حفاری های باستان شناسی؛ دنیای شگفت انگیز زیر آب

برخی از باستان‌شناسان در غواصی هم مهارت بالایی کسب می‌کنند تا بتوانند به کشف مکان‌ها و اشیاء ناشناخته در اعماق آب‌ها نائل آیند. به این افراد عنوان «باستان‌شناسان دریایی» اطلاق می‌شود. آن‌ها در این مسیر با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند. در این مقاله می‌خواهیم به برخی کشفیات آن‌ها بپردازیم.

سانتا ماریا- هائیتی

در ابتدای سال ۲۰۱۶، باستان شناسان بقایای شی‌ای را در نزدیکی سواحل هائیتی در اعماق آب‌ها کشف کردند. آن‌ها معتقد بودند که بقایای کشتی کریستوفر کلمب یعنی سانتا ماریا را یافته‌اند. پس از انجام آنالیزهای مربوطه مشخص شد که این کشتی متعلق به دوره زمانی قبل‌تری است و سانتا ماریای معروف نیست. اما تحلیل‌های دقیق‌تر روی این کشتی اسرارامیز همچنان ادامه دارد و تحقیقات بیشتری برای یافتن قایق گمشده کلمب آغاز شده است.

قبرستان آمفورا - سواحل دریای اژه - ترکیه

باستان‌شناسان غواص تنها به‌دنبال کشتی‌های غرق شده در زیر دریا نیستند، بلکه ظروف عهد باستان هم در میان آن‌ها طرفداران زیادی دارد. دو باستان‌شناس موفق به کشف قبرستانی عظیم از بطری‌های آمفورا متعلق به عهد باستان شده‌اند. آمفورا در زبان یونانی به کوزه‌های سفالی بزرگی گفته می‌شود که دو دسته کوچک دارند. در سطح بیرونی این کوزه‌ها اشکال هندسی متنوعی دیده می‌شود. کاربرد این ظروف در یونان باستان نگهداری روغن، شراب و.. بوده است. ظاهراً کشتی‌های حامل این ظروف در دریای اژه غرق شده‌اند ولی بار آن‌ها تقریبا سالم باقی مانده است. این ظروف شواهدی خوب برای باستان‌شناسان دریا هستند تا بتوانند با تحلیل آن‌ها اشکال تجارت عهد باستان را کشف کنند.

ویرانه گرند کونگلو -  نزدیکی سواحل فرانسه

ویرانه‌های گرند کونگلو (Grand-Congloue) متعلق به دوران رومیان، اولین بار در سال ۱۹۵۲ توسط «ژاک ایو کوستو» که از کاشفان مشهور زیر دریا است، کشف شد. این محموله کشف شده که شامل ۴۰۰ آمفورا، ۷۰۰۰ تکه ظرف و.. می‌شد، تا سال ۲۰۱۱ همچنان سربسته ماند و به‌طور جدی به آن توجه نشد اما در سال ۲۰۱۱ برخی از محمولات آن آشگار شد.

معبد مایان در سنوت مریدا – یوکاتان- مکزیک

باستان‌شناسان دریایی فقط در اقیانوس‌ها مشغول حفاری و اکتشاف نیستند بلکه غارهای زیر دریا نیز همواره مورد توجه آن‌ها بوده است. به عنوان مثال سنوت‌‌های مکزیک از جمله مجموعه غارهایی هستند که غواصان را به کشف رازهای خود می‌طلبند. در این غارها، گروهی از باستان‌شناسان غواص به رهبری «گلیرمو دی آندرا» موفق به کشف معبد مایان در فاصله حدود ۳۰ متری زیر آب شدند. ماجرا از این قرار بوده است که این معبد توسط محلی‌ها در اعماق غار ساخته شده اما با بالا آمدن سطح آب، در زیر دریا ناپدید شده است.

هویو نگرو - سنوت یوکاتان - مکزیک                  

در شهر کانکون مکزیک، مکانی به‌شدت عمیق در زیر آب وجود دارد که تنها غواصان بسیار کارآزموده قادرند به آنجا بروند. این مکان «هونو نگرو» به‌معنای «حفره سیاه» نامیده می‌شود. اسکلت‌های زیادی از انسان‌ها و حیوانات در این حفره وجود دارند که تاریخ و پیشرفت تکنولوژی را تداعی می‌کنند. اسکلت پیدا شده که در تصویر می‌بینید متعلق به یکی از ساکنان اولیه امریکاست که حدود ۱۳۰۰۰-۱۲۰۰۰ سال پیش در این محل می‌زیسته است. امروزه نوعی تکنیک عکاسی وجود دارد که به باستان‌شناسان کمک می‌کند بدون رفتن به اعماق آب اسکلت‌های زیر آب را مطالعه و بررسی کنند؛ بدین ترتیب غواصان برای مدت کوتاهی به زیر آب رفته و از اسکلت‌های موجود در غار عکس‌برداری می‌کنند، سپس مدل ۳ بعدی آن‌ها توسط دانشمندان تهیه شده و برای انجام بررسی‌های لازم در اختیار باستان‌شناسان قرار می‌گیرد.

اقامتگاه‌های گمشده- دریاچه ایسیک کول- قرقیزستان

باستان‌شناسی ساحلی فرصتی عالی برای مورخان فراهم آورده است تا اقامتگاه‌های باستانی که زیر امواج ناپدید شده‌اند را کشف کنند. در اعماق دریاچه ایسیک کول در کشور قرقیزستان مجموعه‌ای از اقامتگاه‌های ۲۵۰۰ ساله آرمیده است. در این اقامتگاه‌ها ویرانه‌های قرون وسطایی و برخی از قدیمی‌ترین سکه‌های بشر یافت شده است.

معبد ارل - دریای جنوبی چین

حفاری زیر آب اغلب به این معنا است که اشیا بزرگ باید با دقت از بستر دریا خارج شوند و به سطح آن آورده شوند. در تصویر بالا دو باستان‌شناس به نام‌های تاد فونداو و پاول ایوانس را می‌بینید که در حال آماده‌سازی جسم کنده‌کاری شده مصر باستان برای آوردن به سطح دریا هستند. این اثر باستانی بخشی از محموله‌ای فرهنگی بوده که در سال ۱۷۶۳ از زادگاه خود یعنی هند جدا شده و شرکتی هندی - انگلیسی  قصد بردن آن به بریتانیا را داشته است، اما به مقصد نرسیده و در دریای جنوبی چین غرق شده است.

بقایای کشتی سانکیسان مارو - تالاب تروک - جزایر سلیمان

مکان‌های عهد باستان و کشتی‌های غرق شده تنها موارد کشف شده توسط باستان‌شناسان از زیر دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها نیستند. آن‌ها موفق به کشف کشتی ژاپنی به نام سانکیسان مارو در زیر آب‌ها شده‌اند. سانکیسان مارو نیمی از یک کشتی نظامی ژاپنی متعلق به جنگ جهانی دوم است که منفجر شده است. این مکان یکی از بهترین مکان‌ها برای غواصی توریست‌هایی است که می‌خواهند از بقایای تاریخی و مرجان‌های دریایی دیدن کنند.

اثر دریایی ملی پاپاهانوموکوآکا - هاوایی

یافتن اماکن باستان شناسی در اعماق آب‌ها نیازمند شانس و البته سختی کشیدن است. برای اکتشاف در اعماق آب‌ها غواصان باید راهی مبتکرانه بیابند و بستر دریا را به‌خوبی جستجو کنند. آن‌ها به ماسکی لوله‌ای شکل مجهز می‌شوند که بتوانند در اعماق اقیانوس‌ها به راحتی نفس بکشند و تمام مدت چشمان خود را باز نگه می‌دارند تا سرنخی از یک اثر بیابند. باستان‌شناسان غواص در هاوایی در حالی که به‌دنبال یک قایق کشیده می‌شدند، موفق به کشف منطقه‌ای کم عمق شدند. این منطقه اثر ملی دریایی پاپاهانوموکوآکا نام دارد که از جمله آثار جهانی آمریکا است.

کاس- دریای مدیترانه - ترکیه

سرنخ‌هایی که غواصان از آثار قدیمی پیدا می‌کنند ممکن است یک کشتی یا مکان کامل یا فقط شی‌ای مجزا باشد. اشیاء باستانی در اعماق آب‌ها معمولا با رسوبات، جلبک‌ها و سایر موجودات دریایی پوشانده شده‌اند و ممکن است مدت زمانی طولانی زیر آن‌ها مدفون بمانند؛ بنابراین بیرون کشیدن آن‌ها از بستر دریا کار چندان راحتی نیست. کاس شهری توریستی از توابع آنتالیا در ترکیه است که برای ماهیگیری و البته غواصی بسیار مناسب است و اشیاء باستانی زیادی را در اعماق آب‌های خود جای داده است.

عکاسی زیر آب - پناهگاه دریایی ملی - فلوریدا

امروزه راه‌های جدیدی برای مستند کردن بستر دریا وجود دارد که باعث تسریع کاوش پیرامون اشیا و مطالعه آن‌ها می‌شود. محققان سازمان ملی جوی و اقیانوسی (NOAA) از وسیله‌ای مخصوص در زیر آب‌ها برای مستندکردن بقایای بازمانده در پناهگاه دریایی ملی فلوریدا استفاده می‌کنند که دوربینی با وضوح تصویر بالا در بالای آن تعبیه شده است.

تپه دریایی هرمس - هاوایی

این پروانه غول‌پیکر کشتی که در تصویر می‌بینید متعلق به دوران جنگ جهانی دوم است که در تپه دریایی (جزیره نما) هرمس در نزدیکی سواحل هاوایی کشف شده است و به نوعی وظیفه حفاظت از  آمریکا را برعهده داشته است.

پارک باستانشناسی زیر آب- ناپل- ایتالیا

بسیاری مناطق نزدیک ساحل هستند که تبدیل به پارک‌های مخصوص غواصی شده‌اند و باعث کشف‌های پی‌درپی و محافظت از این مناطق شده‌اند. پارک باستانشناسی زیر آبی «بائیا» در ناپل ایتالیا یکی از این پارک‌های خیره‌کننده و محبوب است. در این پارک می‌توانید در طول موزاییک‌های رومی شنا کنید؛ موزاییک‌هایی که باستان‌شناسان برجسته در حال مطالعه آن‌ها هستند. این پارک‌های باستانشناسی خودکفا، دوستدار محیط زیست هستند؛ چراکه تعالیم حفاظتی و دریایی را در میان مردم به طور گسترده پرورش می‌دهند.

اثر تاریخی یوناگونی - دریای ژاپن

در نزدیک ساحل ژاپن اثری تاریخی به نام «یوناگونی» در آب آرمیده است که به صورت سری گسترده از سازه‌های سنگی است. اعتقاد بر این است که این سازه‌ها ۱۲۰۰۰ سال پیش حکاکی شده‌اند. اما در مورد اینکه آیا این سنگ‌ها بخشی از یک شهر باستانی هستند یا در نتیجه رویداد طبیعی زمین‌شناسی ایجاد شده‌اند، اختلاف نظر وجود دارد. باستان‌شناسان دریایی و غواصان تازه‌کار همچنان در حال جستجو هستند و به‌دنبال نشانه‌هایی می‌گردند که این اسرار را فاش کنند.

تله‌های ماهیگیری- سوئد

باستان‌شناسان دریایی به اسرار ماهیگیری در عهد باستان هم علاقه‌مند بوده‌اند. خوشبختانه سواحل و اقیانوس‌ها رفتار خوبی با موادی مثل چوب داشته‌اند و آن‌ها را در خود حفظ کرده‌اند. بنابراین باستان‌شناسان فرصت بررسی وسایل چوبی مثل چوب‌های ماهیگیری قدیمی را داشته‌اند. این چوب‌ها توسط نسل‌های ابتدایی بشر با زحمت فراوان ساخته شده‌اند.

خرابه کینگورن - دریاچه انتاریو

کشتی‌های غرق شده بینشی ارزشمند نسبت به تجارت، زندگی و کالاهای قابل معاوضه در راه‌های آبی جدید و عهد باستان در اختیار ما قرار می‌دهد. همچنین در مورد تکنولوژی های نوینی که ساخت و ساز کشتی را تحت تاثیر قرار می‌دهند اطلاعاتی به ما ارائه می‌کنند. خرابه‌های کشتی «کینگورن» که در سال ۱۸۹۷ گرفتار طوفان شد و غرق شد، از روی پمپ‌های آب خود و مخصوصاً گرمخانه‌های داخلی ساختگی‌اش در دریاچه انتاریو کشف شده است.

شهر SS ریودوژانیرو - سانفرانسیسکو

سال ۲۰۱۴ سال بزرگی برای باستان‌شناسی دریایی بود. NOAA چندین نوآوری در زمینه تکنولوژی صوتی برای عکس برداری از بستر دریا انتشار داد. یکی از آن‌ها با یافتن بقایای کشتی قدیمی به نام «شهر SS ریو دوژانیرو» در سواحل کالیفرنیا به سرعت خود را به اثبات رسانید. این کشتی مسافربری که بین سانفرانسیسکو و ورودی‌های مختلف اقیانوس آرام در آسیا سفر می‌کرده است، در سال ۱۹۰۱ گرفتار طوفان شد، اما اکنون به لطف تکنولوژی بازسازی شده است. آنالیزهایی نه‌تنها به‌منظور تعیین دوره زمانی بلکه برای تعیین سیر تکاملی مرجان‌های دریایی روی آن صورت گرفته است. موجودات دریایی در تمام این سال‌ها با رشد خود کشتی را مخفی نگه داشته بودند و اکنون آن‌ها هم مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.

دهکده کفار سمیر- اسرائیل

کشف چندین پناهگاه دوران «نوسنگی» از اعماق آب‌ها در سواحل اسرائیل و دریای سرخ و مطالعه آن‌ها باستان‌شناسان را به‌سمت بررسی سیر تکامل شهرنشینی و الگوهای مهاجرت جوامع انسانی اولیه سوق داده است. گروه باستان‌شناسی مشغول در کفر سمیر هم مانند پروژه هویو نگرو از مدل کردن ۳ بعدی تصاویر برای محیط زیر آب بهره گرفتند تا بتوانند بر روی خشکی تحلیل دقیق‌تری با استفاده از کامپیوتر داشته باشند.

ویرانه آنتیکیترا - یونان

مهم‌ترین اثر باستانی بررسی شده در چند سال اخیر بدون شک کشف «آنتیکیترا» در نزدیکی ساحل جزیره‌ای یونانی است. آنتیکیترا کامپیوتر آنالوگ قدیمی و جهان نمایی بوده است که برای پیش‌بینی موقعیت‌های نجومی یا تعیین زمان ماه‌گرفتگی و خورشیدگرفتگی و به طور کلی اهداف نجومی و تقویمی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. کاربرد دیگر آن در تعیین چرخه بازی‌های المپیک باستانی بوده است.

بندر اسکندریه- مصر

سخن آخر اینکه برای آن‌که باستان‌شناسان تمام اسرار بشر را که در زیر دریاها مدفون شده است، کشف کنند صدها سال باید بگذرد و انقلاب‌های متعددی در تکنولوژی نیاز است. اگر شما می‌خواهید به این روند کمک کنید باید علاوه بر باستانشناس خوبی بودن، غواصی حرفه‌ای هم باشید؛ بنابراین باید زمان زیادی صرف کنید و آموزش‌های بسیاری ببینید. این شغل بسیار دشوار و با ارزش است و برای نسل‌های آتی اسرار مهمی را کشف خواهد کرد.