روزشمار: ۱۴ فروردین؛ درگذشت استاد «عباس سحاب»، جغرافی دان مشهور و بنیانگذار نقشه‌نگاری نوین در ایران
امروز سالروز درگذشت مهندس «عباس سحاب» جغرافی‌دان و نقشه‌نگار (کارتوگراف) برجسته ایرانی است. در ایران از او به‌عنوان بنیانگذار دانش نقشه‌نگاری به شیوه‌ی نوین یاد می‌شود.
«عباس سحاب» بنیانگذار موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب، در سوم دی ماه ۱۳۰۰ در روستای «فم» شهرستان تفرش متولد شد. پدرش استاد «ابوالقاسم سحاب» از دانشوران زمانه‌ی خود با آثار بسیار در زمینه‌های تاریخی، جغرافیایی، دینی، فرهنگی و هنری بود و تالیفات وی به حدود ۷۰ جلد می‌رسد. بنا به گفته اعضای خانوده، در هنگام تولد وی، پدرش رییس معارف ولایت ملایر، نهاوند و تویسرکان و مقیم نهاوند بود و در شرایط دشوار زمستان خود را از نهاوند به روستای فم رسانید تا فرزند پسری را که پس از نه دختر نصیب او شده بود و آرزوهای فراوانی برای او در سر داشت از نزدیک ببیند.
چهار ساله بود که به تشویق و راهنمایی پدر به مکتب درس «ملاحسین شاهمیری» رفت و مدت سه سال نزد این استاد شاگردی کرد. در هفت سالگی برای ادامه تحصیل وارد مدرسه کمالیه شد. سپس برای ادامه تحصیلات متوسطه به مدرسه‌های ابن سینا و علمیه رفت. در این مدارس بود که ذوق و استعداد سرشار وی به جغرافیا نمایان شد و تحت راهنمایی‌های پدر و آموزگاران بیشتر اوقات خود را در تهیه نقشه‌های جغرافیایی گذراند. نمونه‌ای از کار نقشه‌نگاری وی در دوره دبیرستان «نقشه کشور فرانسه» است که در ۱۳ سالگی ترسیم کرد. در همین دوره دبیرستان، در سن ۱۵ سالگی اولین نقشه تهران را بعد از شش ماه کار و تلاش به خط لاتین تهیه کرد. اين نقشه و نقشه‌های بعدی از تهران و شهرهای ديگر باعث شد اساس يک موسسه جغرافيايی را به کمک و همراهی پدرش در سال ۱۳۱۵ به وجود آورد و همین امر باعث به شهرت رسیدن او شد.
«عباس سحاب» از کودکی عاشق هنر بود و تابلوهای نقاشی بسیاری از او به یادگار مانده است. وی برای تهیه نقشه‌های مناطق گوناگون ایران به بیش از سی هزار شهر و روستا سفر کرد. از دیگر آثار بزرگ و ارزشمند او تألیف و تدوین اطلس چهارده قرن هنر اسلامی به دو زبان فارسی و انگلیسی در ۲۰ مجلد است. تالیف این مجموعه با حمایت یونسکو در زمان حیات او در طول بیش از سی سال ادامه داشت و برای گردآوری منابع و تکمیل آن به ۳۲ کشور جهان سفر کرد، اما متاسفانه به انجام نرسید. تنها جلد دوم آن تحت عنوان «هنر خوشنویسی، از آغاز تا امروز» به دو زبان فارسی و انگلیسی در سال ۱۳۸۱ خورشیدی چاپ و منتشر شد.
وی در سال ۱۳۳۴ با همکاری موسسه کلمبوس آلمان، نخستین کره جغرافیایی را به خط و زبان فارسی تولید کرد. او با ابداع سبکی نوین در طراحی و ترسیم نقشه‌های جغرافیایی به‌عنوان یکی از نقشه‌نگاران صاحب سبک در دنیا مطرح شد. از سوی دیگر، یكی از آخرین بازماندگان نسل نقشه‌نگاران قدیمی و صاحب سبک در جهان است. وی نخستین تهیه‌کننده کُره جغرافیایی به زبان فارسی، مولف و ناشر صدها اطلس و نقشه جغرافیایی و کارهای پژوهشی در حوزه جغرافیا است و توانست بیش از ۱۵۰۰ اثر ارزنده از خود باقی بگذارد.
مطالعه، پژوهش و گردآوری اسناد تاریخی و جغرافیایی خلیج فارس برای مقابله با سازندگان اسامی جعلی و اثبات حقانیت ایرانیان و اصالت نام این آبراه همیشه ایرانی، از سال‌های دهه ۴۰ خورشیدی تا پایان حیات از دغدغه‌های بزرگ استاد سحاب بود. وی با تشکیل نخستین نمایشگاه اسناد تاریخی و جغرافیایی خلیج فارس در سال ۱۳۴۵ در محل کافه شهرداری تهران و تدوین و انتشار چند مجلد اطلس به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی و شرکت در مجامع علمی داخل و خارج کشور و تشکیل نمایشگاه‌ها در این زمینه اهتمام کرد.
موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب که حاصل کار و تلاش سه نسل خاندان سحاب است، در حقیقت بزرگ‌ترین یادگار استاد «عباس سحاب» به‌عنوان نخستین موسسه جغرافیایی بخش خصوصی در خاورمیانه است. پس از درگذشت استاد، این نهاد بزرگ فرهنگی، با نزدیک به ۸۰ سال فعالیت در زمینه نقشه‌نگاری، توسط فرزند ارشد وی استاد «محمدرضا سحاب» با همکاری همسر و فرزندانش که نسل چهارم این خاندان هستند، اداره می‌شود و علی‌رغم سختی‌ها و مسایل و مشکلات مالی به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
«عباس سحاب» افزون بر موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب، کتابخانه‌ی جغرافیایی سحاب را نیز به یادگار گذاشته است. بنیان این کتابخانه تخصصی را پدر ایشان «ابوالقاسم سحاب» گذاشت اما او با گردآوری منابع فراوان از سراسر جهان در جهت هرچه غنی‌تر کردن آن کوشید. این کتابخانه تخصصی هم‌اکنون دارای چندین هزار جلد کتاب و تقریبا به همین اندازه نشریات ادواری در زمینه جغرافیا و نیز بیش از ۸۰ هزار قطعه نقشه از ایران و جهان است. پس از درگذشت استاد نیز علی‌رغم کمبود جا و فضای لازم، با تلاش مدیر و کارکنان مؤسسه همواره اطلس‌ها، نقشه‌ها و دیگر منابع جدید از سراسر جهان تهیه و به این کتابخانه تخصصی اضافه می‌شود.
«عباس سحاب» سرانجام پس از تلاش‌های فراوان در زمینه نقشه‌نگاری، در ۱۴ فروردین سال ۱۳۷۹ دیده از جهان فرو بست و در قطعه هنرمندان و دانشمندان ایران در گورستان بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.
کتاب زندگینامه استاد «عباس سحاب» به مناسبت اولین سال درگذشت ایشان از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در فروردین ١٣٨٠ به چاپ رسید.
در همین روز:
۱. محاصره شهر قسطنطنيه توسط نيروهای «محمد فاتح» سلطان عثمانی‌ها و سقوط اين شهر و تبديل نام آن به اسلامبول (۱۴۵۳): مورخان آغاز دوره تاريخی تازه‌ای تحت عنوان «قرون جديد» را اعلام كردند و دولت آتاتورک در آغاز دهه ۱۹۳۰ نام اسلامبول (شهر اسلام) را به استانبول تغيير داد.
۲. افتتاح قديمیترين سينمای جهان به نام «الكتريک تئاتر» در لسآنجلس (۱۹۰۲ م)
دیدگاه