پوشاک سنتی خراسان جنوبی؛ نمادی از فرهنگ مردم منطقه

 پوشش و نوع لباس سنتی یکی از این موضوعاتی است که نوع لباس‌های سنتی و محلی هر منطقه بارزترین نماد فرهنگ آن منطقه بوده و خراسان جنوبی به‌دلیل شرایط آب‌وهوایی و اقلیمی از تنوع خاصی درپوشش برخوردار بوده است.

لباس‌های سنتی بارزترین نماد فرهنگی، مشخص‌ترین نشانه اعتقادی ملی و راحت‌ترین وسیله انتقال فرهنگ مردم خراسان جنوبی است.

پوششی که مردم به‌عنوان لباس و پوشاک مورد استفاده قرار می‌دهند عبارت‌اند از: کلاه نمدی، شب کلاه، کلاه نمدی-مندیل، کلاه دوره‌دار، کلاه پهلوی یا شیپوری، عرقچین، کلاه ترمه، گردن پیچ یا لنگته، جلیقه، پیراهن، قمیس، لباده، نیم تنه، شلوار (تنبان)، قارت (جقه)، سینه بند، مچ پیچ و گیوه که برای آقایان مورد استفاده قرار می‌گیرند واز پوشاک خانم‌ها می‌توان به چارقد، دستمال، روبند، کلوته، کوسه، عرقچین، پیراهن یا پهره، دالاق، شلیته، شلواریل، چادر، کفش تبلک دار، گرجی، گالش، کفش سوز و… اشاره داشت که البته از میان آن‌ها پوشاک چنشت ویژگی‌های خاص ومنحصر به فردی دارد که با تغییرات اندکی هنوز استفاده می‌شود. برخی زیورآلات خانم‌ها نیز می‌توان: النگو، جقه، چوری، خفتی، ملیله، منجق، انگشتر، ایاره، بازوبند، منات، خلخال، تاج سر، شستی، گشواره و منگلی را نام برد.

پوشاک مردان

پوششی که مردان خراسان جنوبی مورد استفاده قرار می‌دادند شامل سرپوش یا کلاه از جنس نمد و بغل‌های آن لبه‌دار بوده که این کلاه‌ها در مناطق مختلف متغیر بوده است.

شب کلاه: جنس آن از کرک و پشم و به رنگ‌های سفید و سیاه بوده و در بیرجند درست می‌شد و روی آن مندیل می‌بستند.

مندیل: شالی سفید یا سیاه است که طول آن حدود ۵۰ سانتی‌متر و جنس آن از قمیس است.

یکی دیگر از کلاه‌ها، کلاه پهلوی یا شاهپوری که جلوی آن لبه گرد دارد و بیشتر به رنگ‌های تیره است و بیشتر در بین جوانان مرسوم بوده است.

کلاه قرص: یکی از انواع کلاه‌ها که در روستای چنشت مورد استفاده قرار می‌گیرد که دور آن تسبیح و مهره آویزان می‌کردند.

عرقچین کلاه: ترمه که طبقه اعیان بر سر می‌گذاشتند و جنس آن ابریشم قرمز بوده است.

تن‌پوش یا جلیقه: پیراهن که معمولا جنس آن از کرباس به رنگ‌های سفید و خاکستری است. این پیراهن بدون یقه بوده و جلوی آن بسته و فقط بالای آن دو یا سه دکمه داشته است.

نیمه تنه: مانند کت‌های امروزی بوده شلوار که جنس آن از کرباس و رنگ‌های متفاوت و پاچه‌های آن گشاد است.

پاپوش: شامل گیوه کفش ساده، کفش چپت که قابل ذکر است، این کفش‌ها هنوز هم در بعضی از روستاها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پوشاک زنان

پوشاک زنان خراسان جنوبی شامل سرپوش یا چهارقد و دستمال که آن را روی چهارقد و پیشانی می‌بستند.

روبند: پارچه‌ای نازک بوده و به‌وسیله دو بند به دور سر بسته و در جلو صورت آویزان می‌شده است.

کلوته: به آن کلاه پول هم می‌گفتند و قسمت جلوی آن را با انواع سکه‌های نقره قدیمی تزیین می‌کردند.

کوله: شبیه چهارقد بوده و در تابستان‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

شلیته: نوعی دامن چین‌دار و بسیار گشاد که از کمر تا زانو را می‌پوشانده و شلوار زنان از جنس کرباس و گشاد و بلند بوده است.

یل: همان جلیقه لباس زنان بوده که از مخمل و پارچه‌های قیمتی درست می‌شود و آن را با زیورآلات تزیین می‌کردند جلوی یل باز بوده و معمولا در شب عروسی استفاده می‌شد یا زنان اعیان آن را می‌پوشیدند.

چادر: این لباس در مناطق مختلف متغیر بوده و بیشتر به رنگ‌های سفید و سیاه گل‌دار بوده است که در روستای سربیشه چهارگوش و در روستای چنشت از چادر معمولی کوچک‌تر و کوتاه‌تر است و فقط از پشت سرآویزان می‌شود.

پاپوش: شامل کفش تبلکدار، گرجی، گالش و کفش ساده است.

در بیرجند نوعی جوراب نیز بافته می‌شده که به جوراب هفت رنگ معروف بوده است.

در بین مناطق مختلف خراسان جنوبی روستای چنشت نسبت به سایر روستاهای بیرجند کمتر دچار تحولات و تغییرات فرهنگی شده و فرهنگ روستایی آن حفظ مانده است.

لباس مردم این روستا از نوع خاصی است که کمتر در نقاط دیگر استان خراسان جنوبی یافت می‌شود.

لباس مردان شامل یک پالتوی بلند که تمام بدن را می‌پوشاند و شال سر استفاده می‌کنند. لباس زنان آن‌ها از رنگ‌های شاد و متنوع تشکیل شده و شامل سه قسمت چهارقد قرمز یا آبی گل‌دار، کلاه نقره‌ای و نقره‌دوزی شده و پیراهن زنانه به رنگ‌های سبز، قرمز یا آبی که امروزه بیشتر در مراسم عروسی استفاده می‌کنند.

مردم روستای چنشت به‌ویژه زنان و دختران اغلب از پوشاک محلی و سنتی استفاده می‌کنند دختران چنشتی از لباس‌های بلندی مانند دامن چین‌دار، قبای بلند، روسری، سربند و شلیته‌های خراسانی استفاده می‌کنند.