بناهایی با سبک معماری زبره‌کاری در یوگسلاوی سابق که اخیرا مورد توجه قرار گرفته‌اند

فهرست خلاصه‌­ای از بناهای «اسپومنیک» (Spomeniks) با سبک معماری زبره‌کاری (بورتالیسم) که طی سال­‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۰ در سراسر یوگسلاوی ساخته شده‌اند، اخیرا در کتابی منتشر شده است. در حالی که تعدادی از این بناها توسط «جوزف بروز تیتو» (Josep Broz Tito) ساخته شده است، بقیه آن‌ها برای به یاد نگاه داشتن نیروهای انقلابی کمونیستی در طول جنگ جهانی دوم ساخته شدند و امروزه این بناهای ویژه نه‌تنها به‌خاطر اهمیت تاریخی‌شان، بلکه برای طراحی‌های نو و مبتکرانه‌شان ارزش  دارند.     

 این کتاب توسط «دونالد نیبل» (Donald Niebyl) نوشته شده است؛ محقق آمریکایی که در سال ۲۰۱۵ وب‌سایتی طراحی کرد که در آن اطلاعات مربوط به بناهای با سبک معماری زبره‌کاری در سراسر منطقه یوگسلاوی سابق را فهرست کرده است.

هدف اصلی این پروژه این بود که مثل یک ابزار تحصیل رایگان برای مردم سراسر دنیا عمل کند تا درباره اهمیت فرهنگی و هنری سازه‌های دارای سبک معماری زبره‌کاری بیاموزند. این اطلاعات شامل منابعی مثل اطلاعات تاریخی، مقالات، موضوعات جدید، نقشه‌ها و مدارکی مانند عکس‌هایی که دونالد گرفته هستند.

دونالد می‌گوید:

انگیزه نوشتن این کتاب را زمانی به دست آوردم که اولین بار عکس‌های رمزآلود بناهایی با سبک زبره‌کاری که توسط عکاس بلژیکی، «جین کمپناروس» (Jan Kempenaers) گرفته شده بود را دیدم. عکس‌ها فوق‌العاده بودند، ولی هیچ اشاره‌ای به اینکه آن‌ها را کجا می‌شود پیدا کرد، نشده بود. پس از بررسی بیشتر، فهمیدم که هیچ اطلاعات معناداری درباره این ساختارهای عجیب وجود ندارد. پس من تصمیم گرفتم برای پیدا کردن و دیدن این سازه‌های  با سبک زبره‌کاری به یوگسلاوی سابق سفر کنم.

پس از ماه‌ها آماده‌سازی مقدمات سفر، دونالد در سفر خود تا جایی که می‌توانست سازه‌های  دارای سبک معماری زبره‌کاری را پیدا کرد و تاریخچه محلی، اطلاعات و داده‌های زمین‌شناسی مربوط به آن‌ها را جمع‌آوری کرد. وقتی او به خانه برگشت، تصمیم گرفت همه آن‌ها را در یک وب‌سایت جمع کند. او می‌گوید:

وقتی آن‌ها را کنار هم می­‌گذاشتم، بیشتر و بیشتر می‌­شدند و مردم در همه دنیا جذب کاری که من می‌­کردم، شدند. از یک انتشارات در لندن به نام «انتشارات و طراحی فوئل» (Fuel Publishing & Design) با من تماس گرفتند و برای همکاری با من در نوشتن کتابی در این زمینه  اظهار تمایل کردند.

در حال حاضر، «پایگاه داده‌های بناهای  یادبود اسپومنیک» (Spomenik Monument Database)  بیش از ۸۰ نمونه از این بناها را همراه با مدارک و اطلاعات دقیق آن‌ها گردهم آورده است.

«دونالد» می‌گوید:

به‌جای تلاش برای عجیب و غریب نشان دادن این مکان‌های تاریخی، تصمیم گرفتم که وضعیت حقیقی آن‌ها را با سطح جامعه محلی آن‌ها مرتبط کنم. چون کشف اولیه این بناها برای من بسیار مشکل بود، می‌خواستم یک منبع آموزشی ایجاد کنم که بتواند در آینده به بازدیدکننده‌ها کمک کند. همچنین این اطلاعات می‌توانند باعث درک ارزش سازه‌ها توسط مردم شوند. 

از آن زمان به بعد، هنرمندان و معمارانی که تعدادی از آن سازه‌های غیرعادی را خلق کرده بودند، با دونالد تماس گرفتند و ضمن تشکر از او، به او پیشنهاد دستیاری در پروژه‌اش را دادند. در بسیاری مواقع، وب‌سایت او اولین جایی بود که هنر سازندگان این سازه‌ها را طی دهه‌های اخیر به نمایش می‌گذاشت. به‌دلیل اینکه بسیاری از این هنرمندان بعد از جنگ یوگسلاوی به حاشیه رانده شده یا از حافظه تاریخ هنری آن کشور پاک شده بودند. در ضمن، کار دونالد  به رشد و پیشرفت صنعت جدید توریست با تکیه بر شناخت سازه‌های با سبک معماری زبره‌کاری کمک کرده است.

او می‌گوید:

از زمانی که این پروژه را (درست همین چند سال پیش) شروع کردم همه چیز به‌شکل خارق‌العاده‌ای فراتر از انتظار من پیش رفت.