روزشمار: ۳ مرداد؛ تصویب قانون کاپیتولاسیون
محبوبه پوریوسفی یکشنبه، ۳ مرداد ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۰۰
- chevron_right کجارو
- chevron_right مجله گردشگری
- chevron_right اخبار
- chevron_right جاذبهها
- chevron_right راهنمای سفر
- افزودن مکان
امروز، ۳ مردادماه سالروز تصویب قانون کاپیتولاسیون است که توسط شاه مخلوع در سال ۱۳۴۳ شمسی تصویب شد. این لایحه سه ماه پس از پيروزی انقلاب اسلامی، با تصويب شورای انقلاب و دولت موقت، لغو شد.
در تاريخ ايران، حق قضاوت کنسولی يا کاپيتولاسيون چند بار به بيگانگان اعطا شده است. شاه سلطان حسين صفوی و فتحعلی‌شاه (پس از شکست در جنگ ترکمانچای)، از اين امتياز برای حفظ تاج و تخت خود استفاده کردند تا از اشغال پايتخت توسط بيگانگان جلوگيری کنند. با اين حال اين عمل به‌قدری در نظر مردم قبيح جلوه می‌کرد که اين پادشاهان به‌عنوان خائنين به ايران در تاريخ ثبت شده‌اند. اما بايد گفت مفتضحانه‌ترين تصويب لايحه کاپيتولاسيون در زمان محمدرضاشاه رخ داد که در مجلس و آن‌هم در زمانی اعطا می‌شد که اکثر مردم بيدار شده بودند.
سردمداران مملکت در ازای دريافت دويست ميليون دلار وام مرتکب چنين خيانتی شدند. در واقع شاه در مقام شخص اول کشور در حالی اين ننگ را احيا می‌کرد که چندی قبل لغو شده بود. با سفر شاه به آمريکا در تيرماه ۱۳۴۳ شمسی و مذاکراتی که صورت گرفت، آمريکا اعطای کمک‌های نظامی را به وضع مقرراتی در زمينه مسائل قضایی منوط کرد و شاه نيز برای دريافت دويست ميليون دلار کمک نظامی، به آمريکا قول مساعد داد.
پس از بازگشت شاه از آمريکا، لايحه کاپيتولاسيون در مجلس سنا مطرح شد. در سوم مردادماه ۱۳۴۳ شمسی مجلس سنا جلسه فوق‌العاده‌ای تشکيل داد تا به بررسی لايحه‌ای چندفوريتی بپردازد. اين جلسه از صبح تا نيمه‌شب ادامه داشت و سرانجام در نيمه‌شب، لايحه کاپيتولاسيون مطرح شد.
«حسنعلی منصور» نخست‌وزير وقت، برای طرح لايحه، تقاضای فوريت کرد. مجلس سنا وارد شور شد و جلسه سرانجام ساعت دوازده شب خاتمه يافت. در اين جلسه، عده‌ای از سناتورها ناراضی بودند ولی نمی‌توانستند نارضايتی خود را ابراز کنند. پس از اين، لايحه در تاريخ بيست و يکم مهرماه ۱۳۴۳ شمسی در مجلس شورای ملی نيز مطرح شد و در غياب رئيس مجلس و ۲۵ تن از نمايندگان، به تصويب رسيد. لايحه مزبور با هفتاد و چهار رأی موافق و شصت و يک رأی مخالف تصويب شد. لايحه کاپيتولاسيون سرانجام سه ماه پس از پيروزی انقلاب اسلامی، با تصويب شورای انقلاب و دولت موقت، لغو شد.
دیدگاه