قوم کرد | تاریخچه + فرهنگ و سنت کردها
قوم کرد جغرافیا، تاریخ و آداب و رسوم خاص خود را دارند و پراکندگی جمعیت آن بیشتر از سایر اقوام ایرانی است.
قوم کرد از اقوام ایرانی است که عمده جمعیت آن در غرب و شمال غرب ایران زندگی می‌کنند. جغرافیای قوم کرد تنها به یک گوشه از ایران ختم نمی‌شود؛ بخش‌هایی از قوم کرد در سرزمین مازندران، گیلان، آذربایجان غربی و خراسان نیز زندگی می‌کنند. جفرافیای قوم کرد تنها به ایران خلاصه نمی‌شود؛ بلکه شامل بخش‌هایی از عراق، سوریه و ترکیه نیز می‌شود. کردهای عراق، ترکیه و سوریه، بخش کردنشین ایران هستند که از طریق جنگ از این کشور جدا شده‌اند. سکونتگاه قوم کرد از طبیعتی بکر و جذاب برخوردار است و دشت‌هایی سرسبز دارد. در این مناطق بکر، علاوه بر پوشش سرسبز طبیعت، حیوانات کمیابی دیده می‌شوند که چشم گردشگران را به خود خیره می‌کنند.
آنچه باید درباره قوم کرد بدانید:
- تاریخچه قوم کرد
- قوم کرد در شاهنامه
- آداب و رسوم قوم کرد
- زبان کردی
- سکونتگاه قوم کرد
- لباس کردی
- قوم کرد و لر
- طوایف کرد
- سوغات قوم کرد
- مشاهیر کرد
تاریخچه قوم کرد
کردها از مشهورترین قومیت‌های ایرانی هستند. به گفته مورخان، سابقه سکونت کردها در ایران به ۴,۰۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد. قوم کرد ابتدا در ایران و اطراف دریاچه وان می‌زیستند و سپس در منطقه امروزی کردستان و کرمانشاه سکونت یافتند. در اسناد تاریخی پیش از اسلام و اسنادی که از دولت‌های بابل، آشور و اکد برجای ماند، نام اقوامی ذکر شده است که شباهت بسیار به واژه کرد دارند. از لحاظ زبان‌شناسی و جغرافیایی، نام قوم «کردخوی» در کتاب گزنفون آمده است که برخی آن را قوم کرد می‌دانند.
به گفته بسیاری از منابع، قوم کرد از بازماندگان مادها هستند. جغرافیای ماد بزرگ در گذشته شامل کردستان و آذربایجان می‌شد. از دوره حکومت هخامنشیان تا ورود اسلام به ایران، مردم این منطقه با عنوان «کورد» شهرت یافته‌اند. واژه «کورد» واژه‌ای به زبان پهلوی میانه است که بعدها به زبان فارسی، «کرد» خوانده شد.
کردستان از دوره حکومت ماد، نام یکی از ایالت‌های ایران بود. در عصر حاکمیت سلجوقیان، نام کردستان رواج بیشتری یافت و دفاتر دیوانی آنها به این نام ثبت و حدود کردستان مشخص شد. حدود کردستان در عصر سلجوقی به بخش‌هایی از عراق عرب، عراق عجم، خوزستان، آذربایجان و دیاربکر منتهی می‌شد. در دوره‌های تاریخی بعد، به‌ویژه در عصر صفویه به‌دلیل هجوم دشمنان و ناتوانی لشکر ایران در حفظ مرزها، برخی از این ایالات از جغرافیای کشور ایران جدا شدند.
منبع عکس: ناشناس
بین نیروهای شاه اسماعیل صفوی و سلطان سلیم عثمانی در سال ۱۵۱۴ میلادی جنگی رخ داد. در این جنگ که به جنگ چالدران شهرت داشت، بخش‌هایی از سرزمین ایران که متعلق به کردها بود، از ایران جدا شد و قلمرو کردها یا کردستان قدیم بین کشورهای ایران، ترکیه، سوریه و عراق تقسیم شد. به این شکل، بخشی از کردها نه به خاستگاه اصلی خود در ایران دست یافتند و نه مستقل شدند؛ بلکه تبدیل به بخشی از حکومت کشورهای دیگر شدند.
قوم کرد در طول تاریخ به رشادت و دلاوری شهرت داشتند و برای پاس‌داری از مرزهای ایران جان‌فشانی‌های بسیار از خود نشان داده‌اند. قوم کرد از حس وطن‌پرستی بالایی برخوردار بودند و همین خصلت به آنها کمک می‌کرد که با هم‌بستگی و اتحاد، در مقابل بیگانگان ایستادگی کنند. بر این اساس طبق منابع تاریخی، قوم کرد از اصالت ایرانی برخوردارند.
قوم کرد در شاهنامه
منبع عکس: ناشناس
نام قوم کرد در شاهنامه فردوسی نیز آمده است. طبق آنچه فردوسی در شاهنامه ذکر کرده است؛ در دوره پادشاهی ضحاک ماردوش، به دستور او در هرروز، مغز دو جوان خوراک مارهای او می‌شد. این نسل‌کشی برای مدت‌ها طول کشید تا دو مرد آزاده با نام‌های گرماییل و ارماییل برای جلوگیری از این رفتار به آشپزخانه شاه نفوذ کردند. آنها توانستند مقام آشپزی دربار را از آن خود کنند و برای خوراک ضحاک، مغز یک جوان را با مغز گوسفند مخلوط کنند و برای مارهای ضحاک ببرند.
با این تدبیر، ارماییل و گرماییل هرروز جان یکی از دو جوان را نجات می‌دادند. جوانانی که نجات می‌یافتند به کوهستان‌ها پناه می‌بردند و به پرورش گوسفند و چوپانی مشغول می‌شدند. به روایت فردوسی، این جوانان به‌تدریج در کوهستان جمع شدند و نژاد کرد را تشکیل دادند. فردوسی در یک بیت چنین گفته است:
کنون کرد از آن تخمه دارد نژاد کز آباد ناید به دل برش یاد
برخی از پژوهشگران بر این عقیده هستند که این روایت فردوسی به‌درستی تفسیر نشده است. پژوهشگرانی مانند «اکبر نحوی» واژه کرد را به‌معنای چادرنشین و چوپان دانسته‌اند و این نظر را که مقصود فردوسی از بیان واژه کرد، یک قومیت بوده است را نپذیرفته‌اند.
آداب و رسوم قوم کرد
منبع عکس: ناشناس
قوم کرد نیز مانند دیگر اقوام ایرانی، آداب و رسوم خاص خود را دارند. ریشه‌های آداب و رسوم قوم کرد به روزگاران گذشته بازمیگردد. آشنایی با آداب و رسوم قوم کرد برای گردشگران جذابیت بسیاری دارد. یکی از آداب و رسوم زیبای کردی، مراسم «بوکه باران» است که آن را در ایام کم‌‌باران سال برگزار و گردشگران از آن استقبال کم‌نظیری می‌کنند.
بوکه باران
«بوک» به‌معنای عروسک است و بوکه باران یعنی عروس باران. عروس باران جزو سنت‌های بسیار قدیمی مناطق کردنشین بود. این مراسم هنوز هم در بسیاری از روستاهای مناطق کردنشین برگزار می‌شود. آیین باران‌خواهی از سنت‌های ایرانی است که ثبت یونسکو شده و جزو میراث ناملموس محسوب می‌شود. این آیین بیشتر در مناطق کردنشین رواج دارد و با شور و حال خاصی برگزار می‌شود.
بوکه باران عروسکی باستانی محسوب می‌شود که در مناطق کردنشین از آن، به‌عنوان نمادی برای دفع خشکسالی استفاده می‌شود. بوکه باران عروسکی است که مادرهای خوش‌سلیقه در ساخت آن نقش موثری دارند. آنها عروسک را که به‌شکل صلیب ساخته‌اند، به‌صورت یک نماد در جمع می‌آورند. سپس مردم برای نیایش، جمع می‌شوند. برای تقویت روحیه جمعی، کودکان نیز در مراسم حضور پیدا می‌کنند. حضور دختربچه‌ها در جشن پررنگ است؛ زیرا نماد جشن یک عروس است و حضور دختربچه‌ها با لباس‌های رنگارنگ، شادی بیشتری به جشن می‌دهد.
بوک که ایزدبانوی باران محسوب می‌شود ممکن است نمادی از الهه اناهید در ایران باستان باشد. ایزدبانو اناهید در ایران باستان، الهه باران بود. در این جشن، کودکان و دختربچه‌ها ترانه‌هایی به زبان کردی می‌خوانند تا بر شادی و جذابیت جشن بیفزایند.
آداب نوروز در بین قوم کرد
منبع عکس: ناشناس
نوروز یکی از جشن‌های سنتی ایران است که در بین قوم کرد نیز بسیار باشکوه برگزار می‌شود. مردم کرد از یک ماه پیش از نوروز به استقبال آن می‌روند و با کاشت دانه‌های غلات در ظرف‌های متنوع، نوروز را گرامی می‌دارند. آیین سنتی کوسه‌گردی و ملاوه از آیین‌هایی است که در بین قوم کرد با استقبال بسیار زیادی مواجه می‌شود. آیین «هه لاوه ملاوه» از آیین‌های مخصوص قوم کرد است که در روزهای پایانی اسفند برگزار می‌شود و بازیگران آن، کودکان و نوجوانان هستند. کودکان در برگزاری آیین هه لاوه ملاوه حضور پررنگی دارند و با کوبیدن در خانه‌ها، با زبان کردی می‌گویند:
هه لاوه ملاوه پسرتان عروس و دخترتان داماد شود.
بعد از گفتن این جمله که آرزوی خیر برای فرزندان آن خانواده است، از طرف صاحب‌خانه، به کسی که در را زده، هدیه‌ای داده می‌شود. تخم‌مرغ یکی از هدایای رایجی بود که در گذشته به کودکان می‌دادند. تخم‌مرغ بهترین هدیه است؛ زیرا نمادی از زندگی نو محسوب می‌شد. این آیین در حال حاضر در اکثر روستاهای کردستان رایج است.
مراسم عروسی در بین قوم کرد
منبع عکس: ناشناس
در گذشته بین قوم کرد رسم بر این بود که هر دختری با پسری از طایفه خود ازدواج کند. این رسم امروزه از بین رفته است و هر دختر کرد می‌تواند با کسی که می‌خواهد ازدواج کند. در بین کردها رسوم خاصی برای عروسی وجود داشته که بسیاری از آنها هنوز پابرجا مانده‌اند. رسومی چون خوازمنی، تعیین شیروای، دزورانی و پاخسو نمونه‌هایی از این رسم‌ها هستند.
خوازمنی در معنی خواستگاری است. در این مراسم فقط بانوان حضور دارند. مادر یا خواهر پسر به خواستگاری دختری می‌روند که قرار است عروس آنها شود و در این مراسم با دختر و مادر او دیدار می‌کنند. این مراسم زنانه است و هیچ مردی در آن حضور ندارد. بعد از پایان مراسم خوازمنی، اگر خانواده دختر جواب مثبت دادند، جلسه دیگری با حضور بزرگان خانواده‌ها تشکیل و شیروای یا شیربها و مهریه تعیین می‌شود. مراسم دزورانی همان مراسم نامزدی است که بعد از تعیین شیربها و قباله برپا می‌شود و در آن دو زوج به نامزدی هم در می‌آیند. در این مراسم، از طرف پسر به دختر یک دست لباس و طلا هدیه داده می‌شود.
بعد از دزورانی مراسم حنابندان را انجام می‌دهند. در این مراسم یک فرد با عنوان «پاخسو» انتخاب می‌شود. پاخسو یک زن سن بالا است که وظیفه دارد هدایا و خریدهای عروسی را که پسر انجام داده است، برای عروس ببرد. پاخسو از حنابندان تا پایان مراسم، عروس را همراهی می‌کند و در مواقعی وظیفه آرایش او را نیز عهده‌دار می‌شود.
مراسم عروسی در بین قوم کرد در گذشته به‌مدت زمان هفت شبانه‌روز بود؛ اما امروزه به‌دلایل اقتصادی از این زمان کاسته شده است. برخی مراسم عروسی را در طول دو روز و برخی دیگر آن را در یک شبانه‌روز انجام می‌دهند. کردها در عروسی‌های خود، با لباس‌های کردی می‌رقصند و رقص زیبای کردی خود را که چند نوع است به‌صورت دایره‌وار انجام می‌دهند.
زبان کردی
منبع عکس: ناشناس
قوم کرد به زبان کردی صحبت می‌کنند. این زبان اشتراکات زیادی با زبان فارسی دارد و هر دو یک ریشه دارند. زبان کردی جزو زبان‌های اصلی و قدیمی در ایران است و اکثر واژه‌های آن در ادبیات قوم ماد و ساسانیان وجود دارد. زبان کردی از لهجه‌های گوناگونی برخوردار است. گویش‌های این زبان عبارت از گویش کرمانجی یا بادیانی، گویش سورانی، گویش‌های لکی و کردی جنوبی هستند. این زبان همچنین به زبان بلوچی، تالشی و گیلکی نیز شباهت دارد. مجموعه این زبان‌ها از جمله زبان‌های شمال غرب هستند. از سوی دیگر، زبان‌های لری و بختیاری نیز که جزو زبان‌های جنوب غربی به شمار می‌روند، شباهت‌هایی با زبان کردی دارند.
گروهی از قوم کرد نیز در کشور ترکیه زندگی می‌کنند. در ترکیه قانونی وضع شد که بر طبق آن، صحبت به زبان کردی در این کشور ممنوع و غیرقانونی بود. این قانون تا سال ۱۹۹۱ میلادی در ترکیه رایج بود و مردم کرد تنها اجازه داشتند در خانه خود به زبان اصلی صحبت کنند. در بین کردها در گذشته، از اسامی کردی بیشتر استفاده می‌شد؛ اما با گذر زمان استفاده از نام‌های فارسی برای کودکان از اسامی کردی پیشی گرفت.
سکونتگاه قوم کرد
منبع عکس: ناشناس
سکونتگاه اصلی قوم کرد، مکانی کوهستانی بود. این منطقه از سمت شرق به کوه‌های زاگرس و جنوب و از سمت غرب و جنوب به همدان، سنندج، کرمانشاه و ایلام منتهی می‌شود. در منطقه عراق این جغرافیا تا کرکوک و موصل نیز امتداد می‌یابد. قلمرو سکونت قوم کرد از سمت شمال نیز به‌سمت ماردین، ایرانشهر و اورفه و از سوی شمال نیز به‌سمت ملاطیه و رود فرات گسترش می‌یابد.
سکونتگاه قوم کرد در غرب ایران است؛ اما این قوم در بخش‌هایی از استان‌های کرمانشاه، خراسان شمالی و گیلان نیز زندگی می‌کنند. علاوه بر این، گروه‌هایی از کردها در شهر قم، فارس، مازندران، قزوین و بلوچستان نیز به‌صورت پراکنده دیده می‌شوند. در خارج از ایران نیز قوم کرد در ترکیه، عراق، ارمنستان و جمهوری آذربایجان زندگی می‌کنند. در واقع می‌توان گفت این روزها کردها در همه مناطق ایران و جاهای خاصی در جهان زندگی می‌کنند؛ اما چون اکثریت آنها در غرب ایران و در استان‌های کردستان و کرمانشاه، ساکن هستند، این منطقه به‌عنوان محل سکونت قوم کرد در ایران شناخته شده است.
لباس کردی
منبع عکس: horamangardi
لباس کردی یکی از لباس‌های محلی زیبا است که قوم کرد آن را می‌پوشند. لباس کردی در بین زنان و مردان، رنگ‌های مختلفی دارند؛ با این حال، تنوع رنگ لباس در لباس‌های زنانه کردی بیشتر از لباس‌های مردانه است. قدمت لباس کردی به روزهای گذشته تاریخ بازمیگردد. برخی بر این عقیده‌اند که قدیمی‌ترین لباس‌های کردی را باید در نقش‌برجسته‌های تخت جمشید جستجو کرد. لباس‌های زنان و مردانه کرد از بخش‌های مختلف تشکیل می‌شوند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
لباس مردانه کردی
منبع عکس: ناشناس
«چوخه و رانک» یکی از بخش‌های لباس مردانه کردی است که از ترکیب یک نیم تنه با یک شلوار تشکیل می‌شود. قسمت بالای این شلوار گشاد است و دم‌پای آن تنگ می‌شود. نیم‌تنه و شلوار معمولا از جنس کتان دوخته می‌شود. «سورانی» نوعی آستین دراز و شل به‌شکل مثلث است که روی مچ دست بسته می‌شود. «شال» جزو زیباترین بخش‌های لباس کردی محسوب می‌شود و به آن پشت‌وینه هم می‌گویند. این شال سه تا ۱۰ متر طول دارد و در قسمت کمر و روی لباس بسته می‌شود.
کلاه و دستار، شناسنامه و بخش اصلی لباس‌های کردی هستند. مردان کلاه و دستار را روی سر خود می‌گذارند و آن را با ظرافت و زیبایی خاصی می‌بندند. «فرنجی»، روپوشی کردی از جنس پشم است که در فصل سرد و در مناطق کوهستانی استفاده می‌شود و در بخش شانه‌ها حالتی تیز دارد.
«پوزانه» که ساق‌بند پشمی هم به آن می‌گویند، برای پیشگیری از سرمای زمستان استفاده می‌شود. از این لباس در فصل تابستان نیز برای جلوگیری از مارگزیدگی بهره می‌برند. کلاش کفش کردی است که رنگی سفید دارد و آن را به شیوه‌ای خاص می‌بافند. این کفش که بسیار ظریف بافته می‌شود، پا را خنک نگه می‌دارد و به‌دلیل روزنه‌هایی که دارد، مانع بو گرفتن پا می‌شود.
لباس‌های زنانه قوم کرد
منبع عکس: ناشناس
لباس‌های زنانه کردی با طرح و رنگ‌های خاصی که دارند در بین گردشگران بسیار محبوب هستند. این لباس‌ها جزو جذابترین لباس‌های محلی ایران هستند. لباس زنانه کردی از جنس حریر، مخمل، تور و ساتن دوخته می‌شوند و برای تزیین آنها از سنگ، پولک، ملیله، منجوق و سرمه‌دوزی استفاده می‌کنند. لباس زنان کرد نیز مانند لباس‌های مردانه از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شوند:
«کلنجه» زیباترین بخش لباس زنانه کردی است. این لباس یک نیم‌تنه از جنس پارچه زری یا مخمل است که زنان روی پیراهن‌های بلند خود می‌پوشند. در اورامان این لباس به «سوخمه» شهرت دارد. «کلکه» نیز روسری بلندی است که به‌جای کلاه از آن استفاده می‌کنند و رشته‌های آن ابریشمی سیاه و سفید هستند و با ملیله‌دوزی آراسته شده‌اند. پیراهن‌های زنانه کردی را «کراس» می‌گویند. این پیراهن بلند و گشاد با پارچه‌هایی گران‌قیمت دوخته می‌شود.
منبع عکس: ناشناس
«جافی» نوعی شلوار مردانه گشاد است که آن را زنان روستاهای کرد در منطقه و در هنگام کار می‌پوشند. پشت‌تند همان پشت‌تند مردانه است که زنان کرد رنگارنگ آن را استفاده می‌کنند. زنان پشت‌تند را به کمر می‌بندد تا لباس آنها کمی بالاتر بیاید و راحت‌تر بتوانند با آن رفت و آمد کنند.
«کلاو» نوعی کلاه استوانه‌ای شکل و کوتاه است که با پارچه مخمل و به رنگ‌های سبز سیر یا گلی استفاده می‌شود. روی این کلاه با پولک‌هایی که به رنگ طلایی هستند تزیین می‌شود. لیرهایی از جنس طلا به این کلاه آویزان می‌کنند. این لیرها با عبور از زیر چانه و روی سر نگه داشته می‌شوند و دستمالی را روی آنها می‌بندند.
قوم کرد و لر
منبع عکس: ناشناس
کشور ایران تنوع قومی بسیاری دارد. قوم کرد از اقوام ایرانی هستند که سکونتگاه اصلی آنها در غرب ایران است. واژه کرد در متون قدیمی ایران، به‌معنای «رمه‌گردان و کوچ‌نشین» استفاده می‌شد. شاید همین معنای لغوی سبب شد که در برخی منابع، لرها، بلوچ‌ها و دیگر اقوام ایرانی نیز کرد نامیده شوند؛ زیرا واژه کرد در مفهوم شیوه زندگی به کار می‌رفت. قوم لر نیز همچون کردها به رمه‌گردانی و کوچ‌نشینی مشغول بودند. لرها در مناطق وسیعی از غرب و جنوب غربی جغرافیای ایران پراکنده شدند. قبل از اینکه قوم آریایی قلمرو لرها را تصرف کنند، کاسی‌ها و عیلامی‌ها در آن مکان ساکن بودند. واژه کرد به معنای رمه‌گردان بوده و برای اقوام لر نیز کاربرد داشته است.
واژه لر برای اولین بار در قرن چهارم در متون تاریخی و جغرافیایی به کار برده شد. درباره منشا نژادی این قوم، نظرات بسیار داده شد. در این میان، نظریه کرد تلقی کردن قوم لر در بین جغرافی‌دانان طرفداران زیادی داشت. این دو قوم، با وجود اشتراکات بسیار و خاستگاه یکسان، از یکدیگر جدا بودند و هر یک شاخصه‌های مخصوص به خود را داشتند و یکی دانستن این دو قوم، صحیح نیست.
طوایف کرد
منبع عکس: ناشناس
کردها در جغرافیای ایران پراکنده هستند و در بخش‌های مختلف سکونت دارند؛ اما عمده جمعیت آنها در غرب و در استان‌های کردستان و کرمانشاه ساکن هستند. طوایف کرد در بخش‌های مختلف ایران حضور دارند. در ادامه به برخی از طوایف این قوم اشاره خواهد شد.
کردهای آذربایجان شرقی
۶ طایفه کرد در آذربایجان شرقی ساکن هستند که مذهب آنها شیعه است؛ اما به زبان ترکی صحبت می‌کنند. نام این طایفه‌ها چلبیانلو، حسین اغلو، محمدخانلو، حسن‌بیگلو، حاجی علیلو و قراچرلو است.
کردهای آذربایجان غربی
کردهای آذربایجان غربی شامل کردهای ماکو، چالدران و خوی هستند که ایل‌های شکاک، ایل جلالی، ایل میلان و بیگ‌زاده را شامل می‌شوند. کردهای نقده شامل ایل زرزا و ایل سادات می‌شوند. کردهای پیرانشهر شامل ایل مکری، بیرانوند، لاهیجانی، امین عشایری و خواجه‌وند هستند. در مهاباد، کردها ایل دهبکری، منگور، مکری و عثمان‌بیگی را شامل می‌شوند.
کردهای سردشت، شامل طوایف باسکوک لوله، گاله، ایل کیومرثی، بریاجی، کلاشی، مکری و همه‌وند می‌شوند. بوکان شامل طوایف کرد دهبکری، گورک و بابامیری است. کردهای شاهین‌دژ شامل بخش‌هایی از ایل خزائی، ایل چهاردولی و ایل مواصلانی می‌شوند. کردهای منطقه اشنویه نیز شامل طوایف ماماش، زرزا، قادری و هرکی هستند.
کردهای همدان
بخشی از قوم کرد در همدان ساکن هستند. این قوم شامل ایل چهاردولی در شهر اسدآباد هستند و در دهستانی به همان نام زندگی می‌کنند. این روستا هوایی کوهستانی و زمستان‌هایی طولانی دارد. محصول عمده مردم این روستا غلات، حبوبات، توتون و لبنیات است و جمعیتی در حدود ۸۰۰۰ نفر دارد.
کردهای کردستان
منبع عکس:kurdtoday
مهم‌ترین ایلات کرد در منطقه کردستان، سرشیو، اردلان، تیله‌کویی، هلیلان و جاف بودند. طوایف کرد در بانه با نام‌های شهیدی، احمدی، لطف‌الله بیگی، همه‌وند، بهرام‌بیگی و توکلی هستند. طوایف کرد سقز با نام‌های گورک، جاف، سقز، فیض‌الله بیگی، تیله‌کوهی و کلالی حضور دارند.
طوایف کرد سنندج با نام‌های حبیبی، کلکو، اردلان، آصف، وکیل، بابان، مسعود وزیری، صادق وزیری، معتمد وزیری، مردوخی و آصف شهرت دارند. طوایف کرد بیجار با نام‌های گروس، خواجه‌وند، سیاه‌منصور و کبودوند شناخته می‌شوند. طوایف کرد کامیاران شامل طایفه‌های شهیدی، لطف‌الله بیگی، کمانگر، احمدی و سلیمانی هستند.
طوایف کرد در استان لرستان
کردهای استان لرستان شامل طایفه شاهیوند، باجولوند، دلفان، طرهان، چنگی و سلسله است.
طوایف کرد کرمانشاه
منبع عکس: ناشناس
کردهای کرمانشاه با نام‌های شرفبانی، کرندی، نانکولی، شگوران و جمهور مشهور هستند. طوایف قبادی، کاوه، چوپان، مصطفی سلطانی، رستم‌بیگی، ولدبیگی و کانی سانی از جمله طوایف کرد کرمانشاه هستند. طوایف کرد پاوه شامل طایفه امامی، کلاشی، ایناخی، بانه‌وره، رماسی، میرعبدلی، رستم‌بیگی، باباخانی و ولدبیگی، سنجابی، زنگنه، کلهر، جاف، کلیایی، ایل خزل، طایفه باجلان، سلیمانی و پاشایی هستند.
کردهای ایلام
کردهای استان ایلام طوایف متنوعی دارند. ایل ملکشاهی، ارکوازی، ایل خزل، ایل میه خاص، ایل دیه والای، ایل ناصر عالی، ایل ریزه‌وند، ایل عالی بیگی، ایل زرگوش و طولابی در شهرستان ایلام سکونت دارند.
سوغات قوم کرد
منبع عکس: ناشناس
کردها صنایع دستی زیادی دارند و خوراکی‌های خوشمزه‌ای را نیز تدارک می‌بینند. کسانی که به منطقه غرب ایران سفر می‌کنند و قصد خرید سوغات را دارند، می‌توانند از صنایع دستی قوم کرد و شیرینی‌های خوشمزه‌ای که می‌پزند برای سوغات استفاده کنند.
موج
منبع عکس: ناشناس
موج یک نوع پارچه است که آن را از پشم گوسفند می‌بافند. از موج برای بافت سجاده، پتو و لحاف کرسی استفاده می‌شود. این نوع بافت، بیشتر در بین عشایر کرد دیده می‌شود. کردها پارچه موج را برای جهیزیه نوعروسان خود استفاده می‌کنند. نقش‌های روی پارچه موج متنوع هستند. این طرح‌ها شامل ترنج گنبددار، چشم‌بلبلی، سیاه و سفید، گل‌گله، پروانه، محراب و چهارخانه هستند. گردشگران پارچه موج را به‌عنوان سوغات خریداری می‌کنند و از آن استفاده‌های مختلفی می‌کنند.
کلاش
منبع عکس: iman fatehi
کلاش یکی از صنایع دستی است که در بین قوم کرد بافته می‌شود. این نوع کفش که گیوه‌ای محلی است از الیاف طبیعی بافته می‌شود و بیشتر در کردستان از آن استفاده می‌کنند. این نوع کلاش با نوعی وسیله دست‌ساز بافته می‌شود و به‌عنوان سوغات کردستان شناخته می‌شود و نزدیک به ۱۰۰۰ سال قدمت دارد. مردان و زنان زیادی در بین قوم کرد به بافت کلاش مشغول هستند. بافت این کفش بسیار ظریف است و بیشتر به رنگ‌های آبی، قرمز و سفید بافته می‌شوند. کلاش‌های کردستان بیشتر در مریوان دوخته می‌شوند و در بازارهای سنتی کردستان ایران و کردستان عراق عرضه می‌شوند و گردشگران کلاش را به‌عنوان سوغات خریداری می‌کنند.
شال
منبع عکس: ناشناس
شال‌بافی یکی دیگر از صنایع دستی قوم کرد است که به‌عنوان سوغات توسط گردشگران خریداری می‌شود. سنت شال‌بافی از گذشته تا به امروز در بین کردها رواج داشت. شال برای استفاده مردان کاربرد دارد. این شال از پشم بز بافته می‌شود و بسیار نرم و لطیف است. تولید این شال بیشتر در شهرهای سقز، مریوان و بانه انجام می‌شود. مردم روستای اورامان تخت و ترجان نیز این نوع از شال را می‌بافند. این شال به‌دلیل استفاده خاص الیاف آن، در تابستان خنک و در فصل زمستان گرم است. این شال برای محافظت فرد از حشرات نیز استفاده می‌شود؛ زیرا حشرات از این نوع شال دوری می‌کنند.
شیرینی‌های کردی
منبع عکس: ناشناس
قوم کرد شیرینی‌های بسیار خوشمزه‌ای دارند که گردشگران در سفر به سرزمین‌های کرد، این شیرینی‌ها را به‌عنوان سوغات خریداری می‌کنند. شیرینی‌ها شامل نان برنجی، باسلوق، تخمه، عسل طبیعی، کاک، خشکبار و مویز است. نان برنجی، کاک و بادام سوخته از مهم‌ترین شیرینی‌هایی هستند که به‌عنوان سوغات در بین قوم کرد استفاده می‌شوند. هر یک از این شیرینی‌ها طعم‌های مختلفی دارند و در بین گردشگران از محبوبیت بسیاری برخوردارند.
مشاهیر کرد
قوم کرد افراد مشهور بسیاری دارد که هر یک در زمینه‌ای خاص توانسته‌اند توجه مخاطبان را به خود جلب کنند. این شخصیت‌ها در زمینه‌های متنوع تاریخی، سیاسی، هنری و فرهنگی حضور داشته‌اند و به‌عنوان مشاهیر کرد شناخته می‌شوند. در اینجا مجالی برای پرداختن به تمامی مشاهیر کرد نیست و ما به معرفی چند تن از مشهورترین آنها بسنده می‌کنیم.
صلاح‌الدین ایوبی
منبع عکس: ناشناس
صلاح‌الدین ایوبی با القاب ابوالمظفر و الملک‌الناصر نیز شهرت دارد. او بنیان‌گذار سلسله ایوبیان در دمشق و مصر بود. صلاح‌الدین ابتدا حکومت خود را در دمشق بنیان گذاشت و سپس در مصر به ملک ناصر شهرت یافت. صلاح‌الدین ایوبی از فرماندهان بزرگ سده ششم هجری قمری و فاتح سرزمین‌های شام، مصر، شمال عراق، حجاز و یمن بود. صلاح‌الدین ایوبی از نژاد کرد بود و دلاوری‌های بسیار داشت، او صلیبیان را در نبرد حطین شکست داد و بر اکثر شهرهایی که در اشغال صلیبیان بودند، مسلط شد. فتوحات او سبب آغاز جنگ صلیبی جدیدی شد که شاهان فرانسه، آلمان و انگلیس آن را هدایت می‌کردند. صلاح‌الدین ایوبی در سومین جنگ خود با ریچارد شیردل، شاه انگلستان با او صلح کرد و ۶ سال بعد از آن درگذشت. او را در مسجد اموی دمشق به خاک سپردند.
شهرام ناظری
منبع عکس: ناشناس
شهرام ناظری خواننده و موسیقی‌دان معروف ایرانی بود که به شوالیه آواز ایران شهرت داشت. مجمع انجمن آسیا او را هنرمند برتر این قاره و مجله نیویورک تایمز عنوان «بلبل فارسی» را به او دادند. شهرام ناظری از دهه ۵۰ در ایران به‌عنوان هنرمندی معروف شناخته شد. او ابتدا آلبوم‌های خود را به‌صورت مشترک با استاد محمدرضا شجریان و با مضامین حماسی و آزادی‌خواهی منتشر کرد.
منیع عکس:isam
شهرام ناظری در دهه ۶۰ به مضامین عرفانی روی آورد و شروع به خواندن قطعه‌هایی از مولانا کرد. او با انتشار آلبوم صد برگ، به محبوبیت زیادی دست یافت. در دهه هفتاد با کمک پسر عموی خود، آثار جدیدی را با ساز تنبور خلق کرد و با تصنیف مهتاب‌رو به شهرت قابل‌ملاحظه‌ای دست یافت. مهم‌ترین آثار شهرام ناظری که تقریبا همه مردم با آن آشنایی دارند عبارت‌اند از گل صد برگ، آتش در نیستان، کاروان شهید، اندک‌اندک و مهتاب‌رو. برخی آثار شهرام ناظری نیز به زبان کردی است که مشهورترین آنها آثار کردی کرمانشاهی او هستند، تصنیف کابوکی، شیرین شیرین و واران وارانه، نمونه‌هایی از آثار کردی ناظری هستند.
دکتر مظفر پرتوماه
منبع عکس: ناشناس
دکتر مظفر پرتوماه، فیزیک‌دان و دانشمند اهل سنندج بود. او از استادان نخستین ایرانی است که در رشته فیزیک هسته‌ای تحقیق می‌کرد. دکتر مظفر به‌مدت ۳۰ سال پژوهشگر سازمان ناسا بود. او در یکی از روستاهای سنندج متولد شد و در سنندج تحصیل کرد. پرتوماه برای تکمیل تحصیلات خود راهی آمریکا شد و موفق به اخذ مدرک دکتری رشته فیزیک هسته‌ای در این کشور شد. دکتر پرتوماه بعد از آن به سازمان ناسا پیوست و تحقیقات خود را در این سازمان ادامه داد. دکتر پرتوماه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مدتی سمت مشاور استاندار کردستان بود. او به‌دلیل اعتقادات خاصی که داشت بعد از مدتی از سازمان ناسا کنار گذاشته شد.
قوم کرد از اقوام معروف ایرانی هستند که همانند سایر اقوامی که در ایران زندگی می‌کنند از تاریخچه، فرهنگ و آداب و رسوم خاصی برخوردارند. مهم‌ترین تفاوت قوم کرد با دیگر اقوام ایرانی این است که قوم کرد از پراکندگی جغرافیایی بیشتری برخوردار هستند و جمعیت قابل‌توجهی از آنها در خارج از مرزهای ایران زندگی می‌کنند. در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با مهم‌ترین شاخصه‌های قوم کرد آشنا کنیم. شما هم نظر خود را درباره قوم کرد با کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.
منبع عکس کاور: panart
دیدگاه