صنایع استان قزوین با چه مشکلاتی پیش رو هستند؟
مشکلات صنایع استان قزوین باعث شده است که این استان نتواند از همه قابلیت‌های صنعتی خود آن‌چنان که بایدوشاید بهره‌مند شود.
سلب مسئولیت: تحریریه کجارو در تهیه این محتوای تبلیغاتی نقش نداشته و مسئولیتی در قبال صحت آن ندارد.
استان قزوین با مساحتی برابر با ۱۵۸۲۰ کیلومتر مربع از جمله استان‌های مهم صنعتی کشور بوده و در شمال غرب ایران واقع شده است. درباره نقش مهم صنعت و تولیدات قزوین، دانستن همین واقعیت کافی است که این استان تنها یک درصد از مساحت کشور را در اختیار دارد، اما توانسته است هشت درصد از اقتصاد و تولید داخلی را در دست بگیرد.
در قزوین بیش از ۳۴ هزار واحد تولیدی مستقر است که برای بالغ بر ۱۳۰ هزار نفر از ساکنان قزوین و استان‌های اطراف، اشتغال‌زایی کرده‌اند. با وجود همه این‌ها، مشکلات صنایع استان قزوین باعث شده است که این استان نتواند از همه قابلیت‌های صنعتی خود آن‌چنان که بایدوشاید، بهره‌مند شود. اما صنایع استان قزوین با چه مشکلاتی پیش رو هستند؟ با ما همراه باشید تا در این مقاله با نگاهی جامع به بررسی مشکلات مختلف صنایع استان بپردازیم.
نقش صنعت در اشتغال‌زایی استان قزوین چقدر است؟
پیش از اینکه به بررسی مهم‌ترین مسائلی که کارخانجات صنعتی قزوین با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند بپردازیم، بد نیست نگاهی به آخرین آمار منتشرشده توسط مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۰ داشته باشیم. طبق این آمار، نرخ مشارکت اقتصادی استان قزوین (جمعیت مرد و زن) برابر با ۳/۴۳ درصد و نرخ بیکاری این استان برابر با ۲/۶ درصد است. این در حالی است که این آمار در کل کشور به‌ترتیب برابر با ۱/۴۱ و ۶/۹ درصد است.
اما کدام بخش‌ها در استان قزوین بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده‌اند؟ جدیدترین آماری که توسط مرکز آمار در تابستان ۱۴۰۰ منتشر شده است نشان می‌دهد که بخش خدماتی ۴/۴۲ درصد، بخش صنعتی ۲/۳۷ درصد و بخش کشاورزی ۴/۲۰ درصد از اشتغال این استان سهم دارند. باوجوداینکه درصد اشتغال بخش صنعت و بخش خدماتی در استان، اندکی با هم اختلاف دارند، اما وقتی این آمار را در کنار میانگین‌های کشوری قرار می‌دهیم، به نتایج جالبی می‌رسیم.
سهم اشتغال بخش کشاورزی در کل کشور برابر با ۴/۱۷ درصد، بخش صنعت برابر با ۸/۳۳ درصد و بخش خدماتی برابر با ۸/۴۸ درصد است. همان طور که با مقایسه آمار دیده می‌شود، سهم اشتغال در بخش صنعتی استان قزوین بالاتر از سهم اشتغال میانگین در کل کشور است. این آمار اگرچه می‌توانند مسرت‌بخش باشند، اما قبل از هر چیز نیازمند توجه ویژه مسئولان استانی و کشوری هستند.
همچنین باید گفت میزان اشتغال افراد در بخش خصوصی استان قزوین ۲/۸۸ درصد و در بخش عمومی ۸/۱۱ درصد است. این آمار در کل کشور به‌ترتیب برابر با ۷/۸۴ و ۳/۱۵ درصد بوده است. برای درک بهتر وضعیت اشتغال بخش خصوصی و میزان انتشار آگهی های استخدام استان قزوین در سال ۱۴۰۰ این لینک به شما کمک خواهد کرد.
بی‌ثباتی، معضل بی‌پایان صنایع استان قزوین
بررسی‌های رسمی انجام‌شده روی ۲۰۰ تا ۳۰۰ واحد صنعتی در استان قزوین نشان داده است که بی‌ثباتی قیمت مواد اولیه واحدهای صنعتی، نقش مهمی را در بروز مشکلات برای صنایع استان قزوین و به‌طورکلی زنجیره تأمین محصولات این صنایع ایفا می‌کند. نوسانات شدید قیمت در بازار مواد اولیه باعث شده است تولیدکنندگان استان قزوین با مشکلات زیادی روبه‌رو شوند. علت این مسئله هم غیر قابل پیش‌بینی پودن سرنوشت بازار و عدم امکان مدیریت صحیح هزینه‌ها از لحظه خرید مواد اولیه تا تبدیل به محصول و ارائه به بازار هدف است.
مشکلات سرمایه‌گذارها، از بوروکراسی‌های پیچیده تا مشکلات زیرساختی
از جمله مهم‌ترین مسائلی که گریبان‌گیر سرمایه‌گذاران بخش صنعت استان قزوین است، باید به بوروکراسی‌های اداری و قوانین دست و پا گیری اشاره کرد که همچون سنگ بزرگی بر سر راه کارآفرینی آن‌ها قرار گرفته‌اند. اگرچه اقدامات مؤثری مثل طرح پنجره واحد الکترونیک و معافیت مالیاتی در برخی شهرک‌های صنعتی استان مطرح شده، اما تا رفع کامل مشکلات همچنان فاصله زیادی داریم.
یکی دیگر از مشکلاتی که سرمایه‌گذاران از آن گلایه دارند، مهیا نبودن زیرساخت‌های لازم برای فعالیت در شهرک‌های صنعتی است. در برخی کشورهای در حال‌توسعه، در راستای حمایت از تولید داخلی تمام بسترها و زیرساخت‌های تولید برای صنعتگران فراهم است. در واقع کمتر پیش می‌آید که سرمایه‌گذاران در این کشورها با مشکلاتی نظیر تهیه زمین یا بروکراسی‌های اداری گرفتار شوند. این در حالی است که در کشور ما معمولا سرمایه گذاران مجبور هستند یک‌سوم سرمایه‌ای را که برای تولید کنار گذاشته‌اند، خرج ایجاد زیرساخت و زمین مناسب کنند.
به‌عنوان جمع‌بندی این بخش باید گفت زمان‌بر بودن اخذ مجوزهای لازم برای شروع فعالیت صنعتی، مشکلات و چالش های مربوط به واردات مواد اولیه و ترخیص کالا، اعمال فشارهای غیراصولی، تغییرات مکرر در قوانین، نرخ متغیر بهره بانکی، فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم برای فعالیت صنعتی، عدم ثبات در نرخ ارز و اقدامات و اظهارنظرهای غیرمسئولانه باعث شده است صنعتگران برای ورود به بازار صنعت و موفقیت در آن، امیدی نداشته باشند.
کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش
همان طور که پیش از این هم گفتیم، گرانی مواد اولیه و بی‌ثباتی قیمت‌ها باعث شده است قدرت سرمایه‌گذاران داخلی برای برنامه‌ریزی بازار، به‌شدت کاهش پیدا کند. در نتیجه این امر، نقدینگی صنایع کم شده و نیاز آن‌ها به سرمایه در گردش افزایش می‌یابد. مشکلی که کلید حل آن را باید در همکاری حداکثری بانک‌ها و ارائه وام‌هایی با کمترین میزان نرخ و بهره به بخش تولید جستجو کرد. اما متاسفانه دیده می‌شود که برخی بانک‌ها با سرمایه‌گذاران همکاری لازم را نداشته و برای دریافت یک وام، مراحل دشواری را پیش روی آن‌ها قرار می‌دهند.
مشکلات مربوط به تأمین انرژی موردنیاز صنایع
یکی دیگر از مشکلاتی که گریبان‌گیر صنایع قزوین بوده و در سال‌های اخیر نقش پررنگ‌تری هم یافته، قطعی برق است. ماهیت برخی صنایع تولیدی به‌گونه‌ای است که باید فعالیت پیوسته‌ای داشته باشند و قطعی برق و خارج شدن حتی یک خط تولید آن‌ها از مدار، می‌تواند مشکلات جبران‌ناپذیری را در کل کارخانه به وجود بیاورد.
مشکل در تامین آب موردنیاز کارخانجات نیز یکی دیگر از مسائل پیش روی صنایع استان قزوین است. مشکلی که علت آن به عدم جانمایی درست شهرک‌های صنعتی و عدم توجه به اکوسیستم مناطق برمی‌گردد. در برخی مناطق بحران بی‌آبی یک مشکل جدی است و عدم توجه به این مسئله باعث آسیب‌های زیست‌محیطی و همچنین، مشکلات متعدد برای کارخانجات می‌شود. مشکلاتی که در ابتدای امر خود را نشان نداده و پس از گذشت چند سال، بروز می‌کنند.
فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی
یکی از مشکلات مهمی که نیاز به رسیدگی جدی مسئولان دارد، مشکلات مربوط به تکنولوژی است. افزایش بازده خط تولید یک کارخانه باوجود تجهیزات قدیمی و فرسوده، هیچ‌وقت محقق نخواهد شد. به همین دلیل لازم است تولیدکنندگان نسبت به نوسازی و بازسازی تجهیزات و ماشین‌آلات فرسوده کارخانه‌ها اقدام کنند.
واردات بی‌رویه کالا و نابودی صنایع استان قزوین
باوجوداینکه واحدهای صنعتی داخلی تلاش می‌کنند با خرید مواد اولیه باکیفیت و بهره‌گیری از روش‌های مدرن، کالایی باکیفیت و با قیمت مناسب را در اختیار مصرف‌کنندگان و مشتریان خود قرار دهند، اما واردات کالاهای مشابه خارجی و ارزان‌قیمت که اغلب چینی بوده و از نظر کیفیت در سطح قابل قبولی قرار ندارند، باعث شده این صنایع زیر بار مشکلات فراوان نتوانند ایستادگی کنند. رفع این مشکلات نیازمند توجه دولت و همکاری با صنعتگران در جهت تأمین سرمایه در گردش و کمک به تأمین سریع مواد اولیه و همچنین حمایت صنعتگران و تولیدکنندگان از تولید داخلی است.
از واردات رسمی کالاها که بگذریم، قاچاق کالا نیز یکی دیگر از مشکلاتی است که مزید بر علت شده است. طی سال‌های اخیر شاهد آن بوده‌ایم که از کشورهای پاکستان، هند، ترکیه و چین واردات غیرقانونی و قاچاق از مرزها انجام می‌شود. برای مثال می‌توان به صنعت نساجی اشاره کرد که در سال‌های اخیر واردات قاچاق نخ چینی از این مرزها افزایش یافته است.
محدود شدن بازار فروش برای تولیدکنندگان
یکی دیگر از مهم‌ترین مشکلاتی که صنایع استان قزوین با آن روبه‌رو هستند، کاهش توان فروش آن‌ها است. ریشه این مشکل را می‌توان در دو مسئله جستجو کرد. اول اینکه به‌علت کاهش ارزش پول ملی، قدرت خرید مردم کم شده است. از طرف دیگر، جلوی صادرات در بخش‌های مختلف گرفته شده است و این باعث شده شرایط بازار و فروش روزبه‌روز برای تولیدکنندگان داخلی سخت‌تر شود. امروز شاهد آن هستیم که در استان قزوین بسیاری از واحدها تنها با ۱۰ تا ۳۰ درصد ظرفیت خود شروع به تولید هستند؛ اعدادی نگران‌کننده که نشان‌دهنده حرکت این واحدهای تولیدی روی خط زیان است.
در حال حاضر با کاهش ۴۰۰ درصدی ارزش پول و همچنین رسیدن صادرات کالا به ۳۰ درصد، شاهد آن هستیم که عرصه به تولیدکنندگان داخلی روزبه‌روز تنگ‌تر می‌شود.
مشکلات صنایع استان قزوین با بحران‌های مالی کارگران
مسائلی که در بالا به آن‌ها اشاره شد همگی منجر به کاهش درآمدها و تعویق پرداخت حقوق کارگران در برخی واحدها شده است. گرانی مواد اولیه و فلزات، واردات کالاهای ارزان‌قیمت خارجی، نبود سرمایه در گردش، کمبود نقدینگی، عدم وجود بازار مناسب برای فروش محصولات، بدهی‌های معوقه بانکی و سوءمدیریت سبب شده است بحران‌های کارگری برای برخی واحدهای تولیدی و صنعتی استان رقم بخورد.
واحدهای بحرانی اصطلاحی برای توصیف واحدهایی است که به‌علت معوقات کارگری و اعتراضات با مشکل روبه‌رو شده‌اند. البته مسئولان استانی طی ماه‌های اخیر تلاش جدی را برای حل مشکلات این واحدها و کمک به آن‌ها در پرداخت بدهی‌هایشان، به کار بسته‌اند.
عدم توجه به ظرفیت‌های استان قزوین
وقتی صحبت از صنعت می‌شود، نباید خود را به یک زمینه خاص محدود کنیم. در کنار صنایع تولیدی و کارخانجات قزوین، مسئولان باید به صنایع دیگر مثل کشاورزی و صنعت گردشگری استان نیز توجه نشان داده و از پتانسیل‌های این استان نهایت بهره را ببرند. استان قزوین به‌علت موقعیت خاص جغرافیایی و گردشگری خود، توان این را دارد که از هم‌افزایی صنعت گردشگری، کشاورزی، معدن، تجارت و بازرگانی نهایت بهره را ببرد و توجه سرمایه‌گذران را به خود جلب کند. کمااینکه اکنون هم شاهد آن هستیم استان‌هایی مثل قم و سمنان، باوجود نزدیک بودن به پایتخت، به‌علت نداشتن امکانات لازم و جاذبه‌ها نتوانسته‌اند با استان قزوین رقابت کنند.
همچنین استان قزوین در بخش معدن هم دارای استعدادهای بالقوه‌ای است که از سوی مسئولان صنعت، معدن و تجارت مورد غفلت واقع شده‌اند. در این استان معادنی مثل مس، شیشه، سرامیک و کاشی وجود دارد که بهره‌برداری از آن‌ها می‌تواند باعث افزایش تولید و اشتغال‌زایی در این استان شود. درصورتی‌که مسئولان به حوزه اکتشاف و استخراج معادن در استان قزوین توجه بیشتری نشان داده و برای آن برنامه‌ریزی کنند، می‌توان انتظار شکوفایی این صنعت را در استان طی سال‌های آتی داشت. رد شدن لوله نفت از نزدیکی استان قزوین را یکی دیگر از پتانسیل‌های اقتصادی ویژه این استان می‌دانند. چراکه امکان احداث پتروشیمی را در این استان، امکان‌پذیر می‌کند.
صنعت کشاورزی و گردشگری نیز در استان قزوین باید توسط مسئولان موردتوجه قرار بگیرند. مناظر طبیعی و آثار تاریخی متعددی در قزوین وجود دارند که می‌توانند باعث جذب گردشگران زیادی به‌سمت این استان شوند. متأسفانه از سوی مسئولان، توجه چندانی به این صنایع و موقعیت ویژه اجتماعی و فرهنگی قزوین نشده است.
عدم توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع هایتک
همان طور که گفتیم احداث شهرک‌های صنعتی متعدد در وسعت جغرافیایی محدود استان قزوین، سبب بروز مشکلات متعددی برای صنایع استان، به‌ویژه در بحث تأمین منابع آبی شده است. به همین دلیل لازم است تمرکز مسئولان از احداث شهرک‌ها و نواحی صنعتی بیشتر در وسعت جغرافیایی محدود استان، به‌سمت حمایت بیشتر از صنایع هایتک رفته و به محدودیت‌های تخصیص زمین و منابع آبی، توجه بیشتری شود. حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع هایتک می‌تواند باعث قطع وابستگی شرکت‌ها و کارخانجات داخلی، از خارج کشور شده و در عینِ حال اشتغال‌زایی خوبی هم در سطح استان داشته باشند.
برای حل مشکلات صنایع قزوین چه باید کرد؟
در این مقاله با عنوان «صنایع استان قزوین با چه مشکلاتی پیش رو هستند؟» تلاش کردیم به بررسی مهم‌ترین مشکلات پیش‌روی صنایع این استان از دیدگاه مسئولان استانی و صاحب‌نظران بپردازیم. تقویت صنعت استان قزوین، نیازمند عزم و اراده جدی دولت و مسئولان استان است و بدون هماهنگی آن‌ها، این هدف محقق نخواهد شد.
ایجاد فضای پایدار برای فروش محصولات از جمله مسائل مهمی است که مسئولان و سیاست‌گذاران باید در نظر بگیرند. یک صنعت تولیدی بدون دسترسی به بازار، فروش و صادرات، ماندگار نخواهد بود. به همین دلیل باید فضای صادرات برای تولیدکنندگان این استان به‌خوبی فراهم شود. یکی از پیشنهاداتی که در راستای تحقق این هدف ارائه شده است، ایجاد هاب لجستیک یا بندر خشک و رایزنی با کشورهای همسایه است.
تسهیل فعالیت‌های تولیدی و کاهش بوروکراسی‌های اداری، راهکار مفید دیگری است که مسئولان استان باید به آن توجه داشته باشند. قوانین و فرایندهای اداری دست‌وپاگیر و سنگ‌اندازی‌ها در مسیر سرمایه‌گذاران، باعث شده است بسیاری از آن‌ها تمایلی به شروع فعالیت‌های تولیدی نداشته باشند.
در پایان باید یادآوری کرد که استان قزوین علاوه بر صنایع تولیدی و کارخانجات صنعتی، ظرفیت‌های زیادی نیز در بخش‌های دیگر مثل گردشگری، معدن و کشاورزی دارد که باید از آن‌ها استفاده کرد.
دیدگاه