طنین ساعت تاریخی کاخ گلستان پس از یک قرن سکوت

پوریا  محمدی پیوند
پوریا محمدی پیوند دوشنبه، ۲۳ فروردین ۱۴۰۰ ساعت ۱۶:۰۸
طنین ساعت تاریخی کاخ گلستان پس از یک قرن سکوت

ساعت تاریخی کاخ گلستان پس از سال‌ها خاموشی مجددا به کار افتاد و صدای ناقوس آن در تهران پیچید. این ساعت هدیه ملکه انگلستان به ناصرالدین شاه بود‌.

ساعت تاریخی برج شمس‌العماره در مجموعه جهانی کاخ گلستان پس از سال‌ها خاموشی، مجددا به کار افتاد و صدای ناقوس آن در تهران شنیده شد. این ساعت هدیه ملکه ویکتوریا، ملکه وقت انگلستان، به ناصرالدین شاه بود که به‌عنوان اولین ساعت عمومی شهر، بر فراز بلندترین بنای تهران نصب شد.

قدمت ساعت شمس العماره به بیش از ۱۵۰ سال پیش بازمی‌گردد. از آنجایی که صدای ناقوس این ساعت برای اهالی کاخ و مجاوران آزاردهنده بود، تصمیم گرفته شد تا صدای آن را کاهش دهند؛ تلاش برای این کار عاقبت باعث شد تا این ساعت تاریخی به‌کلی از کار بیفتد.

در سال‌های اخیر و پس از یک قرن سکوت، چندین بار برای تعمیر و احیای این ساعت اقدام شده بود و هربار به‌دلیل هزینه‌های بالای نگهداری و سرویس ماهیانه، از فعال نگه‌داشتن آن صرف‌نظر شد تا اینکه صبح روز دوشنبه، ۲۳ فروردین‌ماه ۱۴۰۰ با حضور شهردار منطقه ۱۲ تهران، ساعت تاریخی کاخ گلستان مجددا به کار افتاد و ناقوس آن به صدا در آمد. تعمیرکاران این ساعت از صرف زمان ۱۸ ماهه برای راه‌اندازی مجدد ساعت و ناقوس آن خبر می‌دهند. هزینه تعمیر و کوک این ساعت تاریخی را شهرداری منطقه ۱۲ تهران تقبل کرده است‌.

علی‌محمد سعادتی، شهردار منطقه ۱۲ تهران، با اشاره به اهمیت کاخ‌موزه گلستان به‌عنوان تنها اثر جهانی پایتخت، به‌حرکت درآمدن این ساعت را بازگشایی مجدد «باب عالی» در شرق کاخ گلستان توصیف کرد و اذعان داشت:

بازگشایی این درِ کاخ گلستان دغدغه درازمدت ما بود؛ بنابراین با مدیریت این مجموعه تاریخی و فرهنگی صحبت کردیم و مجوزهای لازم را برای مرمت و بازگشایی آن گرفتیم. راه‌اندازی ساعت ملکه ویکتوریا هم بخشی از پروژه باب عالی است. این ساعت از سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۸۹ از کار افتاده بود که پس از این دوره تعمیر شد، ولی دوباره از مدار خارج شد تا امسال که دوباره صدای آن شنیده می‌شود و خاطره تهران قدیم را تداعی می‌کند. قرار است کارشناسانی به این منظور آموزش داده شوند تا دیگر شاهد خاموشی ساعت شمس‌العماره نباشیم.

جبار آوج، معاون فنی مجموعه جهانی کاخ گلستان، با اشاره به مرمت ساعت شمس‌العماره به روش مکانیکی، تشریح کرد:

این ساعت در زمان خودش هرروز کوک می‌شد، اما با تغییری که داده شد هر چهار روز به کوک نیاز داشت، بنابراین باید یک نفر به‌طور مداوم حضور می‌داشت و آن را کوک می‌کرد و چون سیستم ساعت مکانیکی بود باید هر ۱۵ روز روغن‌کاری و سر هر ماه گریس‌کاری می‌شد. برای همین باید قرارداد نگهداری می‌بستیم. این اتفاقات در اوایل دهه ۹۰ برای ثبت جهانی کاخ گلستان انجام شد.

آوج با اشاره به هزینه ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومانی برای نگهداری سالانه ساعت تاریخی کاخ گلستان، تصریح کرد:

آن زمان منابع مالی برای حضور ثابت و مداوم فردی که ساعت را کوک و نگهداری کند، پیش‌بینی نشد و ردیف بودجه‌ای نداشت و الان هم به همت شهرداری ساعت تعمیر شده است. راه‌اندازی و نگهداری این ساعت توسط آقا جمشید غیب‌زاده،‌ شاگرد محمد ساعتچی در قراردادی که با شهرداری دارد، انجام می‌شود. اگر شهرداری منابع مالی این ساعت را تامین نکند، ممکن است دوباره این ساعت تاریخی از کار بیفتد.

معاون فنی مجموعه جهانی کاخ گلستان با اشاره به‌ضرورت راه‌اندازی این ساعت تاریخی، نشانه‌های خاص تهران قدیم را نماد هویت این شهر دانست و ساده‌انگاری و به‌حال خود رها کردن بناهای تاریخی، خصوصا شمس‌العماره را که جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و ادبیات ایران دارد، ناپذیرفتنی توصیف کرد. وی در این رابطه افزود:

ساعت شمس‌العماره اولین ساعت عمومی شهر تهران بود. پس نمی‌توانیم به‌راحتی از آن بگذریم. اگر شرایط طوری است که این ساعت عملکرد دقیق خود را انجام نمی‌دهد، اشتباه است. اگر کاشی بیفتد یا گچ‌بری بریزد نباید آن را مرمت کرد؟ ساعت هم یکی  از آن عناصر است که نباید به‌سادگی از کنار آن بگذریم.

مطالب مرتبط:

منبع ایسنا

دیدگاه