده به گردشگران سلامت در ایران نه‌ تنها استاندارد نبوده است، بلکه با وعده‌های مطرح شده از سوی واسطه‌ها و دلالان هم‌خوانی ندارد. همین وضعیت باعث ناراحتی بسیاری از افرادی می‌شود که برای درمان به ایران سفر می‌کنند و آن‌ها را با چالش‌های گاه جدی مواجه می‌کند.

از سوی دیگر ناهماهنگی‌های داخلی در بین وزارت‌خانه‌ها و نهادهای کشور باعث شده است که شرکت‌های مجاز در حوزه گردشگری سلامت در عمل نقش بسیار کوچکی در چرخه گردشگری سلامت داشته باشند و غالبا به‌راحتی توسط واسطه‌ها و دلالان دور زده شوند.

برای بررسی بیشتر این موضوع گفت‌و‌گویی را با «رضا خادم الرضا»، عضو هیئت مدیره جامعه گردشگری سلامت کشور و مدیرعامل شرکت گردشگری ارس ترتیب دادیم. وی ضمن انتقاد از وضعیت موجود گردشگری سلامت خواستار حذف واسطه‌ها و دلال‌ها از این چرخه شده است و بر تعریف جایگاه شاخص و اصلی برای وزارت گردشگری تاکید کرد.

مشروح مصاحبه خبرنگار کجارو با عضو هیئت مدیره جامعه گردشگری سلامت کشور در پی می‌آید.

• یکی از مسایلی که همواره طرف نقد بوده حضور پررنگ دلالان در حوزه گردشگری سلامت و حذف فعالان رسمی گردشگری از این حوزه است. به‌عنوان یک فعال حوزه گردشگری سلامت وضعیت کنونی در این حوزه را چگونه می‌بینید؟

در شرایط فعلی رفتارهایی نامناسبی در بازار گردشگری سلامت وجود دارد که موضوع دلالی، بیمارستان‌های واسط و درمانگاه‌های واسط در حوزه گردشگری درمانی از آن جمله هستند. به نظرم اصلا دلیلی ندارد که پزشک با این چرخه درگیر شود. در واقع به‌طور کلی، صحیح نیست که پزشکان ما در این جریانات ورود کنند و به نظرم جواب نمی‌دهد که مجموعه پزشکی کشور را درگیر این موضوع حساس کنیم.

• با این تفاسیر به نظرتان چگونه و از چه طریق می‌توان ساز و کاری ایجاد کرد که پزشکان ناچار نشوند با دلال‌ها و واسطه‌‌های متعدد گردشگری سلامت درگیر شوند؟

این عزیزان (پزشکان و صاحبان بیمارستان‌ها) مثل تمام بخش‌های ارائه­ کننده خدمات باید عمل کنند. به‌عنوان مثال، اگر یک دانشگاهی که بار علمی بالایی دارد و قصد دارد نشست یا نمایش علمی برگزار کند؛ تور علمی که برای حضور در این همایش به ایران می‌آید راسا توسط دانشگاه برگزار نمی‌شود و دانشگاه خود را درگیر برگزاری همایش و رخداد نمی‌کند. در واقع، دانشگاه اعلام می‌کند که مجری نیست و به‌عنوان متولی امر علمی، همایشی را برگزار می‌کند و مجریان و متولیان کار تور آن را به انجام می‌رسانند؛ بنابراین اگر یک موضوع درمانی و فضای ارائه خدمت در این حوزه را داریم این مسئله به متولیان مربوطه برمی‌گردد. آن‌ها باید به‌صورت خیلی رسمی و تخصصی عمل کرده تا شرایط از فضای دلالی خارج شود. باید از فضای نامساعد و فاسدی که گاه مشاهده می‌کنیم جدا شده و یک امکانی ایجاد شود که مهمانان و بیماران با یک مسیر درست و سالم بیایند و به‌صورت رسمی و قانونی تحت مداوای پزشکان قرار بگیرند.

• گاه مشاهده شده است گردشگران سلامتی که به ایران می‌آیند به سبب گرفتار شدن در چرخه واسطه‌ها و دلالان، تجربه‌های موفقی از اقامت در ایران و روند درمان و اقامت به دست نمی‌آورند. فکر می‌کنید برای اصلاح روند موجود باید چه اقدامی انجام داد؟

به نظرم در مرحله نخست باید پاسخگویی در قبال خدمات ارائه شده وجود داشته باشد. همچنین باید مبادی ورود و خروج گردشگران درمانی مشخص شود و اساسا به یک شکل کامل و منسجم فرآیند درمان گردشگر تعریف و اجرایی شود. اگر خارج از این چارچوب سخن بگوییم عملا به همان مقولات گذشته برگشته‌ایم. به نظر می‌رسد که متولیان امر به این نتیجه رسیده‌اند که چارچوب‌های صحیح باید در بحث گردشگری درمانی اعمال شود و مسئله خاصی وجود ندارد. فکر می‌کنم وزارت بهداشت نیز همکاری لازم را داشته باشد و امیدواریم که  اقدامات حوزه گردشگری سلامت از این پس در قالب وزارت گردشگری انجام شود.

• بسیاری معتقدند که اختلاف نظر نهادهای درگیر در گردشگری سلامت از وزارت امور خارجه گرفته تا وزارت بهداشت و وزارت گردشگری باعث ایجاد اختلاف نظرهایی شده و چرخه حرکت گردشگری سلامت در کشور را با مشکل مواجه کرده است. نظر شما در این خصوص چیست؟

هیئت مدیره جامعه تورگردانان ایران به‌عنوان متولی امر ورود تورها و جامعه گردشگری سلامت به‌عنوان متولی  امر سلامت در کشور، همه تلاش می‌کنند که این مشکلات و اختلاف نظرها در کشور حل شوند. با این وجود اساسا مشکل ما حضور دلال‌ها و پذیرش نامتناسب و قوانین غیرمتعارف بین‌المللی است که در بیمارستان‌ها و اماکن درمانی و در مبادی ورود بیمار (برای عراقی‌ها) و حتی در وزارت امور خارجه اتفاق می‌افتد. در واقع ویزایی که داد می‌شود در یک قالب مشخص و در یک روند استاندارد قرار نگرفته است.

در حال حاضر، شاهد آن هستیم که فرد با ویزای توریستی وارد کشور شده است. اما کار درمانی انجام می‌دهد و در اختیار دلال‌ها قرار می‌گیرد. دلال‌های غیرمجاز و به‌نوعی واسطه‌هایی که دیده می‌شود، آسیب‌های حرفه‌ای زده و تعهداتی که مطرح کرده را انجام نمی‌دهند یا گردشگران درمانی را به بیمارستان‌ها و اماکن (خاصی) می‌برند. به نظرم مشکلاتی که در این موضوع وجود دارد و اتفاق می‌افتد به مقررات موجود و یک‌پارچه نبودن و همکاری نکردن و همصدا نشدن دستگاه‌‌ها برمی‌گردد.

ضرورت قطع دست دلالان در گردشگری سلامت

با توجه به چالش‌های متعدد گردشگری سلامت که به‌دلیل فعالیت‌های برخی دلالان و واسطه‌ها کلید خورده است، به نظر می‌رسد که دولت باید ضمن معرفی وزارت گردشگری به‌عنوان متولی اصلی این حوزه از گردشگری، اقدامی عاجل برای کوتاه کردن دست دلالان انجام دهد.

نظر شما در خصوص کم و کیف و نحوه فعالیت‌های صورت گرفته در حوزه گردشگری سلامت چیست؟ به نظر شما برای اصلاح شرایط موجود چه اقداماتی باید در دستور کار دولت قرار گیرد؟