ساختمان کرایسلر نیویورک؛ اولین و بلندترین ساختمان آجری و فولادی جهان

نیویورک شهر ۲۴ ساعته 

• ابرشهر نیویورک با مساحت ۱۱٬۳۲۷ کیلومتر مربع، وسیع‌ترین شهر جهان است. در میان شهرهای بزرگ جهان، تولید ناخالص داخلی نیویورک در زمره بیشترین‌ها قرار دارد که از نظر ارزش اسمی، می‌توان به‌تنهایی آن‌را با کشور بزرگی مثل روسیه مقایسه کرد. شهر نیویورک با داشتن بیش از ۵۳ آسمان‌خراش با ارتفاع بیش از ۲۰۰ متر، بیشترین تعداد آسمان‌خراش را در میان شهرهای دنیا داراست. این شهر از جمله شهرهایی است که حتی یک لحظه هم خاموش نمی‌شود و اصطلاحا به آن شهر ۲۴ ساعته گفته می‌شود.

محال است در نیویورک چرخی بزنیم و آسمان‌خراش‌ها منتهن چشم شما را نگیرد. در تصور بسیاری نیویورک یعنی منهتن و ساختمان‌هایش. یکی از این آسمان‌خراش‌ها که تحول عظیمی در این شهر به وجود آورد ساختمان یا آسمان‌خراش کرایسلر (Chrysler building) است. ساختمان کرایسلر یک آسمان‌خراش ۳۱۹ متری با ۷۷ طبقه است و در قسمت شرقی منهتن (محله‌ای در نیویورک) در شهر نیویورک درایالات متحده‌ی آمریکا قرار دارد. این ساختمان توسط ویلیام ون آلن برای خودرو سازی کرایسلر طراحی و در دهه ۱۹۳۰ تکمیل شد. این ساختمان به سبک آرت دکو طراحی شده است. حالا بهتر است کمی از آرت دکو بدانیم.

هنر تزیینی آرت دکو چیست؟

هنر تزیینی (به فرانسوی: Art Déco) (آر دکو) یک جنبش هنری است که در قرن بیستم به‌وجود آمد. واژه آرت دکو از نام نمایشگاه بین‌المللی هنرهای تزیینی و صنعتی مدرن (Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes) گرفته شده‌ است. این جنبش بر معماری، تزیینات داخلی، سرامیک، مُد، طراحی صنعتی و هنرهای دیگر تأثیرگذار بود.

هنرمندانی که در این سبک کار می‌کردند تا سال ۱۹۶۰ گروهی ناشناخته بودند. در اولین سال‌ها آرت دکو را حرکتی در جنبه نوین‌گرایی (مدرنیسم) می‌شناختند که تحت تأثیر هنرهای سنتی ممالک دیگر مثل کشورهای آفریقایی، مصر یا مکزیک بود. اثر دیگر بسیار مهم روی آرت دکو فناوری‌های آن زمان بود، از قبیل رادیو، ماشین‌های صنعتی و غیره. کل این چیزها را در یک فرم حجم‌گری (کوبیسم)، آینده‌گری (فوتوریسم) و فوویسم به کار می‌بردند.

به‌دنبال این سبک‌ها، آرت دکو از اشیایی مختلف مثل آلومینیوم، ورشو، لاکر، چوب‌کاری، پوست کوسه و گورخر استفاده می‌کرد. در آرت دکو از فرم‌های زیگزاگ، پله‌ای، دایره آفتاب (sunburst motif) و قوس‌های بلند هم زیاد استفاده می‌کردند. این سبک خیلی غنی است و در نتیجه عکس‌العمل به کمبودهای بعد از جنگ جهانی اول به وجود آمده است. به‌خاطر تجملی بودنش از آن در فضاهای مدرن مثل سینما، برج‌های بلند و کشتی‌های مسافربری استفاده می‌کردند. این سبک به‌طور کلی تا حد زیادی تحت تأثیر شتابان صنعتی شدن در این دوره است، اما نشان‌دهنده تجملات، شکوه، کثرت‌گرایی و قدرت در بستر اجتماعی نیز بوده است. معماری آرت دکو به‌دلیل هزینه‌های نسبتا بالا بعد از جنگ جهانی دوم در غرب به‌دلیل خسارات و زیان‌های مالی ناشی از جنگ به‌تدریج کنار گذاشته شد، اما در کشورهای دیگر ادامه داشت؛ از جمله در هندوستان به‌عنوان یک نشانه مدرن شناخته شد و تا سال ۱۹۶۰ ادامه داشت. در دهه ۱۹۸۰ آرت دکو دوباره مورد توجه قرار گرفت و در رابطه با فیلم نوآر (film noir) و زرق‌و‌برق دهه ۱۹۳۰ از آن در تبلیغات جواهر و مد استفاده شد.

نمادی از نیویورک

ساختمان کرایسلر از جمله ساختمان‌هایى است كه صنعت آسمان‌خراش سازى را پیشرفت داد. 

 این ساختمان در سال ۱۹۳۰ به‌مدت کوتاهی (۱۱ ماه) بلندترین ساختمان جهان محسوب می‌شد. اما بعد از ساخته شدن ساختمان امپایر استیت در سال ۱۹۳۱ این لقب از آن گرفته شد.

نام این ساختمان به این دلیل کرایسلر است که بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۰ این برج مرکز اصلی شرکت اتومبیل‌سازی کرایسلر بود. این برج كلاهک دار كه به‌عنوان یک نماد شهرى براى نیویورك مطرح است، شاهكاری از سبم « آرت دكو » محسوب مى‌شود؛ شاهكارى كه طراوت و انرژى سرشارش، با نگاه به آن از نزدیک، بالا یا فاصله‌اى بسیار دور یا حتى در عكس‌ها (به‌خصوص عكسى كه در آن ویلیام ون آلن، معمار بنا، با لباس مدل برج را در شب جشن هالووین برتن كرده) به بیننده منتقل مى‌شود.

اولین چیزى كه در آسمان‌خراش كرایسلر جلب توجه مى‌کند، تاج آن است، كه به سبک آرت دكو طراحی شده و ون آلن با توجه به این مطلب كه در یک ساختمان بلند اولین چیزى كه جلب توجه مى كند، تاج آن است، توانست اثر خیالى خود را با قرار دادن یک كلاهک نوک تیز در بالاى آن، شاخص كند.

 این تاج از پنج ردیف قوس فولادین یكپارچه و ضد لک درست شده كه به‌سمت نوک تاج كوچک‌تر مى‌شوند و هر ردیف شامل پنجره‌هاى مثلثى شكل است كه به‌صورت زیگزاگ قرار گرفته‌اند. خطوط منحنى و زیگزاگ كلاهك ساختمان از جمله تزیینات بسیار جذاب در بدنه‌ى اصلى ساختمان است. در بالاترین نقطه‌ى تاج، میله‌اى شبیه به میخ همچون منارى در بالاترین نقطه‌ى بنا قرار دارد. نکته جالب توجه آن است که در تاریخ ۹ ژانویه ۲۰۰۸ میلادی، شورای سرمایه‌گذاری ابوظبی كه یكی از بازوهای تجاری دولت امارات متحده عربی است، اقدام به خرید بیش از ۷۵ درصد سهام ساختمان كرایسلر را از شركت پرودنشال فایننشیال به مبلغی بالغ بر ۸۰۰ میلیون دلار كرد. ۲۵ درصد باقی‌مانده این ساختمان در مالكیت شركت تیشمن اسپیر است. این شركت مسئولیت اداره ساختمان را همچنان بر عهده خواهد داشت.

این خطوط منحنى و زیگزاگ كه به طرزى خیال انگیز با هم، تركیب شده‌اند، سبك آرت دكو را معمارى روز، همچون نقش و نگارهاى سبک‌هاى مصرى و مایایى، كه بیان كننده‌ى معمارى آن‌ها است، جلوه مى‌سازد.

ناودان‌هاى فولادى موجود در گوشه‌ها كه ون آلن آن‌ها را طورى قرار داده تا كلاهك ساختمان را احاطه  كنند، از جمله تزیینات بسیار جذاب در بدنه‌ى اصلى ساختمان مى‌باشند. این بنا در شب همانند یک «سن» عمل مى‌كند و بر روى آن نمایش‌هایى توسط بازیگرى نورهاى مختلف انجام مى‌گیرد. 

لابى‌هاى ساختمان كرایسلر، بهترین نمونه‌ى كاربرد سبك آرت دكو در شهر نیویورک هستند و سنگ‌هاى مرمر قرمز رنگ آفریقایى، لحن و طنین خاصى را به این سالن (جایى كه درهاى آسانسور با چوب و برنج به شكلى ماهرانه از روى الگوهاى آرت دكو منبت كارى شده ) مى‌بخشد.

کرایسلر اولین سازه ساخته شده به دست بشر بود که ارتفاعی بیشتر از ۱۰۰۰ فوت (یعنی ۳۰۵ متر) داشت. هنوز این ساختمان بلندترین ساختمان فولادی-آجری جهان است.