سوغات شاهرود چیست؟
سوغات و صنایع دستی شاهرود بسیار متنوع‌اند. از انواع صنایع دستی مانند گلیم و جاجیم گرفته تا نان‌های سنتی و میوه‌های مختلف که حتی شهرت جهانی دارند. در ادامه با سوغاتی‌های این شهر دیدنی بیشتر آشنا می‌شویم. با کجارو همراه باشید.
مقالات مرتبط:
شهرستان شاهرود به قاره‌ی کوچک یا سرزمین پنج اقلیم مشهور است که با وسعتی برابر با ۴۱ هزار کیلومتر مربع از دامنه‌های جنوبی البرز شرقی تا دشت کویر گسترده شده است. از ویژگی‌های این شهرستان می‌توان به وجود دشت، کویر، ریگ‌زار، مناطق استپی، تپه‌های ماهور، کوهستان، جنگل و رودخانه در محدوده‌ی کوچکی اشاره کرد.
این شهر به‌دلیل قرار گرفتن در مسیر مشهد، بسیار پرتردد است و سالانه مسافران زیادی چه برای دیدن خود شهر و چه برای مدت محدود و در میان راه در این شهر اقامت میکنند. سوغات شهر شاهرود بسیار متنوع است. از میان آن‌ها به این موارد می‌توان اشاره کرد:
برگه‌ی زردآلو، کشمش، انگور، گیلاس، آلو، انواع نان، نان قندی، نان کاک، فطیر، انواع نقل و آبنبات و صنایع دستی از قبیل گلیم، گلیچ، جاجیم، سفال و سرامیک و…
با کاهش ارتفاع از سمت شمال تا جنوب شهرستان، اقلیم و زیست بوم شهرستان تغییر می‌کند و این تغییر موجب تنوع مسکن، فرهنگ، آداب و رسوم و دیگر شاخصه‌های مردم‌شناسی آن می‌شود. این تنوع اقلیمی، تنوع پوشاک و صنایع دستی را نیز به‌همراه دارد.
انواع نان
یکی از سوغاتی‌های شاهرود نان‌های کاک، قندی و شیری است. نان‌های سنتی در شهرهای مختلف با دستورها و طعم‌های گوناگون وجود دارند. در بسیاری از مغازه‌های بین راه و داخل شهر شاهرود می‌توانید انواع و اقسام نان‌های قندی و کاک را تهیه کنید.
برگه‌ی زردآلو
برگه‌ی زردآلو و قیسی شاهرود شهرت جهانی دارد و به‌عنوان یکی از خوشمزه‌ترین سوغات ایران، در میان گردشگران داخلی و خارجی از محبوبیت بالایی برخوردار است. حجم وسیعی از تولیدات زردآلو و قیسی این شهرستان به کشورهای دیگر صادر می‌شود.
انگور
بیش از ۵۰ نوع انگور در شاهرود وجود دارد. انگور شاه بابا، انگور لعل، انگور شاهرودی، انگور سیاه، انگور کشمشی، انگور دیشویی و... انگور شاهرود علاوه بر اینکه در ایران کاملا شناخته شده است به کشورهای دیگر نیز صادر می‌شود. در شاهرود جشن شکرانه‌ی انگور نیز برگزار می‌شود. این جشنواره به‌منظور شکر گذاری به درگاه خداوند و معرفی آداب و رسوم و چگونگی تولید مشتقات انگور و همچنین معرفی جاذبه‌های گردشگری شهرستان برگزار می‌شود.
صنایع دستی
این شهرستان به‌دلیل تنوع اقلیم، فرهنگ و به‌دنبال آن صنایع دستی متنوعی دارد. از میان مهم‌ترین صنایع دستی رایج در شاهرود که می‌توانید آن‌ها را به‌عنوان سوغات برای نزدیکان‌تان تهیه کنید به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
سفال و سرامیک
در شاهرود، سفالگری و سرامیک‌سازی رواج دارد. در کارگاه‌های سفال و سرامیک شاهرود با روش‌های دوغابی و ریخته‌گری ظروف و اشیای سفالی زیبا ساخته می‌شوند. در واقع می‌توان گفت که شهرستان شاهرود یکی از قطب‌های سفالگری ایران است و هنرمندان این خطه به خلق آثار بدیع و تولید سفال‌های آوایی، مشبک، دوجداره و شیشه‌ای برگرفته از طرح‌های اصیل ایرانی می‌پردازند. سبک‌ترین آجرهای سفالی، بزرگ‌ترین و نازک‌ترین خشت‌های سفالی جهان از آثار هنرمندان بزرگ شاهرودی است.
گلیم، جاجیم و دستبافته‌های سنتی
یکی از صنایع دستی شهرستان شاهرود بافت گلیم است که غالبا در نقاط حاشیه‌ی کویر متداول است. زنان عشایر ایل چوداری روستای هدف گردشگری رضا آباد خوارتوران از جمله ماهرترین بافندگان گلیم در این شهرستان هستند. در سال‌های اخیر با برپایی دوره‌های آموزشی، بافت گلیم در دیگر نقاط شهرستان شاهرود رایج شده است. نقوش گلیم‌ها به‌صورت ذهنی و الهام گرفته از طبیعت پیرامون بافندگان بوده و غالبا نقوش حیوانات، پرندگان، سیاه چادر و اشکال هندسی روی آن‌ها مشاهده می‌شود.
جاجیم هم یکی از زیباترین و پرنقش‌ترين دست‌بافت‌های سنتی شهرستان شاهرود است. بافت جاجیم معمولا در نقاط کوهستانی از جمله شهر مُجن متداول است. زنان هنرمند این نقاط پس از ریسیدن پشم گوسفند و رنگرزی آن با استفاده از کارگاه سنتی بافندگی به بافت جاجیم نقش‌دار می‌پردازند. اهالی شهر مجن، جاجیم پرنقش و ظریف بافت را در اصطلاح محلی گلیچ می‌نامند.
دستباف‌های سنتی مانند پارچه‌های پشمی و نخی، حوله، دستمال، شمد، چادر شب و پاپیچ از دیگر تولیدات صنایع دستی در شهرستان شاهرود هستند که در فهرست میراث معنوی به ثبت رسیده است. بیشترین تعداد کارگاه‌های فعال بافندگی در شهر کلاته خیج دایر هستند و بر همین اساس این شهر را می‌توان شهر تانه‌بافی نیز نامید. تانه بافی، یک نوع صنعت پارچه بافی است. در این صنعت، در قدیم الایام بانوان برای خود و دختران دم بخت، حوله‌های حمام، چادر شب، دستمال‌های بسیار زیبا با نقش و نگارهای فراوان و سفره‌های نان بسیار زیبا می‌بافتند که جزء جهیزیه‌ی دختران محسوب می‌شد.
در نقاط سردسیر شهرستان، زنان با استفاده از پشم ریسیده شده و نخ كار، بافت نوعی پارچه پشمی تحت عنوان چُقا را انجام می‌دهند. این پارچه در تهیه‌ی اجزای لباس مردان کاربرد دارد.
منبّت
یکی از صنایع دستی رایج در این شهرستان منبت‌کاری است. منبت، ایجاد نقش‌های برجسته و فرو رفته با استفاده از انواع مُغارهای آهنی برای خلق آیات قرآنی و اشکال زیبا روی چوب است. منبت‌کاران مشهور روستاهای دهملا و راهنجان با هنر خود، کار تزیین اجزاء مبلمان و انواع دکور و بوفه را انجام می‌دهند. تولیدات این نقاط به سایر شهرهای ایران و کشورهای مختلف جهان صادر می‌شود. ساخت تابلوهای نفیس منبت نیز یکی دیگر از اشتغالات اهالی این مناطق است.
نمد
نمدمالی در شاهرود نیز رایج است. نمد از در هم تنیدن الیاف حلاجی شده‌ی پشم گوسفند با استفاده از محلول آب و صابون و در اثر مالیدن طولانی مدت به عمل می‌آید. از این ساخته برای زیرانداز خانه و تن‌پوش چوپانان استفاده می‌شود. بیشترین کارگاه‌های نمدمالی در روستای ابرسج فعال بوده و تولیدات این روستا به دیگر نقاط کشور ارسال می‌شود. هنرمندان این رشته از پشم‌های رنگ شده برای نقش‌اندازی و زیبایی هرچه بیشتر نمد استفاده میکنند.
سوزن‌دوزی
منطقه‌ی خوارتوران بیارجمند در جنوب شرقی شهرستان شامل روستاهایی چون اسب کشان، روستای قلعه بالا، گیور، دزیان، رضاآباد و نیز شهر مجن در شمال غربی شهرستان از جمله مناطقی هستند که این هنر زیبا در آن رواج دارد. هنرمندان این مناطق با الهام از طبیعت، اجزاء پوشاک محلی خود را تزیین میکنند. البته در دهه‌های اخیر هنر سوزن‌دوزی به فراموشی سپرده شده اما هنوز هم می‌توان نقوش زیبای آن را روی پارچه‌های سرتاقی، مچبندها و پاپیچ‌های سنتی و البسه‌ی محلی این دیار مشاهده کرد.
دیدگاه