خانه موزه ناباکوف کجاست؟

_{نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۷/۰۵/۱۸ منتشر شده و در تاریخ ۱۳۹۹/۱۱/۰۷ توسط پوریا محمدی پیوند به‌روزرسانی شده است.}

پلاک ۴۷ خیابان بولشایا مورسکایا، آدرسی آشنا برای طرفداران ناباکوف محسوب می‌شود. این خانه محل تولد نویسنده معروف معاصر، ولادیمیر ناباکوف است؛ خانه‌ای که از زمان تولد او در آوریل ۱۸۹۹، تا به امروز چندان تغییری نداشته است. ناباکوف در کتاب اتوبیوگرافی «حرف بزن حافظه»، جزئیات خانه و زندگی‌اش را ۵۰ سال بعد از ترک آن به رشته تحریر در آورده است. این خانه امروزه، به‌عنوان «خانه موزه ناباکوف» (Nabokov House)، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری ادبی روسیه شناخته می‌شود و سالانه بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می‌کند.

ناباکوف، خانه شماره ۴۷ را «تنها خانه جهان» می‌نامد. هر چند شاید پشت عبارت او معنایی معنوی نهفته باشد؛ اما حقیقت آن است که خانواده ناباکوف پس از ترک سن پترزبورگ در نوامبر ۱۹۱۷، هرگز صاحب خانه‌ای نشدند. از طرفی دیگر این بنا، با گذشت سال‌های بسیار، همچنان ظاهر و حال و هوای همان خانه منحصربه‌فردی را که در اتوبیوگرافی و دیگر آثار ناباکوف جلوه می‌‌کند، با خود دارد.

تاریخچه خانه

خانه ناباکوف با ابعادی متوسط در قرن ۱۹ میلادی و با سبک نئورنسانس، برای خانواده پولوسف ساخته شد و بین سال‌های ۱۸۹۷ تا انقلاب اکتبر روسیه، جز املاک «ولادیمیری دمیترویچ ناباکوف»، پدر نویسنده معاصر، ولادیمیر ولادیمیرویچ ناباکوف، به‌شمار می‌رفت. ولادیمیری دمیترویچ ناباکوف که این بنا را با عنوان جهیزیه همسرش، «النا روکاویشنیکووا» به دست آورده بود، کارشناس حقوقی و سیاستمدار لیبرال محسوب می‌شد و به همین دلیل، بسیاری از ملاقات‌های سیاسی، به‌خصوص گردهمایی‌هایی را که برای پایه‌ریزی انقلاب روسیه در سال ۱۹۰۵ برپا می‌شد، در این مکان برگزار می‌کرد. همچنین این خانه، محل برگزاری آخرین اجلاس کنگره ملی زمستووس در سال ۱۹۰۴ بود.

خانه موزه ناباکوفولادیمیر ولادیمیرویچ ناباکوف، تا سال ۱۹۱۷ در این خانه به زندگی ادامه داد. او حتی بعد از تبعید، با وجود توانایی مالی خرید خانه همیشه در هتل‌ اقامت داشت و به عبارت «تنها خانه جهان» عملا وفادار ماند. همچنین این خانه میزبان مباحثات سیاسی طولانی ناباکوف و دوست دوران کودکی او، «آین رند» بوده است؛ از آنجا که ناباکوف طرفدار پادشاهی مشروطه و رند، هوادار ایده‌های جمهوری‌خواهانه بود. متاسفانه در طول انقلاب اکتبر روسیه و در سال ۱۹۱۷، این خانه بارها توسط انقلابیون مورد هجوم و غارت قرار گرفت.

این بنای چند طبقه در آوریل سال ۱۹۹۸ به خانه موزه ناباکوف در طبقه اول (طبقه خانواده در زمان ناباکوف) و روزنامه‌ نیوسکو وریما (طبقات مادر و پدر، و فرزندان در زمان ناباکوف) اختصاص یافت. افتتاح این خانه موزه بدون کمک دولت و توسط موسسه‌ای فرهنگی صورت گرفت و تا سال ۲۰۰۸، بخشی جداگانه از دانشکده‌ زبان‌شناسی و هنر سن پترزبورگ به‌شمار می‌رفت. در فضای موزه می‌توانید از اتاق تلفن، اتاق غذاخوری، کتابخانه، آشپزخانه و اتاق کمیته که محل برقراری جلسات حزب دموکرات مشروطه بود، بازدید کنید.

بازمانده‌های بسیار کمی از دوران زندگی خانواده کودکی ناباکوف در این بنا باقی مانده است. زمان و تاریخ از نابودی هیچ چیزی فروگذار نکرده و از خانواده ناباکوف، تنها تعداد کمی از وسایل درون اتاق‌ها و پنجره‌ای با شیشه‌های رنگی در راهرو‌های بین طبقه دوم و سوم بازمانده است.

خوانش کتاب‌های ناباکوف و نویسندگان مورد ستایش او مانند چخوف و جویساین خانه موزه به یاد و خاطره ناباکوف و میراث ادبی و ارزش‌های فرهنگی بازمانده از او اختصاص یافته است. وسایل شخصی او، مانند خودکارها، کاغذهای فهرست کتاب، عینک و بازی اسکربل، مجموعه کتاب‌هایش و دیگر وسایل مرتبط با زندگی و حرفه او، هسته اصلی این موزه را تشکیل می‌دهند. کتابخانه خانه موزه ناباکوف یکی از جاهای دیدنی سن‌پترزبورگ و مکانی مناسب برای علاقه‌مندان به درک ذهن این نویسنده بزرگ محسوب می‌شود. همچنین این موزه، میزبان بسیاری از رویداد‌های ادبی و فعالیت‌های پیرامون آثار و زندگی ناباکوف است که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سخنرانی‌های ادبی
•  کنفرانس‌های بین‌المللی یا تک‌ملیتی مانند «ناباکوف و روسیه»، «ناباکوف و انگلیس»، «ناباکوف و فرانسه»، «ناباکوف و آلمان» و «ناباکوف و آمریکا»
• مدرسه تابستانه بین‌المللی ناباکوف
• نمایشگاه‌ها و اجراهای هنری (اینستالیشن‌های هنری) مرتبط با ناباکوف

 خانه موزه ناباکوف هر روزه، جز روزهای دوشنبه، از ساعت ۱۱ صبح تا ۶ عصر و در روزهای شنبه و یک‌شنبه از ساعت ۱۲ ظهر تا ۵ عصر آماده خدمت‌رسانی به بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان به ناباکوف است. نظرات خود را در خصوص این نویسنده بزرگ و خانه تاریخی‌اش با ما و سایر کاربران کجارو در میان بگذارید.