۱۰ مقصد پر بازدید گردشگری سیاه: بنای یادبود حادثه یازده سپتامبر

کجارو در قالب مجموعه مطالب جدید «گردشگری سیاه»، شما را به بازدیدی متفاوت دعوت می‌کند؛ بازدید از دنیایی تیره و تار و آمیخته با بوی مرگ و میر. در این گشت و گذار، هدف آن است که با بزرگنمایی فصول سیاه تاریخ بشر و نمایش تلخ درد و رنج همنوع، به انسان گوشزد شود که می‌بایست به هر شکل ممکن از تکرار حوادثی از این دست جلوگیری کند.

 در طول سال‌های متوالی هر کجا خبری از درگیری و جنگ می‌شد، نام آمریکا نیز به شکلی مطرح بود. این کشور که از آن با نام «ابرقدرت» یاد می‌شود، با پشتوانه‌ی اقتصادی و نظامی خود، ایفاگر نقشی تأثیرگذار در معادلات سیاسی دنیای امروز است. این مسئله چه به ذائقه‌مان خوش بیاید چه نه، حقیقتی است که نه می‌توان آن را انکار کرد و نه می‌توان بی‌تفاوت از کنار آن عبور کرد. در واقع بسیاری از کشورها در جهت دستیابی به اهداف و سیاست‌های مورد نظر خود، ناگزیر از همراهی با آمریکا هستند. این مسئله از سوی دیگر باعث آسودگی خیال آمریکاییان شده است، در واقع آن‌ها هرگز تصور نمی‌کردند که روزگاری شاهد حمله‌ی تروریستی گسترده‌ای همچون حادثه‌ی یازده سپتامبر شوند.

حادثه‌ی یازده سپتامبر از جمله رویدادهایی است که در زمان وقوعش، بازتابی گسترده در سطح جهانی داشت. در واقع برای بسیاری از مردم آمریکا و حتی شهروندان دیگر کشورها، این چنین حادثه‌ای امکان‌ناپذیر به نظر می‌رسید. در میان لفافی از امنیتی که به طرق مختلف به مردم داده شده بود، شهروندان یکی از پر جمعیت‌ترین و معروف‌ترین شهرهای این کشور، شاهد حمله‌ی تروریستی شدیدی بودند که باعث کشته و مجروح شدن بسیاری از شهروندان آمریکایی شد.

طی این حادثه که از آن با نام «حملات یازده سپتامبر» یاد می‌شود، یک مجموعه عملیات تروریستی توسط اعضای گروه القاعده برنامه‌ریزی و اجرا شده که آمریکا را دست کم برای مدتی دچار بحران و شوکی باورنکردنی کرد. همه چیز در نخستین ساعات روز یازدهم سپتامبر سال ۲۰۰۱ آغاز شد، روزی توأم با خشونت و خونریزی که باعث مرگ نزدیک به ۲/۹۹۶ نفر و زخمی شدن بیش از ۶ هزار نفر شد. به علاوه این حملات خسارتی ۱۰ میلیارد دلاری به اموال و زیرساخت‌های این کشور وارد آورده و در مجموع زیانی ۳ تریلیون دلاری به همراه داشت.

اما در آن روز فراموش نشدنی چه اتفاقی افتاد؟ در آن روز و با برنامه ریزی قبلی چهار هواپیمای تجاری- مسافربری از دو شرکت هواپیمایی مهم یعنی «یونایتد ایرلاینز» (United Airlines) و «امریکن ایرلاینز» (American Airlines) که هر دو از فرودگاهی در شمال شرقی به مقصد کالیفرنیا به پرواز درآمده بودند، توسط ۱۹ عضو القاعده ربوده شده و برای اجرای حملات مورد نظر این گروه مورد استفاده قرار گرفتند. دو فروند از این هواپیماها یعنی پرواز «ایرلاین ۱۱» و «پرواز ۱۷۵» به سمت برج‌های دوقلوی تجاری رفته و در فواصل زمانی متفاوت به این دو برج برخورد کردند. بعد از انفجار اولیه و در فاصله‌ی یک ساعت و بیست و چهار دقیقه بعد از این برخورد، این دو برج ۱۱۰ طبقه‌ای به واسطه‌ی خسارات شدید وارد شده از هم گسسته و ویران شدند. این تخریب شدید و ویرانگر، باعث آتش‌سوزی گسترده و وارد شدن خسارات سنگین به دیگر ساختمان‌ها و مجموعه‌های مجاور برج‌های تجارت جهانی شد. از این جمله می‌توان به برج ۴۷ طبقه‌ای مرکز تجارت جهانی ۷ و ده ساختمان بزرگ دیگری که در همان حوالی واقع شده بودند، اشاره کرد.

هواپیمای سوم یعنی «پرواز شماره‌ی ۷۷» به سمت «پنتاگون» واقع در آرلینگتون کانتی ویرجینیا رفته و توسط هواپیما ربایان به این ساختمان کوبیده شد. این حادثه باعث ایجاد خسارت و آوار در بخش غربی ساختمان شد. هواپیمای چهارم یعنی «پرواز شماره‌ی ۹۳» به سمت واشنگتن حرکت کرد، اما در میانه‌ی راه در مزرعه‌ای در ایالت پنسیلوانیا سقوط کرد و تمامی مسافران و خدمه و البته هواپیما ربایان کشته شدند. ظاهرا قبل از سقوط هواپیما مسافران در تلاش بودند تا بر هواپیما ربایان غلبه کرده و خود را نجات دهند. در مجموع باید گفت این حملات در فهرست مرگبارترین سوانح هوایی تاریخ ایالات متحده جای گرفته‌اند.

از همان ابتدا به سرعت سوءظن‌ها معطوف گروهک تروریستی القاعده شده و آمریکا به سرعت و در راستای مبارزه با تروریسم به کشور افغانستان حمله کرد تا طالبان را از بین ببرد که در واقع به نوعی در نقش حامی القاعده فعالیت می‌کرد. در آن زمان تب مبارزه با تروریست به سرعت در سطح جهان نیز شیوع پیدا کرده و کشورهای دیگری نیز در همراهی با آمریکا و در جهت مبارزه با ترورسیم نیروهای خود را بسیج کردند تا از وقوع حوادث مشابه جلوگیری به عمل آورند. این در حالی است که «اسامه بن لادن» که در ابتدا هر گونه نقش داشتن در این حادثه را انکار کرده بود، در سال ۲۰۰۴ مسئولیت این حملات را پذیرفت. این گونه ماجرایی که در سال ۲۰۰۱ آغاز شده و نزدیک به یک دهه به طول انجامیده بود، سرانجام با کشته شدن اسامه بن لادن رهبر القاعده توسط نیروهای ارتش آمریکا در ماه می سال ۲۰۱۱ به پایان رسید.

تخریب برج‌های دوقلوی تجارت جهانی علاوه بر خسارات گسترده‌ی مادی و روانی، دست کم برای مدتی بر بازارهای جهانی نیز تأثیری منفی داشت، به طوری که «وال استریت» تا ۱۷ سپتامبر تعطیل شد. از سوی دیگر وضعیت فرودگاه‌ها نیز تا مدتی پس از این حادثه متشنج بوده و سپس قوانین سخت‌گیرانه‌تری در زمینه‌ی امنیت پرواز و مسافران به اجرا درآمد. از سوی دیگر بسیاری از پروازها از ترس تکرار حملات مشابه در آمریکا و کانادا به حالت تعلیق درآمدند.

پاکسازی محوطه‌ای که زمانی منزلگاه این دو برج بود تا ماه می سال ۲۰۰۲ به طول انجامید و سپس پنتاگون تعمیر آن را در دست گرفت. در ۱۸ نوامبر سال ۲۰۰۶، عملیات ساخت برج جدیدی که قرار بود جایگزین این دو برج شود آغاز شده و سرانجام ساخت آن به صورت رسمی در سوم نوامبر سال ۲۰۱۴ به اتمام رسید.

از سوی دیگر در یادبود این حادثه و قربانیان آن که جان خود را در جریان این عملیات تروریستی از دست دادند، بناهای یادبود متعددی در آمریکا ساخته شد. از جمله‌ی این بناها باید به ساختمان موزه و بنای یادبود ملی ۱۱ سپتامبر در نیویورک سیتی اشاره کرد. به علاوه «یادبود پنتاگون» در آرلینگتون کانتی ویرجینیا و «یادبود ملی پرواز ۹۳» که در مزرعه‌ای در نزدیک «شنکسویل» (Shanksville) پنسیلوانیا احداث شدند، از دیگر بناهای یادبودی هستند که به همین مناسبت طراحی و اجرا شدند.

مردم آمریکا از آن زمان از این مکان با عنوان «Ground Zero» یاد می‌کنند، اما «مایکل بلومبرگ» (Michael Bloomberg) شهردار سابق نیویورک سیتی مدتی پس از این حادثه و عملیات بازسازی که در دست انجام بود اعلام کرد که از نظر او مردم دیگر باید از این کار دست بردارند.

او در بخشی از سخنانش به مناسب بازسازی این بخش از منهتن گفت:

ما هرگز نباید این ماجرای غم‌انگیز که باعث ایجاد شدن این منطقه شد را فراموش کنیم، جایی که بسیاری آن را «Ground Zero» می‌نامند. اما اکنون این منطقه ۱۶ جریبی منزلگاه برج جدید تجارت جهانی و موزه و بنای یادبود ۱۱ سپتامبر است. شاید اکنون بهترین زمان است که این نام را به فراموشی بسپاریم.

«Ground Zero»، اصطلاحی است که از آن برای توصیف منطقه‌ی آزمایش انفجار بمب هسته‌ای استفاده می‌شد، اما بعدها این نام به هر نقطه‌ای که شاهد حادثه‌ای تلخ، دراماتیک و توأم با خشونت بود نیز اطلاق می‌شود.

نیویورکی‌ها تقریبا از مدت کوتاهی پس از حادثه هواپیما ربایی شروع به نامیدن این منطقه به این نام کردند که نزدیک به سه هزار کشته داده بود. همچنین تا سال‌ها این مکان به نام «گودال» نیز شناخته می‌شد چرا که طی عملیات نوسازی و ساخت برج جدید، گودال‌های بزرگ حاصل از عملیات ساخت و ساز در این منطقه قابل مشاهده بود.

بلومبرگ در آن زمان اشاره کرد که منتهن در سال‌های پس از سقوط برج‌های دوقلو، شاهد تحولات مثبتی هم بوده است، از جمله افزوده شدن چهار هزار صندلی در مدارس، ساخت ۱۹ هتل جدید و اختصاص هزینه‌ای نزدیک به ۲۶۰ میلیون دلار در جهت ساخت پارک و فضاهای سبز جدید. به علاوه این شهر شاهد حضور ساکنان بیشتری هم بوده است.

او در ادامه افزود که با توجه به این آمار و ارقام، این شهر زودتر از آن چه که تصورش می‌رفت به جریان زندگی بازگشته و دوران عبور از حادثه را با موفقیت پشت سر گذاشته است. او معتقد بود که داستان این بازگشت حماسی به یکی از بزرگ‌ترین داستان‌های تاریخ آمریکا تبدیل خواهد شد و از بنای یادبودی که در این مکان ساخته شد نیز، به عنوان باشکوه‌ترین بنا در یادبود از دست رفتگان این حادثه یاد خواهد شد.

این بنای یادبود دارای دو فواره بزرگ و گودال مانند است که در جایی که زمانی برج‌های دوقلو ایستاده بودند، ساخته شده‌اند. در واقع محل احداث آن‌ها اکنون به صورت استخری باشکوه درآمده که اسامی قرباینان حادثه دور تا دور آن حک شده است.

ساخت این بنای یادبود به سرعت پس از این حادثه و تخریب این دو برج به اجرا گذاشته شده و هدف اصلی از اجرای آن نیز یادبود قربانیان این حادثه از جمله مأموران امداد و آتش‌نشانی بود که در جریان کمک‌رسانی به مجروحان و حادثه دیدگان، جان خود را از دست دادند.

برنده مسابقه طراحی بنای یادبود مرکز تجارت جهانی  معماری به نام «میشائیل آراد» (Michael Arad) است که از «گروه طراحی هندل» در این رقابت شرکت کرد. طراح او شامل جنگلی از درختان بود که دو حوضچه‌ی مستطیل شکل در مرکز آن‌ها قرار گرفته بود، درست در جایی که زمانی این دو برج قرار گرفته بودند. از سوی دیگر  معمار نامی «دنیل لبسکایند» (Daniel Libeskind) نیز طرحی داده بود که شامل فواره‌های بزرگی می‌شد که آبشاری از آن‌ها جاری بود. این فواره‌های سیاه رنگ بعدا و در سال ۲۰۰۷ به عنوان یادبود ملی یازده سپتامبر نامگذاری شدند. 

در سپتامبر سال ۲۰۱۱ و در دهمین سالگرد این حادثه، مراسم یادبودی در این مکان برگزار شد که در آن زمان به تازگی به روی عموم باز شده بود. موزه در ۱۵ ماه می سال ۲۰۱۴ آماده شده و در ۲۱ ماه می به صورت رسمی به روی عموم باز شد. سه ماه بعد از این افتتاح، این بنای یادبود توسط بیش از یک میلیون نفر مورد بازدید قرار گرفت که آمار قابل توجهی است. در سال ۲۰۱۲ مرکز یازده سپتامبر در همکاری با مرکز یادبود یازده سپتامبر یک مراسم اختصاصی برگزار کرده که طی آن میزبان اعضای خانواده‌ی قربانیان و بازماندگان این حادثه بوده و یک تور اختصاصی برای آن‌ها ترتیب داد.

ظاهرا این مکان به واسطه‌ی این تاریخچه‌ی خاص و توأم با درد و رنج و البته خشونت، مقصد گردشگری ایده‌آلی به ویژه برای مشتاقان دنیای گردشگری سیاه است. و البته با معرفی این جاذبه گردشگری، ما نیز به پایان فهرست معرفی پر بازدیدترین و معروف‌ترین جاذبه‌های گردشگری سیاه رسیدیم.

امیدوارم از مطالعه این سلسله مقالات و همراهی با ما لذت برده باشید. خوشحال خواهیم شد شنونده‌ی نظرات و پیشنهادات شما عزیزان باشیم. ما را از همراهی خود محروم نکنید.