بازار مظفریه ، بازار فرش اصیل و رنگ به رنگ تبریز

هرآنچه درباره تبریز باید بدانید

تیمچه‌ی مظفریه زیباترین تیمچه‌ی بازار تاریخی تبریز است که مزین به فرش‌های دستبافت ابریشمی تبریز است. این تیمچه را یک تاجر سرشناس به نام «حاج شیخ جعفر قزوینی» در سال ۱۳۰۵ قمری بنا کرده بود و به مناسبت حضور ولیعهد وقت، مظفرالدین میرزا در این تیمچه، نام آن را مظفریه نهاد. گفته می‌شود بعد از به پایان رسیدن ساخت تیمچه، مظفرالدین میرزا برای تماشای آن به بازار می‌رود و به تحسین و تمجید از آن می‌پردازد. قدیم هم رسم بر این بود که زمانی که ولیعهد از چیز بسیار خوشش آمد و آن را تحسین کرد، آن چیز را به وی پیشکش کنند. شیخ قزوینی هم که بسیار زیرک بود، گفت که من نام این تیمچه را به شما هدیه می‌کنم و با این کار از به غارت رفتن تیمچه توسط ولیعهد جلوگیری کرد!

از ویژگی‌های معماری آن می‌توان به سقف بلند، پنجره‌های کوچک و بزرگ سفید و رنگی در حاشیه‌ها و وسط سقف و همچنین ردیف‌های منظم حجره‌ها که کنار یکدیگر کشیده شده‌اند، اشاره کرد. این تیمچه در ۲ طبقه ساخته شده است که در هر یک از آن‌ها ۲۶ حجره دارند. در هر سمت راهروی عریض تیمچه ۱۳ حجره قرار گرفته‌اند. راه ورودی طبقه‌ی همکف به طبقه‌ی بالا از «گوشواره‌های» تیمچه است که کمی جلوتر از درب‌های اصلی قرار داد. در طبقه‌ی همکف اغلب فروشندگان فرش حجره دارند و حجره‌های طبقه‌ی بالا بیشتر به کارهای جانبی مانند طراحی قالی و رفوگری اختصاص داده شده است. در این طبقه می‌توانید ماهرترین رفوگران قالی و تابلو فرش، رنگ شناسان، رنگرزان و طراحان قالی را بیابید.

شکل و ساختار تیمچه تقریبا از دوران بنای آن تغییری نکرده است و دو در چوبی بزرگ در دو طرف آن به روی تالاری با سقف بلند و چند گنبد پنجره‌دار باز می‌شود. این تیمچه به «قیز بستی بازار» و «تلیسچی بازار» راه دارد. امروزه تیمچه‌ی مظفریه به بازار فرش تبریز تبدیل شده و محل خرید، فروش و خدمات مرمت انواع قالی و تابلو فرش‌های نفیسی است که با هنرمندی قالیبانان تبریز به تصویر کشیده شده‌اند و خانه‌های مردم را با گل‌های رنگارنگ و نقش‌های اصیل ایرانی می‌آرایند. 

بازار تبریز یکی از مهم‌ترین مراکز خرید تبریز است که اگر برای خرید به آن وارد شوید، می‌توانید تمام اقلام مورد نیاز خود را در آن پیدا کنید؛ اما تنها چیزی که به این بازار راه ندارد، فرش ماشینی است! با وجود فرش‌های نفیس و اصیل تبریزی، هیچ فرش ماشینی نمی‌تواند وارد این تیمچه و بازار شود. این یک ممنوعیت توافقی است و کسی حق ندارد در بازار تبریز یا تیمچه‌ی مظفریه فرش ماشینی بفروشد. 

اگر می‌خواهید خانه‌های خود را زیبایی فرش ایرانی و تبریز زینت دهید، در این تیمچه می‌توانید هر آنچه را که می‌خواهید پیدا کنید. قیمت قالی و تابلو فرش‌های این تیمچه به ویژگی‌های فرش‌ها بستگی دارد؛ یکی از مهم‌ترین آن‌ها ابعاد و اندازه‌ی قالی است که تعیین کننده‌ی اصلی قیمت فرش است. از دیگر معیارها می‌توان به «رج شمار» اشاره کرد که در اصطلاح بازاری به آن «ریز قالی» می‌گویند.؛ هرچه ریز قالی بیشتر باشد، قیمت فرش هم بالاتر است. معمولا برای قالی‌های معمولی که در خانه‌ها استفاده می‌شود، از ریز ۵۰ یا ۶۰ یا کمتر از آن هم خریداری می‌کنند. منظور از ریز این است که بافنده در هر ۷ سانتی‌متر ۵۰ یا ۶۰ گره (در قالی‌هایی با ریز ۵۰ یا ۶۰) با الیاف پشمی یا ابریشمی بر چله‌ها زده است. الیاف استفاده شده در بافت فرش هم بر قیمت آن تاثیر دارد و فرش‌های ابریشمی گران‌تر از فرش‌های پشمی است. طرح‌ها و رنگ قالی نیز می‌تواند یکی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت فرش باشد. قالی‌های تبریز طرح منحصر به‌فردی دارند و رنگرزی الیاف با مواد گیاهی باعث شده است که رنگ و کیفیت بسیار خوبی داشته باشد. قالی‌های پشمی هریس نیز با رنگ سرخ لاکی، با طرح‌های زیبا و رازآلود علاقه‌مندان خاص خود را دارد.

اگر به شهر تبریز سفر کردید، حتما به بازار تاریخی آن سر بزنید که در خیابان جمهوری قرار دارد. تیمچه‌ی مظفریه هم که بهترین و زیباترین بخش این بازار است، میزبان علاقه‌مندان به آثار تاریخی و فرش‌های نفیس است. اگر به این تیمچه رفتید، با جیب پر بروید چون حتما وسوسه خواهید شد که حداقل یکی از تابلو فرش‌های زیبای آن را بخرید!

با فرا رسیدن ماه محرم، کل بازار تبریز، به‌خصوص تیمچه‌ی مظفریه پارچه‌ی سیاه بر تن می‌کند و هر حجره یک پرچم سیاه بر سر در خود نصب می‌کند. از گذشته تاکنون بازار تبریز محل برگزاری مراسم عزاداری امام حسین (ع) در تبریز است و از هشتم تا دوازدهم ماه محرم این عزاداری به تیمچه‌ی مظفریه منقل می‌شود. در این ایام تمامی حجره‌های این تیمچه بسته هستند و آن‌هایی هم که در حجره‌ی خود را باز گذاشته‌اند، فقط به میزبانی از عزاداران سیدالشهدا و دادن نذری می‌پردازند و هیچ خرید و فروشی در تیمچه انجام نمی‌گیرد و همه‌جا حال و هوای ماتم و عاشورا دارد. تمام دسته‌های عزاداری شهر، از تمامی محله‌های تبریز در این مراسم شرکت می‌کنند. دسته‌ها از ساعت ۱۲ ظهر وارد تیمچه می‌شوند و هرکدام ازآن‌ها با عبور از تیمچه و نوحه‌خوانی، سینه زدن و زنجیر زدن، جای خود را به دسته‌ی بعدی می‌دهند. پس ایام محرم نیز فرصت مناسبی است تا با سفر به تبریز، هم آثار تاریخی این شهر، مانند بازار و تیمچه‌ی مظفریه را ببینید و هم با آداب و آیین‌های عزاداری آن اشنا شوید.