روزشمار: ۵ بهمن؛ جشن نوسره

در فرهنگ ایران کهن، علت آفرینش آدمیان، رواج نیکی محض نه‌تنها در دنیای زمینی، بلکه در همه کاینات است. بنابراین، انسان ایرانی، وظیفه‌ای بس سنگین بر عهده دارد و برای تأمین آرامش جهانی، بایستی پیوسته بر ضد قوای زشتی در تلاش و کوشش باشد. جهان ناپایدار کنونی، یک گذرگاه است و آدم از جهان آغازین به‌خاطر وظیفه‌ای که به وی محول شده بایستی از این گذرگاه بگذرد و به سوی جهان پایدار و ابدیت خویش بازگردد. چون در این گذرگاه نیروهای اهریمنی کمین کرده‌اند، وظیفه او جنگ در مقابل سپاهیان اهریمنی است. هر انسان، یک تک سوار پیکارگر است و ابزار او در این میدان کارزار پارسایی و شادمانی است. برای نیل به مقصود چیرگی بر قوای اهریمنی ایرانیان خود را بدو چیز نیازمند می‌دانستند، یکی از آندو، بدنی نیرومند و بازوان نیرومند بود که گفته‌اند:

زنیرو بود مرد را راستی                     ز سستی کژی زاید و کاستی

و دیگری اراده‌ای قوی و روحی استوار و مقاوم و با ایمان به شکست نهایی پلیدها و فیروزی قوای نیک. برای دستیابی به قسمت دوم، یعنی روانی شاداب و سالم، وسایل چندی داشته‌اند که یکی از آن‌ها ترتیب دادن جشن‌های متعدد فصلی در طول سال بوده است که به مناسبت‌های گوناگون برپا می‌داشتند. مردم در این جشن‌ها شرکت می‌کردند و به‌وسیله تفریحات سالم و عیش و سرور و دست‌افشانی و آتش‌افروزی و پایکوبی روان افسرده را شادابی می‌بخشیدند و خستگی‌های فکری و جسمی را از تن و روان خویش می‌زدودند و خویشتن را برای کارهای سنگین روزهای پس از جشن آماده می‌کردند.

جشن‌های ایرانی به جشن‌هایی ملی و مردمی گفته می‌شود که دارای ریشه تاریخی ایرانی هستند و از دوران باستان تا به امروز رسیده‌اند. برخی از این جشن‌ها کم‌ و بیش زنده هستند.

جشن‌های زنده به جشن‌هایی اطلاق می‌شود که بنا به سنت تاریخی در میان مردم رایج است (مانند جشن نوروز). جشن‌های فراموش‌شده به جشن‌هایی اطلاق می‌شود که بنا به سنت تاریخی برگزار نمی‌شوند (مانند جشن بهاربد)، اما ممکن است کوشش‌هایی برای احیای برخی از آن‌ها رواج داشته باشد.

بررسی جشن‌های ایرانی و زمان برگزاری آن‌ها نشان‌دهنده ویژگی‌هایی مشترک در میان همه آن‌ها hست. نخست اینکه تقریبا همگی در پیوند با پدیده‌های طبیعی و کیهانی و اقلیمی هستند و به همین دلیل کوشش شده است تا زمان برگزاری آن‌ها هرچه بیشتر با تقویم طبیعی منطبق باشد.

دوم اینکه تقریبا هیچ‌کدام از جشن های ایرانی برگرفته از دستورهای دینی نیستند. با اینکه همواره پیروان ادیان گوناگون تلاش کرده‌اند که برخی از آن‌ها را مراسم دینی خود معرفی کنند؛ اما نمی‌توان آن‌ها را متعلق به هیچ دینی دانست.

سومین ویژگی جشن‌های ایرانی گردهمایی‌ها و مراسم ایرانی در این است که با سرور و شادی همراه هستند و غم و اشک و گریه در آن‌ها جایی ندارد. و چهارمین ویژگی جشن‌ها و مراسم ایرانی در احترام و پاسداشت همه مظاهر طبیعت است. در هیچ‌کدام از آیین‌های ایرانی اثری از خشونت و بدرفتاری نسبت به گیاهان و حیوانات دیده نمی‌شود. بلکه حتی با آیین‌هایی همراه است که به انگیزه پاکیزگی و پاسداری از محیط زیست برگزار می‌شود.

پنجمین ویژگی‌های عمومی جشن‌های ایرانی در گستردگی مراسم است. ایرانیان جشن‌ها و آیین‌های میهنی خود را به‌گونه‌ای یک‌پارچه و با هم‌بستگی و همزیستی شگفت‌انگیزی برگزار کرده و تفاوت‌های قومی و دینی و زبانی را عامل بازدارنده این یگانگی نمی‌دانستند.

«جشن نوسره» در ۵ روز قبل از جشن بزرگ سده برگزار می‌شود، ایرانیان با برگزاری این جشن خود را برای برگزاری هرچه باشکوه‌تر جشن بزرگ سده آماده می‌کردند.

از آداب برگزاری جشن نوسره برپایی آتش و خواندن نیایش و دعا در درگاه حق است. در روایت‌ها آمده که با برگزاری این مراسم بزرگان دینی و مذهبی و مسئولان با برنامه‌ریزی و ایجاد آمادگی برای جشن سده به هرچه باشکوه برگزار شدن آن می‌پرداختند.