معنی ضرب المثل فارسی؛ چاه مكن بهر كسی اول خودت، دوم كسی

تاریخچه ضر‌ب‌المثل چاه مكن بهر كسی اول خودت، دوم كسی

در زمان پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد(ص)، فردی به‌شدت از حضرت متنفر بود و با اهل‌بیت این خاندان دشمنی داشت.

در آن زمان افراد بسیاری تحت‌تاثیر رفتار و اخلاق پیامبر (ص) قرار می‌گرفتند و به دین اسلام روی‌ می‌آوردند. آن مرد که با پیامبر (ص) دشمن بود روزی برای حضرت دسیسه‌ای ترتیب داد و با خود گفت: هنگامی که محمد (ص) را به خانه‌ام دعوت کردم او را می‌کشم. سپس گوشه‌ای از خانه‌اش گودالی کند و تعدادی شمشیر و خنجر داخل آن قرار داد.

فردای آن روز نزد پیغمبر رفت و گفت: ای نبی خدا اگر افتخار بدهید امشب شام به خانه‌ی من بیایید تا از حضور گرمتان فیض ببریم. حضرت محمد (ص) دعوت او را پذیرفت و گفت: من به‌همراه تعدادی از یارانم می‌آیم. آن مرد گفت: قدمتان سر چشم. بعد خداحافظی کرد و به خانه‌اش برگشت.

هنگام شب پیامبر اسلام (ص) به‌همراه حضرت علی(ص) و چند تن از اصحابش به خانه‌ی آن مرد رفتند. شخص حیله‌گر روی چاهی که کنده بود تشکی قرار داده بود و از پیغمبر خواست که روی آن تشک بنشینند. حضرت محمد (ص) به خواسته‌ی آن مرد احترام گذاشتند و روی تشک نشستند، اما هیچ اتفاقی برای حضرت نیفتاد. مرد بسیار تعجب کرد که چرا پیامبر (ص) در چاه فرو نرفت! او به فکر فرو رفت که چطوری حضرت را به قتل برسانم. ناگهان به ذهنش رسید که زهری در غذای مهمانان بریزد و همه‌ی آن‌ها را یک‌جا بکشد. بعد به آشپزخانه‌اش رفت و داخل غذای آن‌ها زهر ریخت. سفره‌ی شام را آورد و پهن کرد. غذا و وسایل شام را هم داخل سفره قرار داد و به مهمانان تعارف کرد بر سر سفره بنشینند. حضرت محمد (ص) دعایی خواند و فرمودند: با نام خداوند شروع کنید.  بعد از صرف شام مهمانان از آن مرد تشکر کردند و به‌سمت خانه‌هایشان حرکت کردند.

آن مرد پیامبر (ص) و همراهانش را بدرقه کرد. در این حین فرزندان آن مرد که در اتاق بودند به آشپزخانه رفتند و از آن غذا میل کردند، اما نمی‌دانستند که زهر داخل غذا است و در دم جان باختند. چند دقیقه بعد مرد به خانه‌اش بازگشت و متوجه شد که فرزندانش از غذای زهرآلود خورده‌اند. بلند فریاد کشید و به تشکی که انداخته بود لگدی زد و ناگهان به داخل آن گودال فرو رفت و از شدت جراحت جان باخت.

از آن زمان تا به امروز، اگر کسی برای شخصی نقشه‌ای بکشد تا به او آسیب برساند، اما با شکست مواجه شود، ضرب‌المثل زیر را برایش به‌کار می‌برند:

چاه مكن بهر كسی اول خودت، دوم كسی