مقاله مرتبط:
هند به دلیل گستردگی اقلیمی و تنوع آب و هوایی و اکوسیستم‌های گوناگون خود، می‌تواند مقصدی ایده‌آل برای گردشگران حیات وحش و سافاری دوستان باشد. اما لطف اصلی سفر برای این گروه، بی‌شک تماشای جانوران در زیستگاه‌های طبیعی‌شان است و مسلما این امر با کشتار حیوانات یا تخریب طبیعت و محیط زیست محقق نخواهد شد.
در حالی که هند هم همچون کشورهای مختلف جهان برنامه‌های متعددی را برای حفاظت از حیات وحش در دستور کار قرار داده است، اما متأسفانه آمارهای موجود حکایت از روزهای تلخی دارد که جانوران در معرض خطر این کشور را به شدت درگیر خود کرده‌اند. به عنوان نمونه ایالت ماهاراشترا در سال جاری میلادی شاهد مرگ ۹۰ قلاده پلنگ بود که رقمی قابل توجه و البته دردناک است. این درحالی است که این ایالت از این منظر رتبه دوم را به خود اختصاص داده و این اوتارکند است که با رقم ناخوشایند ۹۳ در جایگاه نخست میزان مرگ و میر این گربه سان خوش خط و خال جای گرفته است. اما آمارها تنها محدود به پلنگ‌ها نیست و متأسفانه در طول ده سال گذشته، هند شاهد مرگ دست کم ۳۸۴ ببر بوده است.
در طول پنج دهه‌ی گذشته، این کشور درگیر نبردی سخت و نفس گیر برای حفاظت از حیوانات در معرض خطر انقراض بوده است. در این میان باید به قوانین و حرکت‌های حفاظتی اشاره کرد که در سال ۱۹۷۲ به عینیت درآمدند، وقتی که اعلام شد تله گذاری و صید جانوران یک عمل غیرقانونی و مشمول مجازات کیفری است. با این حال و علیرغم تصویب قوانین حمایتی، این کشور همچنان شاهد موارد متعدد تله گذاری، شکار و مرگ و میر حیوانات بوده است. به طوری که از سال ۲۰۰۸ تاکنون، بیش از ۳۸۰ ببر در هند کشته شده‌اند و البته آنها تنها جانوران در معرض خطری نیستند که اینگونه از بین می‌روند.
انجمن حامیان حیات وحش هند، یک گروه حیات وحش مستقر در دهلی است که آمارها و اطلاعات گردآوری شده‌ی خود را در پایان هر سال اعلام می‌کند. آنها اعلام کردند طبق سرشماری‌های انجام شده، در سال ۲۰۱۶ دست کم دوازده الی چهارده هزار پلنگ در هند زندگی می‌کردند. در مقابل اما در طول سالیان اخیر مرگ و میر آنها نیز سیری صعودی به خود گرفته است. به طوری که تنها در سال جاری میلادی ۴۶۰ پلنگ جان خود را از دست داده‌اند. ایالت اوتاراکند شاهد بیشترین نرخ مرگ و میر این جانور بوده و به دنبال آن آمارهای مربوط به ایالت‌هایی همچون ماهاراشترا و راجستان نیز به طرز نگران کننده‌ای بالا است. اما در این میان این پرسش مطرح است که علت اصلی مرگ و میر پلنگ‌ها چیست؟
در یک نگاه کلی نمی‌توان انگشت روی یک مسئله‌ی خاص گذاشته و آن را به عنوان عامل اصلی مرگ و میر پلنگ‌ها معرفی کرد. به طوری که هماهنگ کننده برنامه‌های انجمن حیات وحش هند «تیتو ژوزف» معتقد است که تصادف، برخورد انسان و حیوان و البته کم و کاستی زیرساخت‌ها از جمله دلایل اصلی این آمارهای نگران کننده است. شکار و تله گذاری، روبرو شدن انسان و حیوان و تصادفات جاده‌ای شاید اما مهمترین دلایلی است که به وضوح نشان می‌دهد که چگونه گسترش جلوه‌های زندگی شهر نشینی و به دنبال آن تخریب گسترده‌ی زیستگاه‌های حیات وحش، می‌تواند به شکلی نگران کننده آمار تلف شدن جانوران را بالا ببرد. وقتی جانوران از زیستگاه خود رانده می‌شوند، ممکن است خواسته یا ناخواسته به مناطق مسکونی و انسان‌ها نزدیک شوند، رخدادی که اغلب با از بین رفتن زندگی یکی از آنها همراه است. به همین خاطر تله گذاری یک تهدید بسیار جدی است که زندگی جانوران را به شدت تحت تأثیر خود قرار داده است.
براساس اطلاعات ارائه شده از سوی وزارت محیط زیست در مجموع در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ تا کنون، ۲۶۰ مورد تله گذاری برای پلنگ‌ها گزارش شده است، این در حالی است که به صورت میانگین سالانه ۸۵ ببر شکار می‌شوند. در همان وهله نخست این آمارها به شکلی روشن از ناکارآمدی دستگاه‌های دولتی برای کنترل موارد تله گذاری پرده برمی‌دارند. در این میان بسیاری از کارشناسان سیستم قضایی کشور را به دلیل وضع قوانین نامناسب و نیز ناکارآمدی در اجرای آنها، مقصر اصلی وضع موجود می‌دانند.
علیرغم اینکه قوانین مرتبط با حفاظت از حیات وحش به روشنی تله گذاری و شکار جانوران را غیرقانونی اعلام کرده و برای آن مجازات هفت سال زندان و پرداخت جریمه‌ای ۲۵ هزار روپیه‌ای در نظر گرفته است، اما همین قوانین هم به صورت معمول اجرا نشده و تله گذاران عملا برای اقدامات مجرمانه‌ی خود مجازات نمی‌شوند. در واقع به ندرت شاهد محکومیت افراد متهم به تله گذاری به زندان هستیم.
اما آیا این آمار نگران کننده مرگ و میر تنها در مورد جمعیت پلنگ‌های هند صدق می‌کند؟
بعد از آنالیز کردن داده‌های موجود یک پرسش اساسی ذهن همگان را به خود مشغول کرده است. اینکه آیا این آمارهای ناخوشایند فقط محدود به جمعیت پلنگ‌ها است؟ متأسفانه پاسخ این پرسش منفی است. جمعیت ببرها که به عنوان حیوان ملی هند شناخته می‌شود نیز در طول ده سال گذشته شاهد مرگ و میری قابل توجه (۲۸۴) بوده است. بش از ۵۰ فیل تنها در سال جاری میلادی جان خود را از دست داده‌اند و در این میان بیش از ۲۰ شیر آسیایی به خاطر عفونت‌های ویروسی کشته شدند. این در حالی است که مقامات از یک سال قبل در مورد وجود این ویروس‌های مرگ‌بار اطلاع داشتند! در مجموع داده‌های موجود حکایت از این واقعیت دارند که علیرغم افزایش جمعیت کلی حیوانات در معرض خطر، همچنان تعداد مرگ و میرها بسیار بالا است.
اما در این میان انگشت اتهام را باید به سوی چه کسی نشانه رفت؟
در حالی که هر کسی آماده است که گناه ناکارآمدی خود را به گردن دیگری بیندازد، مجموع عواملی همچون خطاهای مسئولان، قوانین ناکارآمد و ناکافی، ضعف مدیریت و کمبود آگاهی عمده‌ترین مواردی است که در این میان مقصر اصلی وضع فاجعه بار مرگ و میر حیوانات در معرض خطر هند هستند.
نمونه‌های متعددی از برق گرفتگی حیوانات، زیر گرفته شدن توسط قطار یا مردن به خاطر عفونت‌های ویروسی گواه این مسئله است، این درحالی است که کمبود زیرساخت‌های لازم متهم اصلی مرگ حیوانات به خاطر تصادفات جاده‌ای است. اگر یک مقایسه و آنالیز کلی بین وضعیت موجود و زیرساخت‌ها دولتی داشته باشیم به وضوح متوجه کمبودها و اشتباهات صورت گرفته می‌شویم. کمبود مشارکت مردم در حمایت از گروه‌های فعال در زمینه حفاظت از حیات وحش دیگر متهم اصلی وضع موجود است.
در این میان هرچند اجرای برنامه‌های حفاظتی نتایج خوبی به همراه داشت، اما هنوز راه درازی برای کسب موفقیت واقعی وجود دارد و تا آن زمان نمی‌توان از ثمرات اصلی این برنامه‌ها ابراز رضایت کرد. تا زمانی که این اتفاق بیفتد، باید همچنان مردم و مقامات هند به دنبال حمایت از تمامی راهکارهای موجود باشند. با این حال شاید نقش عمده اکنون برعهده دولت این کشور است که با بازنگری جدی در قوانین مربوط به شکار و تله گذاری و نیز برطرف کردن غفلت‌های صورت گرفته در زمینه اجرایی شدن این قوانین، اطمینان حاصل کند که هیچ مجرمی به سادگی از مجازات فرار نکند. تازمانی که همگان دست به دست هم داده و در راه نجایت محیط زیست و به تبع آن حیات وحش کوشا نباشند، نجات حیوانات تنها آروزیی دست نیافتنی است.
نظر شما در این مورد چیست؟ وضعیت حیات وحش ایران چگونه است؟ آیا از قوانین موجود در زمینه حفاظت از حیات وحش و حمایت از حیوانات در ایران راضی هستید؟ نظرات خود را با ما نیز در میان بگذارید.
دیدگاه