در سفر به بلگراد جاذبه های فرهنگی را از دست ندهید

شبه‌جزیره بالکان برخلاف اینکه چندان شناخته شده نیست، جاذبه‌های زیادی را در خود جای داده است و قطعاً با بازدید از آن‌ها پشیمان نخواهید شد. متاسفانه تاریخ و فرهنگ این قسمت جذاب از اروپا واقعاً نادیده گرفته شده است. در این مقاله از کجارو قصد داریم با سفری مجازی به بلگراد، پایتخت صربستان و یکی از شگفت انگیزترین شهرهای جزیره بالکان را به شما نشان دهیم. در حقیقت بلگراد را می‌توان به معدن طلایی از فرهنگ تشبیه کرد که قرون زیادی را پشت سر گذاشته است.

بلگراد، مدت‌ها قبل از حکومت کمونیسم‌ها و فروپاشی یوگسلاوی، سکونتگاه قبایل سلتیک تِراکیا (Thracian) و داچیان (Dacian) بوده است و اعضای این قبایل، قلعه‌ی معروف شهر را ساخته‌اند. مدت کوتاهی پس از ساخت قلعه، این بنای مستحکم مورد حمله رومی‌ها قرار گرفت و پس از آن نیز قوم هون و بیزانس (روم شرقی) آن را هدف تاخت‌وتاز قرار دادند.

در نزدیکی قلعه، مکان‌های تاریخی دیگر نیز وجود دارند که نمادی از میراث فرهنگی متنوع و تاثیرگذار این شهر هستند. از میان می‌توان به چاه رومی (Roman Well) اشاره کرد که یکی از آثار تاریخی شهر محسوب می‌شود و در اوایل قرن ۱۸ میلادی ساخته شد؛ همین طور مقبره‌‌ی داماد علی پاشا (Damad Ali Pasha Turbeh) با معماری اسلامی در قسمت بالای شهر که به دست معماران عثمانی در سال ۱۷۸۴ بنا شد و به‌عنوان نمادی از دوران فرمانروایی عثمانی‌ها و حکومت اسلامی در این شهر، به‌خوبی حفظ شده است. برج نبوشا (Nebojsa tower) که زمانی محل استقرار توپ‌های جنگی بود و دارای یک سیاه‌چال است، یادگاری دیگر از دوران فرمانروایی ترک‌ها در این شهر محسوب می‌شود.

موزه‌ی نظامی بلگراد (Military Museum) یکی دیگر از دیدنی های بلگراد و جاذبه‌های نزدیک قلعه‌ است. این موزه نیز گذشته‌ی پرفرازونشیب شهر و حوادثی را که جنگ‌ها در آن رقم زده‌اند، به شکلی دیگر روایت می‌کند. در این موزه شاهد تغییر و تکامل اسلحه‌ها، زرادخانه‌ها (محل نگهداری اسلحه‌ها و مهمات) و تاکتیک‌های جنگی در طول عصرهای مختلف هستید و می‌توانید اشیای تاریخی و باارزشی مثل شمشیرهای رومی، کلاه‌خودهای به‌جا‌مانده از یونان باستان و تانک‌های مورداستفاده در جنگ بوسنی را از نزدیک ببینید.

مارشال یوسیپ بروز تیتو، رهبر جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی سابق که از سال ۱۹۵۳ تا سال ۱۹۸۰ بر مسند قدرت بود، نزد برخی از مردم بلگراد از احترام خاصی برخوردار است و این افراد تیتو را رهبری مقتدر و خیراندیش می‌دانند و تصور می‌کنند با حضور بر سر مزار او در موزه‌ی هوس اف فلاورز (House of Flowers)، روزهای خوب گذشته بلگراد در ذهنشان تداعی می‌شود. البته تیتو منتقدانی هم دارد که وی را دیکتاتور و اقتدارگرا می‌دانند.

اگرچه بسیاری از آثار تاریخی بلگراد با معماری غنی و موزه‌های متعدد بلگراد، گردشگران را به‌خوبی با حقایق مستند گذشته‌ی شهر آشنا می‌کنند؛ اما با بازدید از مرکز خرید سوپرمارکت کانسپت استور (Supermarket Concept Store) می‌توانید چهره‌ دیگری از فضای شهری به‌یادگارمانده از آن دوران را ببینید و با دستاوردها و جنبه‌های مثبت دوران کمونیستی نیز آشنا شوید.

نیکولا تسلا، مخترع نامی، در سال ۱۸۹۱ موفق به اختراع مدار ترانسفورماتور الکتریکی شد که یک اختراع انقلابی محسوب می‌شود و تا به امروز در وسایل مختلفی از جمله تلویزیون‌ها و رادیوها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ضمن او قسمت‌هایی از نیروگاه برق‌آبی آبشار نیاگارا را نیز طراحی کرد. افراد زیادی، نیکولا تسلا را اهل صربستان می‌دانند؛ اما تردیدهایی در مورد این موضوع وجود دارد که اصلیت صربستانی او را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد؛ به‌ هر حال نیکولا تسلا را مخترع قرن می‌نامند و بزرگ‌ترین افتخار صربستان و یکی از مشاهیر این کشور با شهرت جهانی است.

بلگراد تا سال ۲۰۱۰ دارای بزرگ‌ترین کلیسای ارتدکس در اروپا بود؛ اما اکنون این لقب به کلیسای جامعه رستگاری (People's Salvation Cathedral) مردم رومانی اختصاص یافته است؛ هرچند این موضوع، چیزی از ارزش‌های کلیسای سنت ساوا (Church of Saint Sava) کم نمی‌کند. کلیسای جامع سنت ساوا که با نام شاهزاده‌ی صرب و راهب ارتدکس نام‌گذاری شده است؛ تقریبا از همه‌ی نقاط شهر دیده می‌شود. گنبد میانی کلیسا با ارتفاعی حدود ۷۰ متر خودنمایی می‌کند و با صلیبی به ارتفاع تقریبی ۱۲ متر آراسته شده است.

زیبایی‌های این کلیسا تنها به نمای بیرونی آن خلاصه نمی‌شود. در زیر کلیسا، دخمه‌ای وجود دارد که با طلاکاری‌های پیچیده و جزئیات فراوان تزیین شده و لوستر کریستالی عظیمی را نیز در خود جای داده است. شما می‌توانید در طول روز از این کلیسا بازدید کنید؛ اما توصیه می‌کنیم در یکی از تورهای شهری با راهنماهای مجرب شرکت کنید تا هیچ‌یک از جاذبه‌های این بنای باشکوه از چشم‌تان پنهان نماند.

خیابان اسکادارلیا (Skadarlija) که به‌عنوان محله بوهمی یا کولی‌ها نیز شناخته می‌شود، تنها چند قدم از میدان جمهوری فاصله دارد. با ورود به این محله که به زیبایی سنگ‌فرش شده است، تصور می‌کنید به گذشته و زمانی بازگشته‌اید که نویسندگان صربی از جمله دورا یاکشیج، بیرون از کافه‌ها می‌نشستند و رمان‌های جنجالی خلق می‌کردند. بدون تردید کافه‌های این خیابان و مشتریانش و سنگ‌فرش خیابان‌ها، شما را مجذوب خود می‌کنند.

اقامتگاه شاهزاده لوبیتزا (residence of Princess Ljubica)، ساختمان مستطیل شکل سفیدی است که از بیرون اصلا شبیه یک کاخ به نظر نمی‌رسد. این ساختمان که برای اقامت شاهزاده لوبیتزا و دو پسرش استفاده می‌شد، به‌گونه‌ای طراحی شده است که زندگی سلطنتی اوایل دهه ۱۸۰۰ در صربستان را تداعی کند. این اقامتگاه که زمانی محل زندگی خانواده‌ی سلطنتی صربستان بود، اکنون به موزه‌ای برای نمایش انحطاط در عصر شاهزاده میلوچ اوبرنوویچ (Milos Obrenovic) تبدیل شده است.

فضای داخلی بنا، معماری ساده‌ای دارد؛ اما با وسایلی زیبا، فرش‌های نفیس، اسباب و اثاثیه‌ی چوبی عتیقه و نقاشی‌های رنگ روغن، زیبایی خاصی پیدا کرده است. اقامتگاه شاهزاده لوبیتزا، یکی از بناهای یادبود بلگراد محسوب می‌شود که عناصر فرهنگی کشور به‌خوبی در آن حفظ شده است. عموم مردم می‌توانند از این موزه بازدید کنند.

تنها باکمی رانندگی از بلگراد یا با استفاده‌ از اتوبوس‌های شهری می‌توانید خود را به برج آوالا (Avala tower)، بلندترین ساختمان شبه‌جزیره بالکان برسانید.

برج آوالا با ارتفاعی حدود ۲۰۵ متر در سال ۱۹۶۵ ساخته شد؛ اما نیروهای ناتو در جریان جنگ بوسنی و در سال ۱۹۹۹ آن را بمباران کردند. این برج در سال ۲۰۱۰ پس از چهار سال بازسازی، دوباره احیا و آماده بازدید مردم شد. از بالای آن می‌توانید نمایی گسترده از پایتخت صربستان را ببینید و از خوردن نوشیدنی موردعلاقه‌تان در کافی‌شاپ بالای برج لذت ببرید.

اگر در اوایل اسفند به بلگراد سفر کردید، حتما بازدیدی هم از جشنواره‌ی فیلم بین‌المللی فِست (FEST International Film Festival) داشته باشید. این جشنواره برای نخستین بار در سال ۱۹۸۱ آغاز شد و رویدادی بزرگ و مهم محسوب می‌شود؛ البته در دهه ۱۹۹۰ به‌دلیل تحریم بین‌المللی علیه یوگسلاوی، ستارگان هالیوود از شرکت در این جشنواره منع شدند. در سال‌های ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۴ نیز جشنواره به‌دلیل سیاست‌های سانسور مقام‌های یوگسلاوی کاملا لغو و در سال ۱۹۹۷ نیز به محلی برای تجمع تعداد زیادی از دانشجویان جهت اعتراض به خشونت پلیس تبدیل شد.

پس از سقوط حکومت کمونیستی و فروپاشی یوگسلاوی، جشنواره دوباره راه‌اندازی شد؛ اما صرب‌ها تقریبا از آن استقبالی نکردند و تنها تعداد بسیار کمی از بلیط‌ها فروخته شد؛ هرچند کاترین دنو (Catherine Deneuve)، بازیگر فرانسوی، در سال ۲۰۰۷ جان تازه‌ای به این جشنواره بخشید و آن را دوباره افتتاح کرد. دو سال بعد، بازیگر مطرحی به نام رالف فاینز (Ralph Fiennes) میزبانی جشنواره را به عهده گرفت و به‌ این‌ ترتیب جشنواره‌ی فست به‌ رقیب رسمی جشنواره‌ی باسابقه‌ی بلگراد تبدیل شد و در حال حاضر هر سال در زمان برپایی جشنواره، بیش از ۸۰ فیلم در آن اکران می‌شود.