نگاهی به معماری شگفت‌انگیز موزه‌ها در سراسر جهان

_{نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۹/۰۹/۰۳ منتشر شده و در تاریخ ۱۳۹۹/۱۲/۱۲ به‌روزرسانی شده است.}

موزه‌ها منبعی غنی از دانش، گنجینه‌ها و تجربه‌ها هستند که در هیچ جاذبه‌ گردشگری دیگری یافت نمی‌شود. این مکان‌های جذاب آثار ارزشمند زیادی را در خود جای داده‌اند؛ از اشیای عتیقه و باستانی متعلق به مصر گرفته تا آثار هنری دیجیتالی و جلوه‌های بصری ایجادشده با نور. درحقیقت می‌توان گفت تهیه‌ فهرستی از اشیایی که در موزه‌ها وجود ندارند؛ آسان‌تر از تهیه فهرست اشیای مختلف موجود در موزه‌ها است.

در این مقاله قصد داریم چند موزه‌ مختلف را با معماری عجیب معرفی کنیم که نمای خارجی آن‌ها نیز به‌اندازه‌ فضای داخلی‌شان جذاب است. نماهای موزه‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم، دارای اندازه‌های مختلف و اشکال متفاوتی مثل گل نیلوفر، بشقاب‌پرنده‌ در حال پرواز و نهنگ هستند.

۱. موزه‌ ملی قطر، دوحه

در «موزه‌ ملی قطر» (National Museum of Qatar) ماهیت تاریخ آن به تصویر کشیده شده و با بازید از آن می‌توانید گذشته، حال و آینده قطر را ببینید. این موزه که وسعتی در حدود ۱۷۴ کیلومتر مربع دارد، به سه قسمت «آغاز تاریخ» (Beginnings)، «زندگی در قطر» (Life in Qatar) و «تاریخ مدرن قطر» (The Modern History of Qatar) تقسیم شده است.

موزه ملی قطر که طراحی آن را «ژان ناول» (Jean Nouvel) برعهده داشته، با الهام از  رز بیابانی طراحی شده است. رز بیابانی یکی از پدیده‌های زمین‌شناختی به‌شمار‌می‌رود، از سنگ‌های گچی در بیابان‌ها تشکیل می‌شود و ظاهری شبیه گل رز دارد. ژان ناول دلیل خود را برای انتخاب این نوع طراحی این‌گونه بیان کرده است:

من قصد داشتم سازه‌ای طراحی کنم که تداعی‌کننده‌ جغرافیای منطقه و متناسب با شرایط محیطی قطر باشد تا بازدیدکنندگان را تا جای ممکن از گرمای سوزان آفتاب مصون نگه دارد.

• آدرس: Museum Park Street, Doha, Qatar

۲. موزه‌ رصدخانه، کیتو، اکوادور

«موزه‌ رصدخانه‌» (Astronomic Observatory Museum) در «پارک آلامِدا» (Parque La Alameda) که قدیمی‌ترین پارک کیتو محسوب می‌شود، قرار دارد. این موزه‌ که «دکتر گابریِل گارسیا مورِنو» (Dr. Gabriel Garcia Moreno) آن را ساخته، زمانی رصدخانه‌ فعالی بوده است.

در موزه‌ رصدخانه‌ که قدیمی‌ترین رصدخانه آمریکای جنوبی به شمار می‌رود، هنوز هم بسیاری از وسایل مورداستفاده در گذشته به‌همراه برخی از تجهیزات جدیدتر در معرض نمایش قرار داده شده‌اند. ساختمان موزه به دست «فادِر خوآن باتیس دِ مین این» (Father Juan Batista Menten)، دانشمند و اخترشناس آلمانی طراحی و با سبک معماری «دوران ویکتوریا» (Victorian era) ساخته شده است.

• آدرس: Av Gran Colombia y 10 de Agosto (dentro del Parque de la Alameda), Quito 170136, Ecuador

۳. موزه علم و هنر، سنگاپور

تا مدت‌ها تصور می‌شد که علم و هنر دو مقوله‌ مجزا از یکدیگر هستند؛ اما حداقل در «موزه‌ علم و هنر سنگاپور» (Singapore’s ArtScience Museum) این‌چنین نیست. در این موزه، این دو مفهوم به‌طرز شگفت‌انگیزی با یکدیگر ترکیب شده‌اند. در نمایشگاه‌های متنوع این موزه، آثار مربوط به موضوع‌هایی همچون تاریخ انیمیشن در فیلم‌های دیزنی، معنای انسان بودن و حفاظت از محیط‌زیست در معرض نمایش قرار داده شده است.

ساختمان این موزه که در سال ۲۰۱۱ به‌عنوان بخشی از تفرجگاه ساحلی «ماریا بِی سَندز» (Marina Bay Sands resort) مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، به دست «موشه سِفدی» (Moshe Safdie) طراحی شده است. موزه‌ علم و هنر در فضای با وسعتی در حدود ۱۵٫۲۴ کیلومتر مربع به‌شکل گل نیلوفر آبی با ده گلبرگ شبیه به انگشت ساخته شده است که با نور زیبایی که طبیعی به نظر می‌رسد نورپردازی شده‌اند.

• آدرس: Bayfront Avenue, Singapore 018974 6

۴. موزه هانوی، هانوی، ویتنام

«موزه‌ هانوی» (Hanoi Museum) در سال ۲۰۱۰ به‌مناسبت گرامیداشت هزارمین سالگرد شکل‌گیری هانوی ساخته شد. در این موزه  شاهد روایتی تصویری و مستند از تاریخ این کشور هستیم و در آن تعداد بسیار زیادی از صنایع‌دستی در معرض نمایش قرار داده شده است. این موزه با وسعتی درحدود ۹٫۷۵ کیلومتر مربع، یکی از پروژه‌های شرکت معماری GMP محسوب می‌شود و به‌شکل هرم پلکانی وارونه طراحی شده است.

ساختمان عجیب این موزه هم معماری مبتکرانه‌ای دارد و هم باعث کاهش مصرف انرژی شده است؛ زیرا هریک از طبقه‌های این موزه در زیر سایه‌ طبقه دیگری قرار گرفته و همین موضوع باعث کاهش دمای هر یک از طبقه‌ها و محافظت از آن‌ها در برابر تابش نور آفتاب شده است؛ بنابراین دستگاه‌های تهویه هوا انرژی کمتری برای خنک‌سازی فضا مصرف می‌کنند. درمقابل موزه استخری قرار دارد که معماری منحصر‌به‌فرد ساختمان در آن منعکس می‌شود. در ضمن موزه بخشی از یک پارک مصنوعی است که فضاهای باز متعدد و دهکده‌های ویتنامی زیادی در آن قرار دارد.

• آدرس: Phạm Hùng, Mễ Trì, Nam Từ Liêm, Hà Nội 100000, Vietnam

۵. موزه‌ هنر معاصر نیتروی، نیتروی، برزیل

ساختمان «موزه‌ هنرهای معاصر نیتروی» (Niterói Contemporary Art Museum) به‌شکل بشقاب‌پرنده ساخته شده است و با دیدن آن احساس می‌کنید در حال تماشای سازه‌ای متعلق به فرازمینی‌ها هستید. در این موزه، آثار هنری مدرن که در واقع کلکسیون جمع‌آوری‌شده به دست کلکسیونری به نام «ژوئو ساتامینی» (João Sattamini who) هستند نمایش داده شده‌اند. ساختمان موزه‌ نیتروی اثری هنرمندانه از «اسکار نیمایر» (Oscar Niemeyer)، یکی از معماران مدرن معروف است که در بالای صخره‌های «خلیج گوانابارا» (Guanabara Bay) قرار دارد و با بازدید از این موزه می‌توانید از مشاهده‌ مناظر گسترده‌ نواحی اطراف نیز لذت ببرید.

این ساختمان عمداً به‌شکل مدور و بشقاب‌پرنده طراحی شده است؛ زیرا نیامیر به تبعیت نکردن از خطوط و زاویه‌های صاف معروف است و در تمام جنبه‌های زندگی خود کاملا آزاد و بدون تبعیت از هیچ قانون و الگویی عمل می‌کند. او در ساخت این سازه از بتن استفاده کرده تا بتواند از انعطاف‌پذیری این ماده استفاده و ساختار منعطف موردنظرش را درمیان حوضچه‌ آب ایجاد کند. نیمایر قصد داشته اسکلت سازه هم مثل خطی برآمده از زمین باشد و بدون قطع شدن به ارتفاع موردنظر برسد و امکان منحنی شدن آن هم وجود داشته باشد.

• آدرس: Mirante da Boa Viagem, s/nº – Boa Viagem, Niterói – RJ, 24210-390, Brazil

۶. موزه‌ گوگِنهایم، نیویورک، ایالات متحده‌ آمریکا

«موزه‌ گوگِنهایم سالِمن ر. نیوریورک» (Solomon R. Guggenheim Museum)، چندین عنوان را به خود اختصاص داده است. این موزه یکی از میراث جهانی یونسکو در آمریکا، یکی از بناهای یادبود نیویورک، یکی از بناهای یادبود ملی آمریکا محسوب می‌شود و در فهرست «اداره‌ ثبت ملی اماکن تاریخی آمریکا» (US National Register of Historic Places) نیز ثبت شده است.

مأموریت طراحی ساختمان این موزه در سال ۱۹۴۳ به «وایل فِرَنک لوید رایت» (While Frank Lloyd Wright) محول شد؛ اما متأسفانه این موزه چند ماه پس از مرگش و در اکتبر ۱۹۵۹ افتتاح شد. در شهری که پر از خطوط و زاویه‌های کاملاً صاف و مستقیم است، ساختمانی مدرن این موزه که وسعتی در حدود ۱۵٫۲۴ کیلومتر مربع دارد، سازه‌ای منحصربه‌فرد و خاص محسوب می‌شود که امروزه به یکی از نمادی‌ترین مکان‌های نیویورک تبدیل شده است. در موزه‌ گوگنهایم مجموعه‌ای بسیار ارزشمند و گران‌قیمت از آثار هنر مدرن و هنر معاصر نگهداری می‌شود.

• آدرس: 1071 5th Avenue, New York, NY 10128

۷. موزه‌ سُمیه، مکزیکو سیتی، مکزیک

«موزه‌ سمیه» (Soumaya Museum) در میان خط آسمان و چشم‌انداز شهری مکزیکوسیتی، با ظاهری درخشان و منحنی کاملاً خودنمایی می‌کند. موسس این موزه «کارلوس اسلیم» (Carlos Slimََ)، یکی از ثروتمندترین افراد جهان است و طراحی آن نیز به دست «استودیوی معماری FR-EE یا architecture studio FR-EE متعلق به «فرناندو رومرو» (Fernando Romer) داماد او انجام شده و سمیه نیز نام همسر اسلیم است. در این موزه که بازدید از آن رایگان است و وسعتی در حدود ۵۲ هزار متر دارد، مجموعه آثار هنری متعلق به اسلیم به‌همراه ۶۶ هزار اثر هنری دیگر از هنرمندان آمریکای لاتین و اروپا در معرض نمایش قرار داده شده‌اند.

• آدرس: Blvd. Miguel de Cervantes Saavedra, Granada, Miguel Hidalgo, 11529 Ciudad de México, CDMX, Mexico

۸. موزه‌ علم پرنس فیلیپ، والنسیا، اسپانیا

«موزه‌ علم پرنس فیلیپ» (Príncipe Felipe Science Museum) در مجموعه‌ بسیار بزرگی با ساختمان‌های مرتبط با هنر مدرن که «شهر هنرها و علوم» (Príncipe Felipe Science Museum) نامیده می‌شود، قرار  دارد و به علم، فناوری، طبیعت و هنر اختصاص داده شده است.

این مجموعه که به دست «سانتیاگو کالاتراوا» (Santiago Calatrava) و «فلیکس کاندلا» (Félix Candela) طراحی شده، از ۶ ساختمان متفاوت تشکیل شده و چند استخر آب نیز در اطراف آن قرار دارد. اگرچه هر یک از ساختمان‌های این مجموعه زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد؛ اما موزه‌ علم پرنس فیلیپ از معماری جذابی برخوردار است.

نمای کلی این موزه که وسعت آن‌ها به مساحتی در حدود ۸۵ کیلومتر می‌رسد، شبیه اسکلت نهنگ است. مسئولان این موزه با شعار «دست نزدن، حس نکردن و فکر نکردن ممنوع!» و با ایجاد فضایی تعاملی و شبیه‌سازی‌شده، بازدید از این موزه را برای گروه‌های سنی مختلف دلپذیر کرده‌اند و به این موضوع افتخار می‌کنند. در این موزه نمایشگاه‌ها و فعالیت‌های مختلفی در مورد موضوعاتی همچون علم، فنّاوری و هنر در حال برگزاری است.

• آدرس: Ciudad de las Artes y de las Ciencias, Av. del Professor López Piñero, 7, 46013 Valencia, Spain

۹. موزه‌ ملی استرالیا، کانبرا، استرالیا

«موزه‌ ملی استرالیا» (National Museum of Australia) با هدف آشنایی عموم مردم با فرهنگ و تاریخ استرالیا ایجاد شده و «آشتون راگِت مَکدوگِل» (Ashton Raggatt McDougall) به‌همراه «رابرت پِک وُن هارتِل تروتاوِن» (Robert Peck von Hartel Trthowan) طراحی آن را به عهده داشتند. هر دو طراح در یک رقابت طراحی بین‌المللی جایزه‌ این رقابت را به‌دلیل طراحی این موزه را از آن خود کردند. مساحت کلی موزه‌ ملی استرالیا ۱۰٫۹ هکتار و مساحت ساختمان آن در حدود ۲۱٫۶ است.

ساختمان این موزه به‌شکل نیم‌دایره در اطراف «باغ رویای استرالیایی» (Garden of Australian Dreams) که در مرکز آن قرار دارد، ساخته شده و در آن سازه‌ای بتنی وجود دارد که بخشی از استرالیای مرکزی را در بالای استخری به تصویر می‌کشد. این سازه در واقع نمادی از موقعیت جغرافیایی کشور است. یکی دیگر از ویژگی‌های شاخص موزه‌ ملی استرالیا، سازه‌ای حلقه‌ای شکل در ورودی موزه به نام «خط اولورو» (Uluru) است. این سازه با ارتفاعی در حدود ۳۰ متر، فضای اطراف موزه را کاملاً در برگرفته و در یک پیاده‌رو به‌سمت خود اولورو کشیده شده است. اولورو سنگی بزرگی در بخش جنوبی قلمرو شمالی استرالیا است که به نام «صخره‌ آیرز» (Ayers Rock) نیز شناخته می‌شود.

• آدرس: Lawson Cres, Acton ACT 2601, Australia

۱۰. موزه‌ هنر تاشیما، تاشیما، ژاپن

معماری ساختمان «موزه‌ هنر تاشیما» (Teshima Art Museum) نمادی شاخص از منحصربه‌فرد بودن، زیبایی و طراحی ساده محسوب می‌شود. این موزه در جزایر هنر ژاپن که مجموعه از جزایر روستایی مملو از آثار هنر معاصر متعدد محسوب می‌شوند قرار دارد. ساختمان این موزه که «یوئه نیشیزاوا» (Ryue Nishizawa) و «رِی نایتو» (Rei Naito) طراحی آن را به عهده داشته‌اند، شبیه قطره آبی به نظر می‌رسد که روی زمین پهن شده است.

این ساختمان که با استفاده از پوسته‌ بتنی ساخته شده، هیچ ستونی ندارد و تنها دارای دو پنجره است. پنجره‌ بیضی‌شکلی که در سقف این ساختمان قرار دارد، باعث شده است چشم‌اندازی از تغییرهایی آب و هوایی و سایر پدیده‌های طبیعی، به‌خوبی با فضای موزه ترکیب شود و در نتیجه بازدیدکنندگان می‌توانند با توجه به تغییرهای آب‌وهوا، هر روز شاهد صحنه‌های متفاوتی باشند. 

در این موزه تنها یک سازه هنری به اسم «ماتریکس» در معرض نمایش قرار داده شده است. در این سازه آب به‌صورت مرتب در بستری بتنی جاری می‌شود. ماتریکس به‌منظور ایجاد انعکاسی از مناظر طبیعی که بازیدکنندگان از پنجره‌ها آن‌ها را می‌بینند و نشان‌دهنده‌ گذر فصول و زمان هستند، ساخته شده است. حتی اگر از بیرون به این اثر هنری زیبا نگاه کنیم به یاد می‌آوریم که ما در این جهان گذرا تنها یک مسافر هستیم و رفتارمان با محیط‌زیست اطرافمان باید به‌صورت کاملاً متوازن و هماهنگ با آن انجام شود.

• آدرس: 607 Karato, Teshima, Tonosho-cho, Shozu-gun, Kagawa 7614662 Japan