حذف پانسیون‌ها از مصوبه گردشگری دولت

سال ۹۴ وقتی آیین‌نامه «ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تاسیسات گردشگری و نظارت بر آنها» تصویب شد، عبارت «پانسیون»‌ هم از شمول تاسیسات گردشگری خارج شد. در بند ج ماده یک فصل اول این آیین‌نامه که تاسیسات گردشگری را تعریف کرده و انواع آن‌ها را برشمرده، هیچ اشاره‌ای به این نوع اقامتگاه‌ها نشده است، درحالی‌که تا پیش از این، مجوز این واحدها را سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری صادر می‌کرد، اما حالا آن‌ها مانده‌اند و یک قلم‌خوردگی بزرگ قانونی.

هرچند ولی تیموری ـ مدیر کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری  می‌گوید:

پیشنهاد اصلاح این جا افتادگی به دولت ارائه شده و این مساله باعث نمی‌شود پانسیون‌هایی که در گذشته از این سازمان مجوز گرفته‌اند، رها شوند»، اما موضوع اصلی این جریان همانطور که تیموری هم تاکید می‌کند، آن است که «این جا افتادن از آیین‌نامه، ساخت پانسیون‌های جدید با مجوز سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را محدود خواهد کرد.

پانسیون‌ها همان مهمانکده‌های شبانه‌روزی هستند که از مسافران یا مشتریان خود به طور کامل یا نیمه کامل پذیرایی می‌کنند و در جهان قدمت طولانی دارند که گاه با عنوان «هاستل» و یا همان «پانسیون» شناخته می‌شوند، در ایران اما قوانین پانسیون‌ها متفاوت است، آن‌ها مجوز تاسیس‌شان را از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و اتحادیه‌های هتلداری می‌گیرند، اما به جای اسکان مسافر و گردشگر؛ دانشجو، کارمند، کارآموز، مهاجر و کارگران را می‌پذیرند و در اصل با مجوز اقامتگاه گردشگری تاسیس می‌شوند تا بخشی از مشکل مسکن قشر کم درآمد را در ازای گرفتن هزینه‌های گزاف، به شکلی موقتی حل کنند!

در تمام این سال‌ها کنار گذاشتن پانسیون‌ها از ضوابط و قواعد اقامتگاه‌های گردشگری، نوعی مدیریت خودمختار را در میان مجموعه‌ای از آن‌ها پدید آورده که معلوم نیست بر اساس چه الگو و قانون نوشته شده‌ای، پیش می‌روند و ضابط و ناظر کیفیت خدماتشان کجاست و مطابق با چه اصولی اجاره بها تعیین می‌کنند؟

اجاره‌ی ماهانه یک تخت در برخی از این پانسیون‌ها که البته صاحب آن اجازه‌ی استفاده از امکانات مشترکی چون سرویس بهداشتی، حمام، آشپزخانه و در مواقعی اینترنت را دارد گاه تا یک میلیون تومان می‌رسد. البته ارزان‌تر از این هم پیدا می‌شود، اما با پایین‌ترین کیفیت خدمات برای یک زندگی موقتی.

هرچند تیموری این موضوع را رد می‌کند و می‌گوید که همه‌ی آن‌ها چنین وضعیتی ندارند و برخی قائل به اصول و ضوابط سازمان هستند و نرخ‌گذاری آن‌ها هم کنترل می‌شود.

اما مدیر کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری، شرایط پانسیون‌های گردشگری را در شرایطی قابل دفاع می‌داند که در زمان تصویب آیین‌نامه در دولت، متولی گردشگری چشمانش را به روی پانسیون‌ها بست. تیموری درباره‌ی علت حذف پانسیون‌ها از آیین‌نامه‌ای که ۹۴/۶/۴ در دولت مصوب شد، توضیح می‌دهد:

پانسیون در گذشته از مصادیق تاسیسات گردشگری بود. اختلاف نظری بین وزارت علوم و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وجود داشت از این نظر که پانسیون‌ها به خوابگاه دانشجویی تبدیل شده بودند، درصورتی‌که شاخصی وجود دارد که طول مدت اقامت در این اماکن را مشخص می‌کند و اگر بیشتر از آن باشد از تعریف پانسیون خارج و به خوابگاه دانشجویی یا کارمندی تبدیل می‌شود.

وی اضافه می‌کند:

متاسفانه درحال حاضر این هویت در پانسیون‌های ما شکل گرفته، درحالی‌که به آن دقت نمی‌شود. پانسیون‌هایی هستند که صد در صد در اختیار دانشجویان قرار دارد که باید آن‌ها را خوابگاه دانشجویی دانست، نه اقامتگاه موقت گردشگران و مسافران.

تیموری "جا افتادن" پانسیون‌ها را از آیین‌نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه بندی و نرخ گذاری تاسیسات گردشگری و نظارت بر آنها را تایید می‌کند و می‌گوید:

متاسفانه به دلیل اشتباهی که در تعریف پانسیون پیش آمده از مصوبه دولت کنار گذاشته شد، ضمن آن‌که وزارت علوم هم به این واحدها مجوز می‌دهد. ما آن زمان می‌خواستیم اول تکلیف این وضعیت را روشن کنیم؛ اگر این واحدهای اقامتی درحال پذیرش دانشجو هستند، که دیگر پانسیون نیستند و باید به عنوان خوابگاه دانشجویی تعریف شوند. ما حتی سال ۹۴ ضوابطی برای پانسیون‌ها آماده کردیم که در زمانی نهایی شدن مصوبه، وقتی از آیین‌نامه جا افتاد دیگر کار را ادامه ندادیم.

او ادامه می‌دهد:

البته پیشنهاد شده عنوان پانسیون بار دیگر به آن آیین‌نامه اضافه شود، همزمان گزارشی هم تهیه شده و این موضوع در حال بررسی است.

مدیر کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری سپس درباره‌ی تکلیف پانسیون‌هایی که قبلا از این سازمان مجوز گرفته‌اند، می‌گوید:

آن‌ها همچنان تحت نظارت و جزو مجموعه‌ی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هستند و تمدید مجوزها را از این طریق می‌توانند انجام دهند.

تیموری اظهار می‌کند:

حتی اگر پیشنهاد بازگشت پانسیون به مجموعه تاسیسات گردشگری در آیین‌نامه دولت پذیرفته نشود، همچنان پانسیون‌های قدیمی که از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مجوز گرفته‌اند به عنوان یکی از «واحدهای خودپذیرایی» پذیرفته خواهند شد، ولی باید در قالب استاندارد و ضوابط واحدهای اقامتی تحت نظارت این سازمان قرار گیرند.

وی همچنین درباره این که آیا تا کنون برای پانسیون‌ها ضوابطی نوشته شده که حدود وظایف، اختیارات و خدمات آن‌ها را تعیین کند و ناظر بر آن اساس ارزیابی‌ها را انجام دهد، می‌گوید: برای پانسیون‌ها تا کنون ضوابطی وجود نداشته است. ولی پانسیون‌هایی که وجود دارند و از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مجوز گرفته‌اند، واحد اقامتی مجاز به شمار می‌آیند.

تیموری تاکید می‌کند:

اداره‌های میراث فرهنگی و گردشگری استانی الزام دارند مجوزها و مطالبات پانسیون‌های قدیمی را به عنوان مصادیقی از تاسیسات گردشگری بررسی و تمدید کنند. از طرف دیگر این واحدها به رعایت ضوابط واحدهای اقامتی تحت نظارت سازمان نیز موظفند.

مدیر کل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری مهرماه امسال در نامه‌ای خطاب به برخی مدیران استانی نیز نوشته بود:

«استحضار دارید مستند قانونی صدور مجوز ایجاد تاسیسات گردشگری، ماده‌ی یک آیین نامه ایجاد اصلاح، تکمیل و درجه بندی، نرخگذاری تاسیسات گردشگری و نظارت بر آن‌ها مصوب ۹۴/۶/۴ هیات وزیران است. نظر به این‌که در آیین نامه جدید عبارت پانسیون از مصادیق تاسیسات گردشگری حذف شده، لذا درحال حاضر صدور مجوز با این عنوان میسر نیست. البته پیشنهاد اصلاحی این اداره برای گنجاندن عناوین «پانسیون و مراکز اقامتی جوانان» در آیین‌نامه فوق‌الذکر مورد تایید رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری (مسعود سلطانی‌فر) قرار نگرفت و مقرر شد این موضوع در قالب یکی از مصادیق تاسیسات گردشگری مشابه چاره‌اندیشی شود.

آنچه مسلم است درحال حاضر تاسیس یا صدور پروانه‌ی بهره برداری جدید با عنوان پانسیون فاقد وجاهت قانونی بوده. با این حال نظر به تشابهات ماهوی موجود میان پانسیون و مهمان‌پذیر پیشنهاد می‌شود تا تعیین تکلیف نهایی موضوع و رفع مشکل متقاضیان درخواست‌های واصله برای ایجاد پانسیون در قالب مهمانپذیر مورد بررسی قرار گیرد.