اقیانوس‌های گرم چطور باعث تشدید طوفان‌های مرگبار می‌شوند؟

با اینکه روند گرمایش زمین باعث نگرانی دانشمندان شده؛ اما ربط‌دادن هر نوع طوفانی به تغییرات اقلیمی، چالش‌برانگیز است. همین آب‌های همیشه گرم که گردشگران زیادی را به باهاما می‌کشاند، به بروز یکی از مخرب‌ترین طوفان‌های این منطقه نیز کمک کرده است. طوفان دوریان بیش از یک روز باهاما را درنوردید و علاوه بر بادهایی که شدت‌شان حداکثر به ۲۹۷ کیلومتر بر ساعت می‌رسید و بارندگی‌های سهمگین، خانه‌های زیادی را به زیر آب فروبرد. شدت این طوفان که در روز جمعه در دسته‌بندی سه بود، در روز یکشنبه به دسته‌بندی پنج رسید. این طوفان عصر دوشنبه از باهاما عبور کرد؛ اما سیستم جوی‌ و بادی که طوفان را به‌سمت فلوریدا هدایت می‌کرد، متوقف شد.

ناسا، عاملی که باعث تشدید طوفان دوریان شد را به‌عنوان «آب‌های تشدیدکننده‌ی طوفان» در اطراف فلوریدای جنوبی و باهاما توصیف کرده است. فیلیپ کلوتزباخ، هواشناس دانشگاه ایالتی کلرادو می‌گوید:

این اتفاق واقعاً بدشانسی بود. درست زمانی که طوفانی سهمگین در راه بود، یک الگوی غیرعادی هدایت‌کننده نیز شکل گرفت.

ارتباط تغییرات اقلیمی با طوفان‌

طوفان‌های فاجعه‌باری که در تاریخ رکورد می‌زنند، اغلب بحث‌های زیادی درباره‌ی اینکه تغییرات اقلیمی تا چه اندازه در وقوع آن‌ها نقش داشته است، به راه می‌اندازند. فیلیپ کلوتزباخ و همین طور برایان مک‌نولدی از دانشگاه میامی معتقدند که ارتباط‌دادن هر طوفانی به تغییرات گسترده‌ی اقلیمی، چالش‌برانگیز است و همین موضوع برای طوفان دوریان نیز صدق می‌کند. به همین دلیل دانشمندان برای ارزیابی چگونگی تغییر طوفان‌ها در طول زمان، نگاهی به الگوهای آب‌وهوایی انداختند.

چهارمین ارزیابی ملی اقلیمی پیش‌بینی کرده بود که با گرم‌ترشدن آب‌وهوا، شدت طوفان‌ها نیز بیشتر و مخرب‌تر می‌شود. طبق برخی پژوهش‌های انجام‌شده، گرم‌شدن اتمسفر می‌تواند بادها را کندتر کند و وضعیت اقلیمی گرم‌تر به‌معنای آهسته‌تر و مرطوب‌ترشدن طوفان‌ها است. برای درک این موضوع باید درباره‌ی رابطه‌ی بین شرایط آب‌های گرم و طوفان‌ها بیشتر بدانیم.

زمانی که طوفان به یک منطقه می‌رسد، مشابه طوفان هاروی در هیوستون در سال ۲۰۱۷ و طوفان فلورانس در ایالت کارولینا در سال ۲۰۱۸، معمولاً به‌سرعت از شدت آن کاسته می‌شود، زیرا دیگر آب گرمی برای تشدید طوفان وجود ندارد. مک‌نولدی می‌گوید:

منطقه‌ی باهاما این موقع از سال به‌شدت گرم است؛ درست همان چیزی که باعث تشدید طوفان‌ می‌شوند. دمای سطح اقیانوس و عمق آب‌های گرم، میزان شدت طوفان‌ها را مشخص می‌کنند. در واقع، شدت سهمگین‌بودن یک طوفان به گرمای آب بستگی دارد.

طوفان، به شکل مجموعه‌ای از طوفان‌های تندری همراه با رعدوبرق بر فراز اقیانوس شکل می‌گیرد. بسیاری از این طوفان‌ها از ساحل غربی آفریقا آغاز می‌شوند، زمانی که جریان جتی روبه‌غرب موسوم به African Easterly Jet، روی اقیانوس اطلس شرقی می‌وزد.

تغییرات فصلی دما باعث تغییر گستره‌ی جریان جتی می‌شود و بادهای کم‌فشاری را به وجود می‌آورد که به شکل موج در هوا حرکت می‌کنند. این بادها با حرکت روی اقیانوس، منجر به تبخیر آب می‌شوند و با وارد شدن بخارآب به اتمسفر که هوای خنکی دارد، متراکم و ابرهای طوفانی تشکیل می‌شود. حدود ۸۵ درصد طوفان‌های بزرگ اقیانوس اطلس، از ساحل آفریقا به وجود می‌آیند. زمانی که این طوفان‌ها در معرض آب‌های گرم و بادهای غربی قرار می‌گیرند، می‌توانند پدیده‌ای به نام «تروپیکال دپرشن» (tropical depression) را به وجود آورند که در آن، محدوده‌ای از هوای خنک‌تر و خشک‌تر جایگزین هوای گرمی می‌شود که به‌سرعت در حال گرم‌ترشدن است.

در نیم‌کره‌ی شمالی زمین، طوفان‌ها به‌خاطر اثر کوریولیس، در خلاف عقربه‌های ساعت می‌چرخند. تروپیکال دپرشن با عبور از آب‌های گرم، بخارآب گرم و رطوبت بیشتری را جذب می‌کند و به این ترتیب، تقویت می‌شود و هوای خشک و کم‌فشار را در مرکز متراکم می‌کند. در همین زمان است که طوفان استوایی شکل می‌گیرد. این طوفان همچنان که به جذب بخارآب ادامه می‌دهد، باد بیشتری را به حاشیه‌های بیرونی سیستم طوفان ارسال می‌کند و متعاقب آن این بادها، رطوبت بیشتری جذب می‌کنند و یک حلقه‌ی بازخورد به وجود می‌آورند. اگر این شرایط تداوم پیدا کند، مرکز کم‌فشار در طوفان‌های گرمسیری، چشم طوفان را تشکیل می‌دهد.

طبق اعلام ناسا، برای تشکیل طوفان، دمای سطح اقیانوس باید ۲۶ درجه‌ی سانتی‌گراد باشد؛ در حالی که در پدیده تروپیکال دپرشن، وقتی سرعت باد به ۱۱۹ کیلومتر بر ساعت برسد، طوفان شکل می‌گیرد. همان طور که در طوفان دوریان در باهاما مشاهده کردیم، گرما بر شدت چرخش طوفان تأثیر دارد؛ اما این بادهای جوی هستند که مشخص می‌کنند طوفان با چه سرعتی از روی اقیانوس عبور کند. طوفان‌های گرم‌تر باعث بارندگی بیشتر می‌شوند؛ زیرا هوای گرم‌تر، بخارآب بیشتری را با خود حمل می‌کند. برخی از شدیدترین طوفان‌هایی که در ساحل شرقی آمریکا اتفاق افتاده‌اند، از ساحل غربی آفریقا شروع شده‌اند و اقیانوس اطلس را درنوردیده‌اند. اگر این طوفان‌ها در طول راه با آب‌های سرد اقیانوس برخورد کنند، شکل‌گیری طبیعی طوفان کند و تضعیف می‌شود تا اینکه از بین می‌رود. درست مثل اضافه‌کردن سوخت بیشتر به آتش، آب گرم نیز باعث تشدید طوفان می‌شود و فرقی نمی‌کند که در اثر دمای هوای تابستان گرم شده باشد یا گازهای گل‌خانه‌ای.

صلیب سرخ برآورده کرده که طوفان دوریان منجر به تخریب یا آسیب ۱۳ هزار خانه در باهاما شده و خیزآب طوفان (بالا آمدن سطح دریا) که ارتفاعی بین ۵٫۵ تا ۷ متر داشته‌، باعث بروز سیلاب در چاه‌های آب آشامیدنی شده و اکنون که طوفان به‌سمت شمال حرکت کرده است، ساکنان باهاما برای دسترسی به آب آشامیدنی با مشکل مواجه شده‌اند. کارشناسان هواشناسی اکنون به‌دنبال این هستند که ببینند، آب گرم اقیانوس و شرایط باد چطور می‌تواند طوفان دوریان را که به فراتر از باهاما و به‌سمت ساحل شرقی آمریکا در حرکت است، تشدید کند.