پدر و مادرها بخوانند: غرق‌شدن آن‌طور که فکر می‌کنید، نیست

بااینکه غرق‌شدن به‌کرات اتفاق می‌افتد، اما اکثر ما انسان‌ها اصلاً نمی‌دانیم که غرق‌شدن به‌چه شکلی است. در وهله‌ی اول هر چیزی که در فیلم‌ها دیده‌اید را کنار بگذارید. غرق‌شدن اصلاً با دست‌وپازدن یا فریادکشیدن همراه نیست و به‌حدی عادی اتفاق می‌افتد که کسی متوجه آن نمی‌شود.

طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، غرق‌شدگی سومین عامل اصلی مرگ‌ومیر تصادفی در سراسر دنیا است و در این میان کودکان بیشتر از سایر اقشار جامعه درمعرض این خطر قرار دارند. درواقع،‌ غرق‌شدگی علت اصلی مرگ کودکان زیر سه سال در کشورهایی مثل استرالیا به‌حساب می‌آید که بیشتر درتماس با آب قرار دارند. نکته‌ی تأمل‌برانگیز اینجا است که حدود نیمی از این غرق‌شدن‌ها در فاصله‌ی ۲۳ متری مراقب‌ها اتفاق می‌افتد و در ۱۰ درصد موارد، والدین آن را تماشا می‌کنند، بدون اینکه بفهمند فرزندشان درحال غرق‌شدن است.

ماریو ویتون،‌ کارشناس غریق‌نجات در فلوریدا است که دوره‌های آموزشی باموضوع غرق‌شدگی را ترتیب می‌دهد. در ادامه‌ی این مقاله قصد داریم علائم این واقعه را توضیح دهیم تا شاید بتوانیم از مرگ یک انسان دیگر جلوگیری کنیم.

داستانی آموزنده

کاپیتان جدید بدون اینکه لباس‌هایش را درآورد،‌ یک‌مرتبه به داخل آب شیرجه زد. او که سابقاً غریق‌نجات بود، باتمام وجود به سمت زوجی شنا می‌کرد که در فاصله‌ی بین کشتی ماهیگیری و ساحل قرار داشتند. مرد که متوجه او شده بود، به همسرش گفت:

به‌نظرم او فکر می‌کند که تو در حال غرق‌شدن هستی.

این زوج که تا لحظاتی پیش مشغول پاشیدن آب به یکدیگر و جیغ‌زدن بودند، اکنون به کاپیتان نگاه می‌کردند. همسرش پاسخ داد:

ما که حالمان خوب است،‌ او چه‌کار می‌کند؟

مرد نیز فریادزنان به او دست تکان می‌داد و می‌گفت که ما حالمان خوب است،‌ اما کاپیتان بدون توجه به آن‌ها همچنان باحداکثر سرعت شنا می‌کرد. وقتی به زوج نزدیک شد، فریاد زد که کنار بروید! درست پشت سر آن‌ها و درفاصله‌ی کمتر از سه متری‌شان،‌ دختر ۹ ساله‌ی این زوج درحال غرق‌شدن بود. وقتی کاپیتان او را از آب بیرون کشید،‌ کودک تازه شروع به گریه کرد. کاپیتان چطور از فاصله‌ی ۱۵ متری متوجه‌ی این ماجرا شده بود، درحالی‌که پدرومادر کودک با سه متر فاصله نتوانستند؟

تصورات رایج اشتباه

اکثر مردم فکر می‌کنند که غرق‌شدن با تقلاکردن و کمک‌خواستن همراه است، اما این‌طور نیست. کاپیتان داستان ما دراثر سال‌ها تجربه و آموزش، متوجه غرق‌شدگی دختربچه شد؛ درحالی‌که پدر کودک تصور می‌کرد که غرق‌شدن باید چیزی شبیه به فیلم‌های تلویزیونی باشد. از این کودک هنگام غرق‌شدن هیچ صدایی شنیده نشد و تازه وقتی نجات پیدا کرد، با گریه پدرش را صدا زد. یکی از غریق‌نجات‌های سابق Coast Guard می‌گفت که با شنیدن این داستان اصلاً تعجب نکرده است. درواقع غرق‌شدن در اکثر مواقع بسیار آرام و ساکت اتفاق می‌افتد.

واکنش غریزی غرق‌شدگی

طبق نظر دکتر فرانسیسکو پیا، «واکنش غریزی غرق‌شدن» همان چیزی است که مردم برای جلوگیری از خفگی در آب انجام می‌دهند و به‌هیچ عنوان شباهتی با تصورات رایج ندارد. دراصل، آب کمی به اطراف می‌پاشد، هیچ دست‌وپازدنی رخ نمی‌دهد و هیچ خبری هم از فریادزدن یا کمک‌خواستن قربانی نیست.

برای اینکه متوجه شوید این ماجرا تا چه اندازه در سکوت و بدون هیاهو اتفاق می‌افتد، باید بدانید که غرق‌شدگی دومین عامل مرگ تصادفی در کودکان زیر ۱۵ سال محسوب می‌شود، علاوه‌براین، حدود ۷۵۰ کودک در سال آینده غرق خواهند شد، درحالی‌که ۳۷۵ نفر از آن‌ها در فاصله‌ی ۲۳ متری والدین خود یا سایر بزرگسالان قرار دارند. در ۱۰ درصد موارد،‌ بزرگسالان این ماجرا را تماشا می‌کنند، بدون اینکه بفهمند کودک درحال غرق‌شدن است.

دکتر پیا در مقاله‌ای به تشریح واکنش غریزی غرق‌شدن پرداخته است:

• افرادی که درحال غرق‌شدن هستند، به‌استثنای موارد نادر، ازنظر فیزیولوژیکی قادر به کمک‌خواستن نیستند. سیستم تنفسی برای نفس‌کشیدن طراحی شده است و صحبت‌کردن، عملکرد ثانویه‌ی آن به‌حساب می‌آید. بنابراین باید اول نفس‌کشیدن انجام شود تا در ادامه فرد بتواند صحبت کند.
• دهان این افراد به‌تناوب به زیر آب می‌رود و مجدداً به روی سطح آب می‌آید. به‌این‌ترتیب، دهان به‌اندازه‌ی کافی بالای آب نیست که بتواند دم و بازدم انجام دهد و درخواست کمک کند. وقتی دهان بالای سطح آب است،‌ فرد به‌سرعت شروع به نفس‌کشیدن می‌کند، اما در همین لحظه دهان او دوباره به زیر آب می‌رود.
• فردی که درحال غرق‌شدن است، نمی‌تواند دست خود را به‌نشانه‌ی کمک‌خواستن تکان دهد. او به‌طور غریزی دست‌های خود را به طرفین دراز می‌کند و آب را به‌سمت پایین فشار می‌دهد. بااین کار فرد می‌تواند بدن خود را روی آب متعادل کند و دهانش را برای نفس کشیدن به بیرون از آب بیاورد.
• درطول واکنش غریزی غرق‌شدگی،‌ فرد هیچ اراده‌ای در کنترل حرکت دست‌های خود ندارد. درواقع قربانی که تلاش می‌کند روی سطح آب بماند، ازنظر فیزیولوژیکی نمی‌تواند حرکت‌های ارادی مثل تکان‌دادن دست برای درخواست کمک یا حرکت به‌سمت نجات‌غریق یا دست درازکردن برای گرفتن تجهیزات نجات را انجام دهد.
• از ابتدا تا انتهای واکنش غریزی غرق‌شدگی، بدن قربانی به‌صورت عمودی در آب قرار دارد و برای نجات خود از پاهایش استفاده نمی‌کند. این افراد در عرض ۲۰ تا ۶۰ ثانیه غرق می‌شوند، مگر آنکه غریق‌نجات مجربی آن‌ها را نجات دهد.

اضطراب آبی

یادتان باشد که اگر فردی با فریاد درخواست کمک کند و دست‌وپا بزند، به این معنا نیست که مشکلی ندارد، درواقع او دچار اضطراب آبی شده‌ است که خیلی طول نمی‌کشد و برخلاف غرق‌شدن،‌ قربانی می‌تواند به نجات خود کمک کند.

درصورتی‌که کسی از قایق به درون آب بیفتد و همه چیز خوب به‌نظر برسد،‌ باید احتیاط بیشتری به خرج داد. همان طور که اشاره کردیم، گاهی اوقات اکثر علائم غرق‌شدن اصلاً نشان نمی‌دهند که فرد درحال خفگی در آب است. شاید این‌طور به‌نظر بیاید که فرد درحال درجا شناکردن و نگاه‌کردن به عرشه است،‌ از کجا می‌توانید نسبت به وضعیت او باخبر شوید؟ از او بپرسید که آیا حالش خوب است؟ اگر پاسخ شما را داد، پس مشکلی نیست؛ اما در غیر این صورت کمتر از ۳۰ ثانیه برای نجات او فرصت دارید.

والدین نیز باید بدانند که کودکان هنگام بازی در آب سروصدا به‌راه می‌اندازند، پس اگر ساکت شدند، به سراغ آن‌ها بروید و علت را جویا شوید.

علائم غرق‌شدگی به اختصار:

• سر در آب فرو می‌رود و دهان هم‌سطح با آب قرار می‌گیرد.
• سر به عقب خم می‌شود، درحالی‌که دهان باز است.
• چشم‌ها هیچ تمرکزی ندارند.
• چشم‌ها بسته می‌شوند.
• موها روی پیشانی یا چشم‌ها می‌ریزد.
• پرنفسی (تند تند نفس‌کشیدن) یا بریده بریده نفس‌کشیدن اتفاق می‌افتد.
• قربانی سعی می‌کند در مسیر خاصی شنا کند، ‌اما موفق نمی‌شود.
• او تلاش می‌کند که به پشت برگردد.
• این طور به‌نظر می‌رسد که او درحال بالارفتن از یک نردبان نامرئی است.