قبر ناصرالدین شاه و جیران کجاست؟

ناصرالدین شاه که پیش از دوران پادشاهی، ناصرالدین میرزا نام داشت، چهارمین پادشاه سلسله قاجار و یکی از مشهورترین حاکمان این دوره بوده است. او در دوره حکومت خود به «قبله عالم» و «سلطان صاحبقران» شهرت یافت و با ۵۰ سال سلطنت، طولانی‌ترین پادشاهی دوره قاجار را دارا بود و در سن ۶۵ سالگی در سال ۱۲۷۵ خورشیدی توسط میرزا رضا کرمانی به قتل رسید. ناصرالدین شاه در حرم شاه عبدالعظیم شهر ری در کنار جیران، همسر خود به خاک سپرده شد. قبر او یکی از جاهای دیدنی ری به شمار می‌رفت تا اینکه پس از انقلاب اسلامی، سنگ قبر او به‌عنوان یکی از آثار کنده‌کاری ایران به کاخ گلستان تهران منتقل شد. 

درباره قبر ناصرالدین شاه قاجار و جیران بیشتر بدانید:

• قبر ناصرالدین شاه قاجار و جیران کجاست؟
• درباره حرم عبدالعظیم حسنی
• ماجرای انتقال قبر ناصرالدین شاه به کاخ گلستان چه بود؟
• آیا مقبره مهدعلیا نیز در حرم عبدالعظیم حسنی قرار دارد؟

قبر ناصرالدین شاه قاجار و جیران کجاست؟

• آدرس: استان تهران، شهر ری، حرم شاه عبدالعظیم (مشاهده روی نقشه)

_{منبع عکس: توئیتر؛ عکاس: مهدی شادکام}

قبر ناصرالدین شاه قاجار و جیران در محوطه حرم امامزاده عبدالعظیم حسنی در جنوب تهران در شهر ری قرار دارد. جیران همسر ناصرالدین شاه با نام اصلی «خدیجه تجریشی» و ملقب به «فروغ السلطنه» در دی ماه سال ۱۲۳۸ خورشیدی و هشت سال پس از ازدواج با ناصرالدین شاه از دنیا رفت و به دستور شاه، در محوطه حرم عبدالعظیم به خاک سپرده شد.

ناصرالدین شاه در زمان مرگ جیران ۲۸ سال داشت و حدود ۱۱ سال از آغاز سلطنتش می‌گذشت. او نیز پس از گذشت ۳۷ سال، در سال ۱۲۷۵ خورشیدی در سن ۶۵ سالگی در نزدیکی قبر جیران کشته شد و در همان محل دفن شد. محل قبر ناصرالدین شاه و جیران بین مسجد بالاسر عبدالعظیم و امامزاده حمزه در اتاقی جداگانه قرار دارد.

درباره حرم عبدالعظیم حسنی

_{منبع عکس: virgool.io؛ عکاس: واهان ترپانچیان}

حضرت عبدالعظیم حسنی از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی (ع) است که با چهار واسطه، از نوادگان حضرت علی (ع) محسوب می‌شود. ایشان در سال ۱۷۳ هجری قمری در شهر مدینه متولد شد؛ در هشت دهه زندگی خود، امامت چهار امام معصوم را شاهد بود و با توجه به اوضاع سیاسی حاکم بر جامعه، اقدامات جبرگونه‌، توهین و بدرفتاری‌های خلفای عباسی با اهل بیت پیامبر، ناچار به مهاجرت از محل سکونت خود به شهر ری شد.

در زمان حیات حضرت عبدالعظیم، مردم برای یافتن راه‌حل مشکلات و مسائل دینی، اعتقادی، علمی و عملی از دانش و فضیلت این سادات حسنی بهره‌مند می‌شدند. او در سن ۷۹ سالگی به دیار باقی شتافت و بنا بر رویای صادقه یکی از شیعیان، در باغ شخصی به نام عبدالجبار بن عبدالوهاب مشهور به «عبدالجبار رازی» در کنار یک درخت سیب دفن شد و مدتی پس از خاکسپاری، بنایی بسیار ساده روی قبر او ساخته شد. بعدها بسیاری از نامداران ایران در کنار آرامگاه و رواق‌های اطراف به خاک سپرده شدند.

کهن‌ترین اثر کشف شده در حرم عبدالعظیم کتیبه‌ای مبنی بر ساخت بنای بقعه در قرن دوم هجری قمری است. آثاری چون سردر آجری درگاه اصلی حرم به جامانده از قرن پنجم هجری قمری و آثار دیگر حاکی از آن است که مراحل تکمیل و توسعه بارگاه در ادوار مختلف انجام شده است. بخشی از معماری و تزیینات باقی‌مانده در حرم مطهر، نشان از ساخت و بازسازی بقعه‌ مبارکه‌ در دوران تیموریان دارد. حکمرانان صفوی نیز اقداماتی در زمینه ساخت ایوان اصلی، افزودن حرم وسیع امامزاده حمزه و بناهایی در پیرامون حرم در اواسط قرن دهم هجری قمری انجام داده‌اند.

_{منبع عکس: virgool.io، عکاس: ناشناس}

در دوره قاجار، پس از انتخاب تهران به‌عنوان پایتخت حکومت و نزدیکی شهرستان ری به پایتخت، بارگاه عبدالعظیم مورد توجه مسئولان آن زمان قرار گرفت و ساخت‌وسازهای متعددی در حرم انجام شد؛ بیشتر عمارت‌ها و بناهای متعلق به حرم عبدالعظیم (ع) و امامزاده حمزه مربوط به آن دوره است. باغ جیران و باغ توتی در غرب حرم و بقعه و گنبد امامزاده طاهر در ضلع شرقی حرم در زمان قاجار به حرم افزوده شد.

پس از فوت جیران، همسر ناصرالدین شاه قاجار، شاه دستور داد تا مقبره‌ای برای او میان حرم عبدالعظیم و امامزاده حمزه بسازند و آن را آینه‌کاری و تزیین کنند. این اقدام شاه در میان عامه اثر منفی گذاشت و بر سر زبان‌ها افتاد که شاه همسر خود را بر حضرت عبدالعظیم (ع) و امامزاده حمزه ترجیح داده است؛ از این‌رو، شاه مجبور شد که آینه‌کاری کامل حرم و رواق را نیز انجام دهد و راهروى ارتباطى بین دو امامزاده را نيز با گچ‌‏بری‌‏های بسیار زيبا تزيين كند.

حرم مطهر عبدالعظیم حسنی از جمله مکان‌های تاریخی، متبرک و باارزش تهران است که با گسترش و توسعه ساخت‌وساز حرم نسبت به بنای اولیه، در زمره جاهای دیدنی ری قرار گرفته و میزبان دوستداران اهل بیت (ع) از سراسر ایران و جهان است.

سنگ قبر مشهور ناصرالدین شاه، سنگ مرمر سبز رنگ بزرگی است که استاد حسین حجارباشی، تمثال کامل ناصرالدین شاه را بر آن حکاکی کرده است. این سنگ قبر هفت‌تنی مظهری از هنر سنگ‌تراشی ایران است. پس از انقلاب اسلامی، زمانی که سنگ قبر رضاشاه در حرم شاه عبدالعظیم تخریب شد، استاد حسین احمدیان که از چیره‌دستان هنر سنگ‌تراشی ایران بود، از تخریب این اثر هنری هراسان شد.

استاد احمدیان پس از گفت‌وگو و هماهنگی با رئیس وقت دادگاه‌های انقلاب و با همراهی نیروهای شهربانی و کمیته انقلاب، در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۵۹ خورشیدی، سنگ قبر ناصرالدین شاه را به‌عنوان یک اثر هنری و تاریخی از باغ توتی حرم عبدالعظیم به کاخ گلستان منتقل کرد. برای انجام این کار، محل دفن ناصرالدین‌شاه چند شبانه‌روز قرق شد تا استاد احمدیان بتواند سنگ قبر هفت تنی ناصرالدین‌ شاه را آماده جابه‌جایی کند؛ این سنگ قبر هم‌اکنون در موزه کاخ گلستان تهران نگهداری می‌شود و به یکی از شاهکارهای سنگ‌تراشی دوره قاجار معروف است.

آیا مقبره مهدعلیا نیز در حرم عبدالعظیم حسنی قرار دارد؟

_{منبع عکس: qomshenasi.ir، عکاس: ناشناس}

ملک‌ جهان خانم، همسر محمد شاه قاجار پس از به سلطنت رسیدن پسرش ناصرالدین شاه، لقب «مهد علیا» گرفت. مهدعلیا بسیار باهوش بود و بر ادبیات فارسی و زبان عربی تسلط داشت. وی با موسیقی و آواز آشنا بود، خط ریز و خط درشت می‌نوشت، شعر می‌گفت و در سخنان خود از مثل‌ها و روایات زیادی استفاده می‌کرد. 

مهد علیا در روزگار پادشاهی پسرش نفوذ بسیار بالایی در امور کشور و دیوان داشت. او در فروردین ۱۲۵۲ خورشیدی و در سن ۷۰ سالگی، هنگامی که ناصرالدین شاه به سفر اروپا رفته بود، در تهران درگذشت و در آرامگاه محمدشاه در حرم حضرت معصومه (س) در شهر قم دفن شد.

اگر شما نیز تجربه بازدید از قبر جیران یا سنگ قبر ناصرالدین شاه در کاخ گلستان را داشته‌اید، در بخش دیدگاه‌های مقاله نظر خود را با ما و دیگر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

_{منبع عکس: rokna.net، عکاس: ناشناس}