موزه‌های هرمزگان؛ استان جزایر ایران

نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۸/۰۹/۲۲ منتشر شده و در تاریخ ۱۴۰۰/۰۱/۰۶ به‌روزرسانی شده است.

موزه‌ها گنجینه‌های ارزشمندی از گذشته‌های یک ملت و سرزمین و حافظ میراث فرهنگی آن‌ها هستند. گنجینه‌هایی که اگر سراغشان برویم ناگفته‌های بسیاری دارند که برایمان تعریف کنند. استان هرمزگان موزه‌های متعددی با موضوعاتی چون مردم‌شناسی دارد که در مورد آداب و رسوم و فرهنگ مردمان این استان اطلاعات خوبی در اختیار بازدیدکننده قرار می‌دهد. در سفرتان به این منطقه از جنوب کشورمان به موزه‌های آن سری بزنید. با کجارو در این موزه‌گردی همراه باشید.

منبع عکس: hchto.ir

موزه‌ خلیج فارس بندرعباس در مجموعه برکه‌های باران این شهر قرار دارد. این مجوعه شامل شش برکه و آب‌انبار است که متعلق به دوران صفویه هستند. ساختمان این موزه که در سال ۱۳۸۶ خورشیدی بنا شده ویژگی معماری جنوب کشور را نشان‌می‌دهد. این موزه شامل دو بخش مردم‌شناسی و باستان‌شناسی است. موزه خلیج فارس در محله ۲۲ بهمن این شهر بندری و در بلوار پاسداران جنب اداره کل ارشاد قرار دارد. از ساعت ۹ تا ۱۳ و ۱۵ تا ۱۹ عصر می‌توانید ساعاتی را در این موزه و برکه‌های باران سپری کنید.

اگر علاقه‌مند هستید با وسایل مرتبط با آب در فرهنگ مردمان استان هرمزگان آشنا شوید و بدانید مردمان جنوب چطور برای حفر قنات و رسیدن به آب تلاش می‌کردند، حتما در سفر به بندرعباس به موزه یا گنجینه‌ آب این شهر بندری سر بزنید. در این گنجینه انواع کوزه (جهله)، خمره آب (کروش)، خمره‌های سنگی (موو)، پایه مشک (مشک تروز) به‌همراه تصاویری از آب، گاوچاه و چاه چرخ گاوی در معرض نمایش است. قدمت بنای موزه نیز به دوران صفوی برمی‌گردد. برای دیدن موزه آب بندرعباس به بلوار امام خمینی این شهر مراجعه کنید.

منبع عکس: نیما ابوالقاسمی

برای دیدن مجسمه‌های هندوها و آشنا شدن با محل عبادت آن‌ها در بندرعباس به دیدن معبد هندوها باید رفت. در دوره‌ قاجار و در زمان مظفرالدین شاه، فردی به نام محمد حسن خان سعدالملک از رجال و حکام محلی بندرعباس بود. سعدالملک اجازه ساخت معبدی را برای هندوهای این شهر صادر کرد و تجار هندی با جمع‌آوری هدایایی از هم کیشان خود این معبد را بنا کردند. زمانی که این معبد ساخته شد، از آنجا که مردمان قدیم بندرعباس در زبان محلی خود هندوها را «گور» یا «گیر» می‌نامیدند، این معبد نیز به «گوران» معروف شد. هندوها تا اواخر دوره‌ قاجار و اوایل پهلوی در این بندر بودند و بعد از بازگشت به کشورشان وسایل این معبد را با خود بردند. این مکان از آن‌ها به یادگار باقی‌‌‌‌مانده و به یکی از جاهای دیدنی‌ بندر عباس و به یکی از موزه‌های این شهر تبدیل شده است. این بنا از یک فضای چهارگوش با گنبدی مزین به مقرنس‌های زیبا بر فراز آن تشکیل شده و در سال ۱۳۷۷ خورشیدی در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است. موزه معبد هندوها در خیابان امام خمینی، رو‌به‌روی بازار روز بندرعباس قرار دارد. ساعت بازید از ۹ صبح تا ۱۳ و ۱۶ تا ۲۱ است.

منبع عکس: hormozgan.doe.ir

برای دوستداران طبیعت و محیط‌زیست، موزه‌ حیات وحش در بندرعباس می‌تواند یکی از مکان‌های دیدنی این شهر در کنار بازدید از سایر جاذبه‌های تاریخی باشد. در موزه انواع ماهی، اسفنج، مرجان، خارتنان و صدف‌ و... نگهداری می‌شود. در این موزه برای آشنایی بازدیدکنندگان با طبیعت و محیط‌زیست منطقه با استفاده از هنر دیوارما به معرفی مناطق حفاظت شده‌ این استان از جله جزایر فارور، سواحل مرجانی، اثر طبیعی خرسین، زیستگاه خرس سیاه آسیایی پرداخته می‌شود. موزه حیات وحش در گلشهر جنوبی، بلوار آزادی، اداره کل حفاظت محیط زیست هرمزگان واقع است.

منبع عکس: hchto.ir

در سفر به بندر کنگ استان هزمزگان برای آشنا شدن با فرهنگ و آداب و رسوم مردمان این بندر به موزه‌ مردم‌شناسی شهر بروید. در این موزه گوشه‌ای از سنن این منطقه در قالب پوشاک محلی و صنایع دستی در معرض نمایش قرار دارد.

منبع عکس: tourism-press.com

حمام تاریخی و قاجاری شهر بستک که جزو آثار ملی این شهر است مکان موزه‌ مردم‌شناسی است. این موزه حمام در کنار خانه تاریخی بنی عباسی قرار دارد و به‌دلیل پایین بودن از سطح زمین در این منطقه به حمام زیرزمینی نیز معروف است. حمام تاریخی شهر بستک را در خيابان مصطفويه، جنب قلعه خان، مقابل مدرسه‌ مصطفويه دیدن کنید.

منبع عکس: hchto.ir

یکی از موزه‌های شهر بستک موزه بخش جناح است. در این موزه ابزار و وسایل زندگی مردمان این شهر مانند پوشاک، صنایع دستی، نسخ خطی، وسایل کشاورزی و... در ۶ گالری نگهداری می‌شود.

جزایر استان هرمزگان در کنار زیبایی‌های طبیعی و تاریخی خود دارای موزه‌های مختلف و متعددی هستند. پیشنهاد می‌کنیم در برنامه‌ سفر خود به جزایر کیش، قشم، هرمز از موزه‌های خصوصی و مردم‌شناسی نیز دیدن کنید. در این گنجینه‌های فرهنگی گوشه‌های کوچک از آداب و رسوم و فرهنگ مردمان جزایر جنوب کشور در معرض نمایش قرار دارد.

برای تماشای اولین اکوموزه ایران باید به روستای لافت در شمال غربی جزیره‌ قشم سفر کنید. در این روستای زیبا و تاریخی معماری سنتی خانه‌ها، آثار تاریخی روستا از جمله قلعه پرتغالی‌ها، چاه‌های تاریخی، جنگل‌های حرای خلیج فارس چشم‌نوازی می‌کند. این روستای بندری یکی از بهترین و دیدنی‌ترین نقاط جزیره قشم به شمار می‌رود که پیشنهاد می‌دهیم برای داشتن یک خاطره‌ شیرین و همیشگی از آن دیدن کنید.

منبع عکس: qeshm.ir

موزه مردم‌شناسی لافت نخستین موزه‌‌ مردم‌شناسی جزیره قشم است که در سال ۱۳۹۸ با همکاری سازمان منطقه آزاد قشم، میراث فرهنگی و مردم افتتاح شده است. این موزه برای شناخت فرهنگ مردمان جزیره قشم شامل سه بخش مردم‌شناسی، تاریخ و صنایع‌دستی است. ابزار و وسایل کشاورزی، لنج‌ سازی، ماکت‌های کشتی، لنج و قایق، آثار هنری زنان و... از این منطقه در معرض نمایش است.

منبع عکس: qeshm.ir

موزه ناخدا علی دومین موزه شخصی جزیره قشم است که در سال ۱۳۹۸ خورشیدی افتتاح شد. اشیای این موزه با همت ناخدا علی از دوستداران فرهنگ و هنر این منطقه جمع‌آوری شده است. ابزار و وسایل معیشت، کشاورزی، صیادی، ظروف، زیورآلات از جمله دیدنی‌های این موزه است.

منبع عکس: qeshm.ir

نخستین موزه شخصی جزیره قشم با نام موزه خالو صالح در سال ۱۳۹۸ خورشیدی افتتاح شده است. در این موزه هم مانند سایر موزه‌های مردم شناسی، استان اشیای مرتبط با فرهنگ بومی منطقه که با همت خالو صالح و کمک مردمان روستا گردآوری شده است، در معرض نمایش قرار دارد. موزه خالو صالح در روستای طولای جزیره‌ زیبای قشم قرار دارد.

منبع عکس: qeshm.ir

محمد زبیری و اهالی روستای دیرستان با کمک یکدیگر سومین موزه شخصی جزیره قشم را برپا کرده‌اند. در این موزه ۱۲۰ قلم شی در قالب کتب خطی، ادوات کشاورزی، دریانوردی، لباس‌های محلی، ظروف مصرفی و سنگ‌های قبور نگهداری می‌شود.

منبع عکس: kish.ir

در کیش می‌توانید یکی از خانه‌های قدیمی و اصیل این جزیره را در رو‌به‌روی اسکله‌ صیادی ببینید. این خانه‌ اعیانی متعلق به یکی از تجار مروارید کیش به نام عبدالله ابن شاهین است که قدمت آن برای ۲۰۰ سال پیش است. این خانه که معماری بومی این جزیره را نشان می‌دهد، به مکانی برای ارائه‌ فرهنگ و آداب و رسوم مردمان این منطقه تبدیل شده و ابزار و وسایل بومیان جزیره صنایع دستی به نمایش گذاشته شده است.

خدمات خانه‌ بومیان

در این خانه موزه می‌توانید شیرینی‌های محلی مثل: لقيمات، خنفروش، خبيصه، نان‌های سنتی مانند: لوس، خمير، چباب، بريزه و غذاهای محلی را امتحان کنید.

موزه کیش را می‌توانید در مجموعه هنری خلیج فارس که به‌عنوان نماد این جزیره نیز شناخته می‌شود ببینید. این موزه که در زیر زمین قرار دارد، دارای سردیسی به ارتفاع ۵۲ متر است که طرح آن از صدف دو کفه‌ای الهام گرفته شد. این موزه پنج گالری دارد که یک بخش به خلیج فارس، اسناد و مدارک تاریخی مربوط به آن اختصاص دارد. سایرگالری‌ها به فعالیت‌های هنری و برپایی نمایشگاه‌ها تعلق دارد.

منبع عکس: riverart.net

اگر روزی به جزیره‌ هرمز سفر کردید، گذرتان به بازار قدیمی این شهر افتاد و در حوالی بازار چشمتان به دیوارهایی که با نقاشی‌های رنگارنگ و قشنگ افتاد، حتما آن‌ها را دنبال کنید تا به موزه‌ هنرهای محیطی برسید. موزه‌ هنرهای محیطی جزیره‌ هرمز ابتدا هنرمندسرا و مرکزی برای هنرهای محیطی بود و سپس به موزه هم تبدیل شد. در این موزه آثار هنری نادعلیان، در کنار آثار دیگر هنرمندان به نمایش درآمده است. احمد نادعلیان هنرمندی است که در زمینه‌ هنرهای محیطی فعالیت می‌کند. در این موزه می‌توانید بقایای موجودات دریایی، انواع صدف‌ها، خاک‌ها و سنگ‌های رنگی و نقاشی‌های دیواری کشیده شده با خاک هرمز را ببینید. هنرمندان می‌توانند در زمان جشنواره‌های هنری و بین ماه‌های آذر تا فروردین، در این مکان اسکان داشته باشند. در این مجموعه می‌توانید آثار هنری زنان هرمزی که با خاک این جزیره ساخته‌شده‌اند را خریداری کنید.

برای بازدید از این موزه به بازار قدیم هرمز بروید. در اطراف حسینیه سیدالشهدا، نقاشی‌های دیواری را دنبال کنید تا به این موزه برسید. از ساعت ۸ صبح تا ۲۲ امکان بازدید از این مکان وجود دارد. نظرها و تجربیات خود را در خصوص بازدید از موزه‌های استان هرمزگان با ما و سایر کاربران کجاروبه اشتراک بگذارید.

دریا آرام و ماه، خاموش است. بندر، زیر ململی از مه در آغوش شب، به خواب رفته. هیچ‌کس دست‌های ماهی‌گیر را که در جشن ناله‌ها می‌رقصند نمی‌بیند.

«زهرا آسیابانی»