بزرگترین آبشارهای جهان زیر آب هستند

آبشار ویکتوریا در بخش جنوبی آفریقا به‌عنوان بزرگ‌ترین آبشار جهان شناخته می‌شود. البته به‌صورت نسبی؛ زیرا هیچ روش استانداردی برای اندازه‎گیری یک آبشار وجود ندارد. یک آبشار بلند ممکن است عرض کافی نداشته باشد، در حالی که یک آبشار بسیار عریض ممکن است دارای ارتفاع بلندی نباشد. اگر بخواهیم معیار اندازه‌گیری را بر حجم یا سرعت جریان آب بگذاریم، باید عنوان بزرگ‌ترین آبشار جهان را به آبشار بویوما (Boyoma Falls) بدهیم. شرط می‌بندم که هیچ‌وقت حتی اسم آن را هم نشنیده‌اید. اما باید بدانید که در حقیقت، آبشار بویوما، تندآبی (پدیده‌های هیدرولوژیکی بین قسمت کم‌شیب جریان و آبشار) در رودخانه لوآلابا (Lualaba river) در آفریقای مرکزی است.

_{آبشار بویوما}

آبشارهای حقیقی یکی از پدیده‌های زمین‌شناسی هستند که در آن آب یک رودخانه از یک فلات یا مکانی مرتفع با سرعت زیاد به پایین یک دره یا دامنه می‌ریزد و در میان آن‌ها بیشترین جریان آب به آبشار نیاگارا در مرز آمریکا و کانادا و پس از آن به آبشار ایگواسو (Iguazú Falls) واقع در مرز آرژانتین و برزیل و در مقام سوم به آبشار ویکتوریا در میان دو کشور زیمباوه و زامبیا با جریانی کمتر از نصف نیاگارا، اختصاص دارد. اما جغرافیدانان بر این باور هستند که آبشار ویکتوریا با توجه به عرض ۱۷۰۸ متری و ارتفاع ۱۰۸ متری‌اش، بزرگ‌ترین آبشار جهان به شمار می‌آید. در مورد عرض و ارتفاع، تنها آبشار ایگواسو قادر به رقابت با آبشار ویکتوریا است.

_{آبشار ویکتوریا، بزرگ‌ترین آبشار روی کره زمین است. عکس از زوهانا}

اما تمام اطلاعات داده شده در بالا، مربوط به روی زمین است. در اقیانوس همه چیز بزرگ‌تر است؛ کوه‌های بزرگ‌تر، دره‌های عمیق‌تر، حیوانات بزرگ‌تر و حتی آبشارهای قدرتمندتر و بزرگ‌تر. این آبشارهای زیرزمینی در سکوت به دره‌های پهناور مخفی شده از چشمان ما در زیر اقیانوس‌ها، سقوط می‌کنند.

دانشمندان دریافته‌اند که بزرگ‌ترین آبشار زیر تنگه دانمارک، گذرگاهی آبی در بین گرینلند و ایسلند که اقیانوس منجمد شمالی را به شمال اقیانوس اطلس متصل می‌سازد، واقع شده است. آبشار زمانی شکل می‌گیرد که آب با چگالی بیشتر و سردتر از دریاهای شمال اروپا (Nordic Seas) با آب سبک‌تر و گرم‌تر دریای ایرمینگر (the Irminger Sea) برخورد می‌کند. آب سردتر، سنگین‌تر شده و به‌سمت پایین و زیر آب گرم و روی یک فرورفتگی بزرگ در کف اقیانوس، جریان می‌یابد. در نتیجه این اتفاق جریانی به‌سمت پایین با سرعت تقریبی ۵ میلیون متر مکعب بر ثانیه به وجود می‌آید. آبشار بزرگ تنگه دانمارک، حدودا ۳۵۰۰ متر ارتفاع دارد؛ بیش از سه برابر ارتفاع بلندترین آبشار روی زمین، یعنی آبشار آنجل (Angel Falls).

اقیانوس‌نگاران در اوایل دهه ۱۸۷۰، آبشارهای زیردریایی را کشف کردند، اما عمق زیاد و محدودیت منطقه موقعیت آن‌ها، از تحقیقات گسترده جلوگیری می‌کرد. در دهه ۱۹۶۰، تحقیق روی این پدیده با وجود تجهیزات مدرن، ممکن گشت. فقط شش آبشار در اقیانوس اطلس کشف شدند.

تمام آبشارهای یافت شده، بسیار بزرگ بودند. به‌طور مثال، آبشار سیرا (Ceara cataract) در اقیانوس اطلس شمالی بین قاره‌های آمریکای جنوبی و آفریقا دارای سرعت جریانی معادل یک تا دو میلیون متر مکعب در ثانیه است. به همین ترتیب، آبشار ریو گرنده (Rio Grande cataract) در عرض جغرافیایی ۲۰ درجه جنوبی در اقیانوس اطلس، دارای سرعت جریان ۴ میلیون متر مکعب در ثانیه است؛ حدودا به بزرگی آبشار تنگه دانمارک.

البته باید بدانید که تفاوت دمایی حوضه‌های آبی تنها نیروی محرکه این جریان‌های عظیم نیست. به‌طور مثال، آبشار تنگه جبل‌الطارق به‌علت تفاوت غلظت نمک، جریان می‌یابد. آب دریای مدیترانه با وجود گرم‌تر بودن، به‌علت تبخیر سطحی دارای نمک بیشتر و بنابراین چگالی بیشتر به نسبت حتی عمیق‌ترین آب‌های اقیانوس اطلس است. این مسئله منجر به جریان پیدا کردن آب از مدیترانه به‌سمت تنگه جبل‌الطارق و غرق شدن در اقیانوس اطلس مانند یک آبشار می‌شود.

_{آبشارهای اصلی اقیانوس اطلس. خط قرمز، رد هیئت اعزامی سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۳ برای مطالعه این آبشارها را دنبال می‌کند. گرافیک از جان ای ویتهد}

آبشارهای اقیانوسی نقش بزرگی در حفظ شوری و اقلیم اقیانوس‌ها بازی می‌کنند. آن‌ها بر زیست‌شناسی دریایی نیز موثر هستند.

به‌عنوان مثال، کریل (krill)، یک سخت‌پوست کوچک اقیانوسی در نزدیکی جزایر شتلند جنوبی در نزدیکی قطب جنوب برای تخم‌ریزی گرد هم می‌آیند. زمین‌های تخم‌ریزی در نزدیکی جریان عظیم پیراقطبی جنوبگان (Antarctic circumpolar current) که به‌سمت شرق می‌رود، واقع شده است. اما با اینکه جریان عظیم پیراقطبی جنوبگان به‌سمت شرق می‌رود، لاروهای (نوزاد کرمی‌شکل) از تخم در آمده صدها کیلومتر آن‌طرف‌تر در غرب سر درمی‌آورند. زیست‌شناسان بر این باور هستند که پس از تخم‌گذاری، تخم‌ها غرق می‌شوند و سپس توسط یک آبشار زیردریایی به‌سمت غرب، حمل می‌شوند. پس از اینکه تخم‌ها باز شدند، نوزادهای کرمی شکل یا همان لاروها بالغ و دوباره توسط جریان جنوبگان (Antarctic current) به زمین‌های تخم‌گذاری برده می‌شوند.

کریل بخش مهمی از زنجیره غذایی دریایی را تشکیل می‌دهد و در نزدیکی پایین هرم غذایی قرار دارد، چراکه از فیتوپلانکتون‌ها تغذیه می‌کند که همین امر آن‌ها را به منبعی غذایی مناسبی برای بسیاری از جانوران بزرگ‌تر، که کریل منبع اصلی تغذیه‌شان به شمار می‌رود، تبدیل می‌کند. در اقیانوس منجمد جنوبی، گونه‌ای کریل که با نام کریل قطب جنوب شناخته می‌شود، جمعیتی با وزن تقریبی ۵۰۰ میلیون تن دارد؛ وزنی دو برابر بیشتر از وزن همه انسان‌های روی زمین با هم. از این‌ها، نیمی توسط نهنگ‌ها و پنگوئن‌ها و خوک‌های دریایی و ماهیان مرکب و ماهی‌ها مصرف می‌شود که توسط رشد و زایش جبران می‌گردد.