روزشمار: ۲۴ تیر؛ درگذشت آلفونس موشا از بنیانگذاران سبک «آرت نوو»

«آلفونس ماریا موشا» در ۲۴ جولای ۱۸۶۰ میلادی در شهر ایوانسیاس، موراویا (منطقه امروز از جمهوری چک) به دنیا آمد. وی از کودکی به فعالیت‌های هنری علاقه‌مند بود. در سنین دبیرستان در کارگاه‌های نقاشی تزئینی در موراویا بیشتر در زمینه نقاشی مناظر تئاتر فعالیت می‌کرد.

موشا در سال ۱۸۷۹ میلادی به وین نقل مکان کرد. او در طراحی پیشرو شرکت وینس تئاتر مشغول به کار شد و به تمرین نقاشی پرتره پرداخت. در همان سال کنت کارل خوئن او را برای طراحی دکور و نمای عمارتش در میکولو استخدام کرد. کنت، کار موشا را مورد تحسین و تمجید قرار داد و تمامی هزینه‌های تحصیل موشا در آکادمی هنر مونیخ را بر عهده گرفت.

پس از فارغ‌التحصیل شدن از آکادمی هنر مونیخ موشا در سال ۱۸۸۷ میلادی به پاریس نقل مکان کرد، و مطالعات خود را در آکادمی‌های جولین و کولاروسی ادامه داد. علاوه بر تحصیل، وی در نشریات به تصویرسازی و آگهی های تبلیغاتی می پرداخت. کریسمس ۱۸۹۴ میلادی، برای موشا آغاز راه بود. وی با اعلامیه‌ای مواجه شد که در آن به نیاز فوری به پوستر تبلیغاتی برای تئاتری با بازی «سارا برنهارد» بازیگر مشهور پاریس اشاره شده بود. موشا داوطلب طراحی و تولید این پوستر شد و در عرض دو هفته، و در ۱ ژانویه ۱۸۹۵، پوسترهای این تئاتر در سرتاسر شهر نظر منتقدین و مخاطبین را به خود جلب کرد. این کار با موفقیت چشمگیری مواجه شد به طوری که برنهارد قراردادی شش ساله با موشا منعقد کرد.

موشا در طول زندگی به کارهای مختلفی از جمله نقاشی آگهی، تصویرسازی کتاب، و همچنین طراحی جواهرات، فرش، کاغذدیواری و صحنه تئاتر پرداخت اما آنچه کار وی را ممتاز می‌کند طراحی پوستر است. سوژه کارهای او اغلب دخترانی زیبا و شادابند که با جامه‌هایی بلند در میان گلها احاطه شده‌اند.

طرح تک‌پیکره زنان با ترسیمات خطوط کناره نمای ظریف و ملایم رسم می‌شد. موها به صورت یک سطح خلاصه شده رنگ تخت همراه با نقش‌های پیچک‌وار سحرانگیز در اطراف آن. رنگ‌های او در مقایسه با رنگ‌های پاستلی کم‌رنگ‌تر بود. وی تحت تاثیر هنر شرق و بیزانس قرار گرفت و در طراحی‌های خود علاوه بر فرم‌های اسلیمی موجود در هنر شرقی از شیوه سمبلی این هنرها نیز بهره فراوان برد. به علاوه پوسترهای وی با حروف نگاره‌های هندسه شکلی طراحی شده بود که به صورت یک نقش مکرر در پس زمینه ظاهر می‌شد.

هنرمندان خارج از فرانسه که پاریس را پایتخت هنر دنیا می‌شمردند، به پوسترهایش با تحسین نگاه می‌کردند. آنچه که بعدها به عنوان سبک موشا در فرانسه مشهور شد، مورد توجه هنرجویان و هنرمندان جوان‌تر قرار گرفت و موجب ایجاد سبکی با عنوان art nouveau (آرت نوو به فرانسوی به معنی هنر جدید) شد.

آلفونس موشا سرانجام در ۱۴ جولای سال ۱۹۳۹ میلادی در سن ۷۹ سالگی درگذشت.

منشا اصطلاح آرت نوو، به نام فروشگاهی مربوط می‌شود که در سال ۱۸۹۵ توسط  «زيگفريد بينگ» در پاريس افتتاح شد. در کشورهای آلمانی زبان اين جنبش به نام «يوگن استيل» يا «سبک جوان» معروف شد. در این سبک هنری از هنرهای قدیمی مانند هنر گوتیک، روکوکو، هنر ژاپنی الگو می‌گرفتند. دست نوشته‌های باستانی، شیشه‌کاری رومی و حتی سفال‌های ایرانی و هنر اسلیمی سرزمین‌های اسلامی روی کارهای art nouveau تأثیرگذار بودند.

سبک آرت نوو، سبکی تزيينی بود که در اکثر نقاط غرب اروپا و نيز ايالات متحده، طی سال‌های دهه ۱۸۹۰ تا جنگ جهانی اول ظهور يافت و فراگير شد. اين سبک واکنشی بود در برابر گرايش تاريخ‌گرايانه فرهنگستانی سده نوزدهم ميلادی و تلاشی در جهت خلق يک سبک تازه و نوين بود. ويژگی عمده اين سبک، کاربرد خطوط سينوسی و پرانحنای نامتقارن به تقليد از نقوش پر پيچ و تاب گياهی و پيچک‌وار بود. اين سبک که در آغاز، جنبه تزيينی داشت، بيشترين جلوه و نمود خود را در معماری، هنرهای کاربردی و اشيای هنری ظريف و کوچک، آثار گرافيکی و تصويرگری يافت.

البته منشا و ريشه شکل‌گيری اين سبک در انگلستان بود. اين سبک به سرعت فراگير شد و بخش اعظمی از اروپا را درنورديد و در هر کجا در کسوت نام جديدی ظاهر شد. همان‌گونه که گفته شد در آلمان به نام «يوگن استيل» باب شد، در فرانسه به همين نام «آرت نوو (هنر جدید)»، در اتريش به نام «انشعاب»، در ايتاليا به نام «استيل ليبرتی (سبک آزاد)» و در اسپانيا به عنوان «مدرنيستا» رواج يافت.

در همین روز:

• وزارت امور خارجه کلیه گذرنامه‌های دانشجویی را لغو کرد تا تدریجاً به جای آن گذرنامه عادی بدهد. (۱۳۵۲ شمسی)
• پايان محاصره‏ بغداد از دست عثمانی‌ها توسط «شاه عباس صفوی» (۱۰۳۵ قمری)
• روز ملی فرانسه، يادبود فتح زندان باستيل در جريان انقلاب اين كشور (۱۷۸۹ میلادی)
• تولد «مارگارت گِرْتْرودبل» اديب و مستشرق انگليسی (۱۸۶۸ میلادی)
• تولد «ژوزف گوبينو» نويسنده و فيلسوف نژادپرست فرانسوی (۱۸۱۶ میلادی)
• درگذشت آلفونس موشا ( ۱۹۳۹ میلادی)
• تولد «اینگمار برگمان» کارگردان سوئدی (۱۹۱۸ میلادی)
• درگذشت «نادین گوردیمر» نویسنده برنده نوبل ادبیات ( ۲۰۱۴ میلادی)