فاجعه فوران گل و لای در سیدوارجو

در منطقه پر تراکم سیدوارجو (Sidoarjo) در استان جاوه شرقی اندونزی پهنه وسیعی از گل و لای وجود دارد که به علت فوران گل و لای از زمین از مِی ۲۰۰۶ است. این فاجعه که به نام فوران گل و لای «لوسی» (Lusi)- ترکیبی از دو کلمه لامپور (Lampur) به معنی گِل و لای در زبان اندونزیایی و سیدوارجو- هم شناخته می‌شود، شالیزارهای برنج و استخرهای پرورش ماهی را به زیر گل و لای فرو برده، کارخانه‌ها و مدرسه‌ها را در خود بلعیده، خانه‌های ده‌ها روستا را نابود کرده و باعث آوارگی ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر شده است.

در اوج بحران فوران گل و لای در سیدوارجو، معروف به فوران گل و لای لاپیندو (Lapindo)، روزانه ۱۸۰ هزار متر مکعب گل و لای از زمین خارج می‌شد. هر چند روند خارج شدن گل و لای خوشبختانه به نصف رسیده است، اما خروج گل و لای حداقل ۲۵ تا ۳۰ سال آینده ادامه خواهد داشت. گروه‌های مقابله با بحران برای توقف این روند تلاش بسیاری از جمله پر کردن گودال با سیمان یا بیرون بردن گل و لای از منطقه با کامیون انجام دادند. شبکه‌ای از خاکریزهای اطراف محل فوران در حال حاضر بیشتر گل و لای را در خود جا داده است، اما گل و لای بیش از ظرفیت خاکریزها به داخل رودخانه ریخته و باعث ایجاد یک جزیره و بزرگ‌تر شدن دلتای طبیعی آنجا شده‌اند.

فوران گل و لای از ۹ سال پیش شروع شد، اما هنوز نظرات متفاوتی در مورد علت شروع آن وجود دارد. برخی می‌گویند علت آن اشتباه در عملیات حفاری نفت بوده است، زیرا خروج گل و لای از جایی شروع شد که کمپانی نفتی در آنجا حفاری انجام داده بود. برخی دیگر علتش را زلزله ۶.۳ ریشتری می‌دانند که ۲ روز پیش از شروع فوران منطقه را به لرزه در آورده بود. جامعه علمی، شرکت حفاری لاپیندو برانتاس (PT Lapindo Brantas) را مقصر می‌داند. چند مطالعه مستقل در مورد فوران گل و لای نشان می‌دهد، این حادثه طبیعی نبوده، بلکه در نتیجه حفاری‌های نفتی و گازی بوده و همزمانی آن با وقوع زلزله کاملا تصادفی بوده است.

دولت اندونزی در ابتدا با طبیعی خواندن این حادثه سعی بر دفاع از شرکت لاپیندو و تبرئه این شرکت از هر گونه مسئولیت و پرداخت غرامت داشت. این تصمیم با توجه به این‌که خانواده وزیر رفاه وقت اندونزی، ابوریزال بکری (Aburizal Bakrie)، صاحب بخشی از کمپانی لاپیندو برانتاس بود به هیچ وجه نمی‌توانست تصادفی باشد، اما دولت جدید، شرکت لاپیندو برانتاس را برای پرداخت هزینه پاک‌سازی منطقه و همچنین غرامت افراد آسیب دیده از این فاجعه تحت فشار قرار داده است. با این حال کند بودن روند پرداخت‌ها باعث اعتراضات مکرری شده است.

با بازدید روزانه صدها توریست از محل فوران گل و لای برخی از ساکنین مبتکر اقدام به اجاره موتورسیکلت، ارائه تورهای گردشگری منطقه و فروش دی وی دی (DVD) درباره این واقعه مصیبت‌بار کرده‌اند.

در سال ۲۰۱۰ رئیس جمهور اندونزی، سوسیلو بامبانگ یودهویونو (Susilo Bambang Yudhoyono)، پیشنهاد عجیب تبدیل محل فوران به منطقه توریستی را داد.

«با ارائه طرح و مفهوم خوب، می‌توانیم این منطقه را به منطقه‌ای مفید برای جامعه تبدیل کنیم؛ منطقه توریستی زمین‌شناسی، منطقه ماهی‌گیری یا هر فعالیت عمومی دیگر. اگر مدیریت صحیحی صورت گیرد، اطمینان دارم این منطقه می‌تواند به محل جذابی بدل شود و برای جامعه محلی مفید باشد.»