انوشیروان دادگر؛ عادل ترین پادشاه ساسانی

انوشیروان ساسانی که به خسرو اول و انوشیروان دادگر شهرت داشت، از سال ۵۷۹ تا ۵۳۱ میلادی به تخت سلطنت ساسانیان تکیه زد. او اصلاحات قباد را ادامه داد و به جلب حمایت طبقات جامعه ایران پرداخت. انوشیروان با انجام اصلاحات، در زمینه استرداد اراضی غصب شده به مالکان آن‌ها به‌وسیله مزدکیان، بازسازی روستاها، قنات‌ها، جاده‌ها، پل‌ها و تصویب قوانین نو در اصلاح امور مالی و تحول در نظام ساختار ارتش، جان تازه‌ای به امپراتوری داد. خسرو انوشیروان در سال ۵۴۰ پیش از میلاد، به سوریه حمله برد و انطاکیه را تصرف کرد؛ بعد اهالی شهر را به تیسفون کوچانید. انوشیروان قدرت تازه‌ای داشت و از پرداخت خراج به هیاطله سر باز می‌زد. از طرفی رومی‌ها که از توسعه امپراتوری ایران وحشت داشتند، اتحادیه‌ای علیه دولت ساسانی شکل دادند؛ اما بعد از مدتی بدون کسب نتیجه، صلح کردند. خسرو انوشیروان بعد از ۵۰ سال سلطنت بر ایران، درگذشت و به او لقب‌هایی روشنگر، نیکخواه و دادگر دادند.

_{منبع عکس:wikipedia}

آنچه باید درباره انوشیروان دادگر بدانید:

• انوشیروان دادگر کیست؟
• انوشیروان دادگر در شاهنامه
• قبر انوشیروان دادگر
• داستان انوشیروان دادگر و مرد کفشگر
• دستاوردهای انوشیروان دادگر
• جاذبه‌های گردشگری بازمانده از انوشیروان دادگر
• ضرب المثل انوشیروان دادگر

انوشیروان دادگر کیست؟

خسرو اول، انوشیروان دادگر، سومین فرزند قباد ساسانی و بیست و دومین شاه از سلسله ساسانی بود. واژه انوشیروان به‌معنای روح و روان جاوید است. با شروع پادشاهی خسرو انوشیروان دادگر، شورش‌های داخلی، شدت گرفتند؛ اما انوشیروان توانست آن‌ها را در مدت کوتاهی کنترل کند. در این دوره، روابط ایران و روم گاه تیره بود و گاهی نیز در صلح به سر می‌بردند. انوشیروان با تصرف انطاکیه، شهری نو ساخت و برخی از مردم را از جاهای دیگر به این شهر کوچاند و آن‌ها را از نعمت آزادی برخوردار کرد. او با خاقان ترک ارتباط دوستی برقرار کرد و هپتالیان را از بین برد. انوشیروان  قلمرو آن‌ها را بین ایران و ترکان تقسیم کرد. انوشیروان با رومیان در ارمنستان جنگید و پیمان صلحی ۵۰ ساله را بین ایران و روم منعقد کرد و روم متعهد شد به ایران، غرامت دهد.

خسرو انوشیروان، اصلاحاتی در امور نظامی و مالی ساسانیان انجام داد. او کشور را چهار قسمت کرد و هر قسمت را به یک اسپهبد داد. اصلاحات مالیاتی که از دوره شاهان قبل، معمول شده بود در دوره خسرو انوشیروان، تکمیل شدند. انوشیروان دادگر در اصلاحات جدید مالیاتی، مقیاس زمین‌ها را اندازه گرفت و افراد زیر ۲۰ یا بالای ۵۰ سال را از پرداخت مالیات معاف کرد.

خسرو انوشیروان به فلسفه علاقه وافر داشت و آثار فلاسفه یونان و روم را مطالعه می‌کرد. او به‌دنبال پیاده کردن نظریه «شاه فیلسوف افلاطونی» در پادشاهی بود. اندرزهای خسرو انوشیروان دادگر به پسرش، در یک مجموعه‌ با عنوان اندرزنامه «خسرو کواتان»، جمع‌ شده است. در دوره سلطنت انوشیروان دادگر، بین ایران و یونان، ارتباط فرهنگی شکل گرفت. طاق کسری، دانشگاه و بیمارستان جندی شاپور از بناهایی است که به دستور خسرو انوشیروان ساخته شدند.

_{منبع عکس: ناشناس}

انوشیروان دادگر در شاهنامه

انوشیروان دادگر در حدود ۵۰ سال حکومت کرد. طبق گفته‌های فردوسی در شاهنامه، انوشیروان دادگر قلمرو ساسانیان را به چهار بخش تقسیم کرد. بخش اول، خراسان و قم، بخش دوم آذربادگان و ارمنیه، اردبیل و گیلان را شامل می‌شد. بخش سوم پارس و اهواز و بخش چهارم شامل عراق و روم بود. انوشیروان تلاش کرد تا در این مناطق فقیری نباشد و اگر فقیری بود از خزانه شاهی به او کمک می‌کرد.‌ طبق شاهنامه فردوسی، انوشیروان دادگر زمین‌ها را به دهقان‌ها واگذار کرد و خراج را بخشید.

انوشیروان دادگر افرادی را در چهار گوشه امپراتوری گماشته بود تا اخبار را به او برسانند و از این طریق، از کمبودها اطلاع یابد و مملکت را به عدل و آبادانی برساند. انوشیروان نامه‌ای به کارگزارانش نوشت و در آن به آن‌ها گوشزد کرد که اگر خبردار شود که فردی یک درم را به ظلم از دیگری گرفته است، او را با اره به دو نیم می‌کنم. او در نامه‌اش گفته بود که از مردم هر چهار ماه یک بار، خراج گرفته شود و اگر جایی به کشت کسی ضرر برسد، نباید از او باج بگیرند.

_{منبع عکس:ناشناس}

انوشیروان عادل، موبدی هوشیار و روشن ضمیر به نام بابک داشت که ریاست ارتش را به او سپرده بود. پس از آنکه به روم و هند خبر رسید که تمام مرز ایران از لشگریان بی شماری پر شده است، از چین و هند فرستادگانی برای عرض تبریک نزد شاه آمدند و چون در خود قدرت مقاومت در برابر شاه ایران را نمی دیدند، با رغبت به دادن خراج راضی می شدند.

در شاهنامه فردوسی از حملات و جنگ‌های انوشیروان به جاهای مختلف سخن گفته شده است. در آنجا اشاره شده است که انوشیروان دادگر نامه‌ای به قیصر روم نوشت و از او خواست که دست از ظلم به مردمان بردارد؛ اما قیصر روم، انوشیروان را تهدید کرد که اگر به روم حمله کند با سپاه بسیار به پیشواز او می‌رود. قیصر روم در نامه، حمله اسکندر به ایران را به انوشیروان گوشزد کرد و از او خواست عبرت بگیرد. قیصر روم در پایان نامه گفته بود که مسیح همراه من است و پیروز می‌شوم.

انوشیروان با بزرگان دربار خود، مشورت کرد و تصمیم به حمله به روم گرفت. او به آذرگشنسب رفت و پس از نیایش، سپاه را به میدان جنگ فرستاد. نام سپهبد بهرام بود و چپ لشکر را فرهاد و جناح راست سپاه را برزین هدایت می‌کرد. گشسب در پیشاپیش لشکر و مهران نیز در قلب لشکر حضور داشت.

در شاهنامه اشاره شده است که انوشیروان دادگر به مقابله با مزدک و مزدکیان پرداخت. مزدکیان تلاش کردند برای بقای حاکمیت خود، کاووس پسر بزرگ قباد را جایگزین او کنند. این در حالی بود که بزرگان دربار با خسرو انوشیروان، پسر کوچک قباد موافق بودند. با این اوضاع، انوشیروان، به جنگ با مزدکیان به‌عنوان طرفداران کاووس پرداخت و آن‌ها را شکست داد و به‌عنوان پادشاهی ضد مزدکیان، روی کار آمد.

_{منبع عکس:wikipedia}

انوشیروان اهل اندرز بود و سپاهیان را اندرز فراوان می‌داد. او به سپاهیانش اندرز می‌داد که مبادا مردم عامه و کشاورزان و باغداران را مشکلی برسانند. سپس بین سپاهیانش گنج تقسیم کرد و آن‌ها را روانه جنگ کرد. به انوشیروان دادگر خبر رسید که سپاه قیصر روم به فرماندهی فرفوریوس، آماده رویارویی با لشکریان ساسانی است. سپاه ایران به لشکر روم حمله بردند، برخی از رومیان را کشتند و برخی دیگر گریختند. سپاه انوشیروان دادگر به نزدیک انطاکیه رسید و ایرانی ها سه روز با رومی‌ها جنگیدند تا موفق به تسخیر شهر شدند و غنائمی که از تسخیر شهر به دست آورده بودند، به پایتخت ساسانی ارسال کردند. بعد از آن، قیصر روم، بزرگان دربار خود را به نزد انوشیروان فرستاد و تقاضای صلح کرد، خسرو پذیرفت و بین ایران و روم، صلح برقرار شد.

به گفته شاهنامه فردوسی، در دوره انوشیروان، علم، فلسفه و ادب پیشرفت بسیار کرد. انوشیروان دادگر نمونه یک شاه فیلسوف افلاطونی بود. او به مطالعه و نوشتن علاقه بسیار داشت. در ادبیات این دوره، از خردورزی و بخشندگی‌های انوشیروان دادگر، داستان‌های بسیاری ساخته شده است.

در این دوره، خسرو دادگر به علوم، فرهنگ و تمدن هند و یونان، علاقه بسیار نشان می‌داد و به‌دنبال فراگیری حکمت آن‌ها بود. خسرو انوشیروان دستور داد آثار یونانی را به فارسی ترجمه کنند، تا کسانی که علاقه‌مند به مطالعه هستند آن‌ها را فرا گیرند. وی فلسفه را دوست داشت و در مناظره و گفتگوهای فلسفی شرکت می‌کرد.

انوشیروان دادگر در شاهنامه فردوسی، فردی توصیف شده است که از عدالت حمایت می‌کرد. او با وجود اینکه با کشتن برادرانش به حکومت رسیده بود، زنجیری در قصر خود متصل کرده بود تا هر کسی مورد ستم قرار گرفت، آن را به صدا درآورد و خسرو از آن مطلع شود. انوشیروان این کار را از هندی‌ها و چینی‌ها آموخته بود.

_{منبع عکس:wikipedia}

قبر انوشیروان دادگر

محل قبر انوشیروان، به‌طور دقیق مشخص نشده است. به گفته منابع، انوشیروان در سن ۷۸ سالگی در تیسفون یا مدائن درگذشت. به گفته منابع، انوشیروان را به وصیت او، در دخمه گذاشتند؛ اما محل دخمه او مشخص نشد. داستان دخمه انوشیروان در منابع مختلف، متفاوت ذکر شده است. مطابق تاریخ بناکتی، مامون قصد داشت دخمه انوشیروان را ببیند. دخمه‌بان انوشیروان به او می‌گوید که انوشیروان پیش‌بینی کرده بود که شاهی عرب، یک روز به دیدن او خواهد آمد. پیرمرد به مامون می‌گوید در دخمه طلسم‌های فراوان گذاشته‌اند تا مانع ورود افراد به دخمه شوند. او همچنین به مامون می‌گوید که راه دخمه را نیز ویران کرده‌اند تا کسی نتواند از آن بازدید کند.

مامون دستور داد که راه ورود به دخمه را بازسازی کنند. پیرمرد او را به دیدن دخمه برد. دخمه یک خانه ساخته شده از سنگ خارا بود که با زر و سیم گران‌بها آراسته شده بود. به گفته منابع، مامون از پیکر انوشیروان دیدن کرد و بر او لباس نو پوشانید. جسم انوشیروان با داروهای مختلف، اندوده شده بود تا از بین نرود. مامون از نوشته‌های عبرت‌آموزی که بر دستار شاه نوشته شده بود نیز دیدن کرد.

در مورد مکان قبر انوشیروان، دو نظریه داده شده است. چندین سال پیش نیز برخی باستان‌شناسان، خبر از کشف قبر انوشیروان در خفر فارس دادند. به گفته جمشید صداقت‌کیش، قبر انوشیروان در منابع خارجی نیز خفر فارس گزارش شده است. بعد از آن، خبر تکمیلی درباره گزارش کشف آرامگاه انوشیروان داده نشد. برخی دیگر، مطابق برخی از ابیات شاهنامه، قبر او را در اشکفت کول‌کنی لرستان دانسته‌اند. این روایت، بیشتر بر اساس روایات شفاهی و گفته‌های مردم محلی این منطقه استوار است.

_{منبع عکس:wikipedia}

داستان انوشیروان دادگر و مرد کفشگر

درباره انوشیروان ساسانی، داستان‌های زیادی گفته شده است که برخی از آن‌ها نماد خردورزی و برخی دیگر، نشان از هوشمندی و دادگری او دارند. یکی از این دا‌ستان‌ها، داستان انوشیروان دادگر و مرد کفشگر است. این داستان در شاهنامه نیز آمده است.محتوای داستان به این شکل است که لشکر انوشیروان در پشت خندق مانده بود و سربازان او، نیازمند تدارکات، ابزار و غذا بودند. انوشیروان دادگر دستور داد از خزانه مازندران، هزینه‌های لازم را تامین کنند.

بوذرجمهر گفت: «برای این کار فرصت نداریم و باید راهی پیدا کنیم که در کمترین فرصت، هزینه فراهم شود.» انوشیروان گفت: «چگونه؟» بوزرجمهر گفت: «مردم ایران، همگی اندوخته دارند و اگر اکنون پادشاه از آن‌ها بخواهد به دولت وام بدهند، به کمک ما خواهند آمد.» انوشیروان گفت چنین کنند. فردی به میان مردم رفت و پیام انوشیروان را به آن‌ها رساند. کفش فروشی خود را به مرد جارچی رساند و به او گفت که حاضر است این پول را به انوشیروان وام دهد. او مقدار درم و دینار خواسته شده را به فرستاده انوشیروان داد و گفت: «در مقابل، از شما خواسته‌ای دارم. به بوذرجمهر بگویید که واسطه شود و به پسرم اجازه دهند به طبقه دبیران وارد شود.»

پیام مرد کفش فروش به بوذرجمهر رسید. بوذرجمهر به انوشیروان پیام برساند؛ اما انوشیروان شرط کفشگر را نپذیرفت. طبق گفته منابع، انوشیروان، وامی را که کفشگر به او داده بود، سر موقع، پرداخت کرد و مال کفش فروش را به او پس داد؛ اما خواسته اش را اجابت نکرد. انوشیروان دادگر ورود یک فرد از یک طبقه به طبقه دبیران را خلاف قانون طبقات دوره ساسانی دانست و آن را انجام نداد.

_{منبع عکس:ناشناس}

دستاوردهای انوشیروان دادگر

انوشیروان ساسانی در طول دوره حکومت خود، دستاوردهای بسیاری داشت که یکی از آن‌ها، اصلاحات او در زمینه های اقتصادی بود. پیش از اصلاحات خسرو انوشیروان، مالیات زمین‌داران، مطابق برداشت محصول بود. با اصلاحاتی که انوشیروان انجام داد، مالیات بر طبق مساحت زمین و مالیات باغ‌ها نیز بر اساس تعداد درخت‌ها در نظر گرفته می‌شد. انوشیروان افرادی را مامور می‌کرد تا درختان را سرشماری کرده و مالیات را طبق آن‌ها مقرر کنند. مالیات تنها بر درختان زیتون و خرما گذاشته شد و برای دیگر محصولات، مالیات تعیین نشد، تا از این طریق، به تقویت و توانمند شدن مردم در کار و زندگی کمک شود. خسرو سرانه مالیات را اصلاح کرد. او افراد ۲۰ تا ۵۰ ساله را مشمول مالیات، معرفی کرد و مبلغ آن را بر اساس توانمندی افراد در نظر گرفت.

_{منبع عکس:wikipedia}

انوشیروان، دبیران، جنگجویان، مرزبانان، اسب‌سواران، درباریان و خاندان‌های حکومتی و بزرگ را از پرداخت مالیات معاف کرد. زرتشتیان و افراد زیر ۲۰ سال نیز جزو کسانی بودند که از مالیات معاف شدند. انوشیروان مالیات‌ها را برای هزینه‌های جنگ در نظر می‌گرفت و آن را خرج دیگر چیزها، نمی‌کرد.

شطرنج و تخته نرد

در دوره پادشاهی انوشیروان ساسانی، هند جزو کشورهایی بود که از ایران فرمانبرداری می‌کرد. کشورهایی که فرمانبردار ایران بودند، علاوه بر خراج، هدایایی نیز برای شاه ارسال می‌کردند. شاه هند نیز علاوه بر ارسال هدایا، یک بازی هندی را برای انوشیروان ارسال کرد و برای او پیام فرستاد که اگر فلسفه این بازی که نام آن شطرنج است را بفهمد، خراج سالانه را به ایران پرداخت می‌کند و اگر راز آن را کشف نکند، خراج به ایران نمی‌فرستد.

خسرو رمزگشایی بازی شطرنج را به بوذرجمهر سپرد. بوذرجهر وزیر، رمز بازی شطرنج را دریافت و هندوستان موظف شد خراج را به ایران ارسال کند. بوذرجمهر تخته نرد را اختراع کرد و آن را برای شاه هند فرستاد. دربار هند تلاش بسیاری برای کشف رمز بازی تخته نرد انجام داد؛ اما نتوانست راز آن را درک کند و توضیح آن را از دربار ایران خواستند. هندوستان به‌دلیل عدم کشف راز بازی تخته نرد، موظف شد خراج بیشتری را به ایران ارسال کند. این داستان را فردوسی در شاهنامه، در قالب ابیاتی توضیح داده است.

_{منبع عکس:wikipedia}

دانشگاه و بیمارستان جندی‌شاپور

تاسیس دانشگاه جندی شاپور، همان طور که از نامش پیدا است جزو برنامه‌های شاپور بود. این دانشگاه را شاپور اول ساسانی بنیان گذاشت و در دوره شاپور دوم، قوت گرفت. با این وجود، تاسیس رسمی آن در دوره انوشیروان ساسانی بود. ترجمه‌هایی که از کتاب های مختلف توسط اساتید این دانشگاه صورت گرفت، به‌ویژه ترجمه کلیله و دمنه و دیگر آثار، در دوره انوشیروان دادگر بود. انوشیروان، بیمارستان جندی‌شاپور را نیز راه‌اندازی کرد. در بیمارستان حدود ۱۲۰۰ پزشک از سرزمین‌های روم، هند و ایران به کار گرفته شدند. این پزشکان، آثار زیادی در زمینه پزشکی تالیف و کتاب‌هایی را نیز از زبان هندی به زبان پهلوی ترجمه کردند. بیمارستان جندی‌شاپور از زمان راه‌اندازی در دوره انوشیروان تا ۳۰۰ سال پس از آن، فعال بود. در جندی شاپور علاوه بر علم پزشکی، علوم ریاضی، حکمت، فلسفه و نجوم نیز تدریس می‌شد. انوشیروان بسیار خردمند بود. او زمانی که مدارس فلسفی در روم تعطیل شدند، فیلسوفانی که به دربار ایران آمدند پناه داد و از آن‌ها در دانشگاه جندی شاپور استفاده کرد و آن‌ها بعدها به روم بازگشتند.

جاذبه‌های گردشگری بازمانده از انوشیروان دادگر

طاق کسری

طاق کسری مشهورترین بنایی است که دوره ساسانی ساخته شد. طاق کسری که به آن ایوان کسری هم می گویند، در زمان خسرو انوشیروان بنا شد. این کاخ یکی از بناهای شکوهمند دوره ساسانی بود که امروزه ویران شده و چیزی از آن بر جای نمانده است. بنای طاق کسری در فاصله ۱۰۰ متری بنای دیگری به نام حریم کسری واقع شده است. دیوارهای بنا بدون پنجره هستند و چهار طبقه است که طاق‌های آن بسیار کوچک هستند.

بنای طاق کسری طاق‌نماهای زیادی دارد و ستون‌های آن برجسته هستند. نمونه آن‌ها را باید در سرزمین‌هایی که در مشرق یونان قرار دارند، پیدا کرد. طاق کسری، مقر شاه ساسانی بود و او در آنجا به امورات مملکت رسیدگی می‌کرد. کاخ تیسفون در دوره حکومت ساسانی، محلی برای بار عام شاه و برگزاری جشن‌ها و دیدارهای مهم سیاسی آن دوره بود. ایوان این طاق در حدود ۲۵ متر طول و بلندی آن در حدود ۳۰ متر است. کاخ کسری در زمان حمله اعراب، غارت شد. از این بنا مدتی به‌عنوان مسجد استفاده شد؛ سپس بلااستفاده ماند و بعد از گذشت زمان، متروک شد. منصور عباسی تلاش زیادی برای نابودی طاق کسری انجام داد و زمانی که دید نابودی کاخ، برای او خرج زیادی دارد، از ادامه کار با او منصرف شد.

_{منبع عکس:ناشناس}

ضرب‌المثل انوشیروان دادگر

انوشیروان در هنگام تاج‌گذاری، بزرگان را جمع کرد و بعد از ستایش خداوند، به اندرز مردم پرداخت. انوشیروان به‌دلیل علاقه به فلسفه و حکمت سیاسی، اندرزنامه‌ای دارد که در آن اندرزهایی کوتاه را در قالب ضرب‌المثل بیان کرده است. اندرزهای او به پسرش در مجموعه‌ای با عنوان اندرزنامه «خسرو کواتان» جمع‌آوری شده است. به برخی از اندرزهای او را که در قالب ضرب المثل‌های انوشیروان دادگر هستند، در ادامه اشاره می‌کنیم:

•  اگر پادشاه به عدل و داد رفتار کند، همه شاد می‌شوند.
• کار امروز را به فردا مینداز، چه میدانی فردا چه خواهد شد.
• گلستان پر از گل ممکن است فردا بی‌بار شود.
• رشک و حسد از دردهایی است که هیچ پزشکی نمی‌تواند آن را درمان کند.
• اگر هوا و هوس بر عقل چیره شود، جز دیوانگی ثمری ندارد.
• انسان بیکار و زیاده‌گو نزد کسی آبرو ندارد.
• راه کج همیشه تاریک و راه راست هموار است.

_{منبع عکس:wikipedia}

یکی از داستان‌های که درباره انوشیروان ساسانی و وزیرش بوذرجمهر گفته شده و در آن به یکی از ضرب المثل‌های او اشاره شده است را به اختصار بیان می‌کنیم:

 بوذرجمهر، وزیر انوشیروان، فردی دانا بود و انوشیروان دادگر بدون مشورت با او، هیچ کاری را انجام نمی‌داد. او فردی کاردان و منظم بود و انوشیروان با وجود او، به‌راحتی امپراتوری خود را اداره می‌کرد. بوذرجمهر عادت به سحرخیزی داشت و همیشه به انوشیروان می‌گفت: «سحرخیز باش تا کامروا شوی»؛ اما انوشیروان به‌دلیل اینکه شب‌ها تا دیر وقت به خوش‌گذرانی می‌پرداخت، صبح دیر از خواب برمی‌خاست.

انوشیروان ساسانی اهل اندرز بود و اندرزنامه‌ای با نام «خسرو کواتان» از او به‌جای مانده است

بوذرجمهر هرروز صبح، ساعت‌ها انتظار می‌کشید تا انوشیروان از خواب برخیزد و او اوضاع مملکت را به شاه خبر دهد و در مورد تصمیم‌های مهم با انوشیروان مشورت کند. او هرروز به شاه گوشزد می‌کرد که سحرخیز باش تا کامروا شوی. تاکید وزیر انوشیروان بر سحرخیز شدن شاه، سبب رنجش انوشیروان شد و تصمیم گرفت با او با سیاست، برخورد کند.

انوشیروان به برنامه کاری بوذرجمهر واقف بود و می‌دانست که هرروز صبح زود از منزل به کاخ می‌آید. ازاین‌رو، افرادی را گماشت تا او را در نیمه راه، متوقف کنند و اموالی که همراه دارد، بدزدند. شاه آن روز، زود از خواب برخاست و منتظر بوذرجمهر شد. گماشتگان شاه بر سر وزیر ریختند و هرچه داشت به‌همراه لباس‌هایش دزدیدند و او را رها کردند. وزیر به منزل بازگشت، از نو لباس پوشید و به حضور انوشیروان رفت.

شاه به او گفت: «می‌بینم که همچون ما دیر از خواب بیدار شده‌ای؟ دیگر اعتقادی به سحرخیزی نداری؟» بوذرجمهر گفت: «خیر قربان. هنوز عقیده دارم باید سحرخیز بود تا کامروا شد.»

انوشیروان گفت: «پس برای چه دیر آمدی؟» بزرگمهر گفت: »برای اینکه امروز در راه، دزدانی مرا گرفتار کردند و هرچه همراه داشتم، با خود بردند. ازاین‌رو، مجبور شدم به خانه بازگشته و لباس مناسب بپوشم و بازگردم. این اتفاق، سبب شد دیر به خدمت شما شرفیاب شوم.»

انوشیروان خندید و گفت: «پس نتیجه می‌گیریم سحرخیزی خوب نیست. اگر ساعتی دیرتر بیدار می‌شدی و به راه می‌افتادی از شر دزدان در امان بودی و اموالت غارت نمی‌شد. چون در روز روشن، بازار خلوت نیست که دزدان به‌راحتی دزدی کنند یا اموالت را ببرند. مشخص شد که سحرخیزی تو را کارمروا نمی‌کند؛ پس بهتر است از این به بعد سحرخیزی را کنار بگذاری.» وزیر، نظر انوشیروان را نپذیرفت و گفت: «شاها چنین نیست، باز هم می‌گویم سحر خیز باشید تا کامروا شوید.» انوشیروان گفت: گویا متوجه نیستی اموالت را دزدیده‌اند. وزیر گفت: «اگر من سحر خیز بودم و کمی زودتر از دزدها از خواب برخاسته بودم، دست آن‌ها از دزدیدن اموال من کوتاه می‌شد. انوشیروان سکوت کرد و دیگر دیگر حرف نزد.»

انوشیروان دادگر در طول حکومت ۵۰ ساله خود، تلاش بسیاری برای اجرای عدالت کرد. دوره حکومت او، یکی از بهترین دوره‌های حاکمیت ساسانی بود. وزیر او بوذرجمهر یا بزرگمهر نیز در اداره کشور،کمک زیادی به شاه کرد. انوشیروان ساسانی اصلاحات زیادی انجام داد که در نتیجه آن مردم کشورش را از لحاظ مالی و اقتصادی تقویت کند. به گفته منابع در دوره او، مردم از رفاه اقتصادی برخوردار بودند. شما هم نظر خود را درباره انوشیروان، با کاربران کجارو به اشتراک بگذارید. 

_{عکس کاور، تصویری از انوشیروان روی دادگستری تهران است که عکاس آن مشخص نیست.}