گردشگری ادبی : شکسپیر، سخن آرای آون

شکسپیر در «استراتفورد» انگلیس به‌دنیا آمد و بزرگ شد. او در سن ۱۸ سالگی با «آنه هثوی» ازدواج کرد و صاحب ۳ فرزند شد: «سوزانا» و یک جفت دو قلو به نام‌های «جدیس و همنت». میان سال‌های ۱۵۸۹ تا ۱۵۹۲ شکسپیر در لندن زندگی و کار موفقیت‌آمیزی داشت و به‌عنوان بازیگر و نویسنده کار می‌کرد. گفته می‌شود در سال ۱۶۱۳ شکسپیر در سن ۴۹ سالگی بازنشسته شد و به استراتفورد بازگشت و ۳ سال بعد در همان شهر درگذشت. از زندگی شخصی شکسپیر اطلاعات زیادی در دست نیست.

شکسپیر بیشتر کارهای مشهور خود را میان سال‌های ۱۵۸۹ تا ۱۶۱۳ خلق کرده است. نمایشنامه‌های او در ابتدا کمدی و تاریخی بود و این آثار جزو بهترین آثاری هستند که در این ژانرها تولید شده است. سپس وی به نوشتن تراژدی و نمایشنامه‌های حزن‌انگیز مانند «هملت»، «اوتلو» و «مکبث» پرداخت. بسیاری از نمایشنامه‌های او در نسخه‌های باکیفیت و دقیق در طول عمر شکسپیر منتشر شد. بعد از مرگ وی نیز دوستان شکسپیر موفق به چاپ مجموعه آثار دراماتیک او شدند. در قرن بیستم و بیست و یکم نویسندگان زیادی از آثار او اقتباس کردند و نمایشنامه‌هایش به اجرا درآمدند. اغلب آثار او محبوب و پرطرفدار باقی ماند، مطالعات زیادی روی آثارش انجام شد و در زمینه‌های فرهنگی و سیاسی از جنبه‌های مختلف آن‌ها را تفسیر کردند.

ویلیام شکسپیر روز ۲۶ آوریل سال ۱۵۶۴ میلادی در کلیسا غسل تعمید داده شد. تاریخ دقیق تولد او مشخص نیست، اما از زمان‌های گذشته روز تولد او را در ۲۳ آوریل، «روز سنت جورج» در نظر گرفته‌اند. با این که اطلاعات زیادی از زندگی شکسپیر در دست نیست، اما زندگی‌نامه نگاران در این امر به توافق رسیدند که احتمالا او در مدرسه‌ی «کینگ» در استراتفورد درس خوانده که یک مدرسه‌ی رایگان بود که در سال ۱۵۵۳ افتتاح شده بود و در فاصله‌ی یک مایلی خانه‌ی او قرار داشت. امروزه مدرسه‌ای که شکسپیر در آن درس می‌خواند و قدمت آن به سال‌های ۱۴۱۸ الی ۱۴۲۰ بازمی‌گردد، بازسازی شده و گردشگران می‌توانند از آن بازدید کنند. در دوران زندگی شکسپیر، این مدرسه تنهایی جایی بود که در آن نمایش‌نامه اجرا می‌کردند و شکسپیر برای اولین بار، تئاتر را در این مدرسه تجربه کرد. این مدرسه در مرکز شهر تاریخی استراتفورد قرار دارد و هنوز هم خون تعلیم و تربیت در رگ‌های آن جریان دارد.

شکسپیر در سن ۱۸ سالگی با آنه‌ی ۲۶ ساله ازدواج کرد و حاصل این ازدواج، ۳ فرزند بود. خانه‌ای که آنه در آن زندگی می‌کرد، امروزه پذیرای گردشگران است. این خانه در روستای «شوتری» در ۲ کیلومتری آون قرار دارد و باغچه‌ای بسیار زیبای آن با شکوفه‌های معطر، چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. این خانه، خانه‌ی پدری آنه بود و هنوز هم برخی از اسباب و وسایل خانه مانند تخت‌خواب و تشک سالم باقی مانده است.

ویلیام شکسپیر در این خانه‌ی پدری واقع در آون به دنیا آمد و بزرگ شد. او همچنین در ۵ سال اول زندگی مشترک، با آنه در این خانه زندگی کرد. پدر و مادر شکسپیر به قدری ثروتمند بودند که بتوانند برای خودشان خانه‌ای بزرگ‌تر در خیابان «هنلی» بخرند. جان شکسپیر، پدر ویلیام ۵۰ سال در این خانه زندگی و کار کرد؛ در همین خانه بود که با مادر ویلیام ازدواج کرد و حاصل این زندگی ۸ فرزند شد و ویلیام فرزند سوم خانوده بود. پدرش در انتخابات سال ۱۵۶۸ به عنوان شهردار استراتفورد انتخاب شد. پدر شکسپیر در سال ۱۶۰۱ فوت کرد و ویلیام به‌عنوان فرزند ارشد خانواده (دو فرزند بزرگ‌تر قبلا فوت کرده بودند) خانه را به ارث برد. او سال‌های آخر زندگی خود را نیز در این شهر گذراند. این خانه تا سال ۱۸۴۷ مسکونی بود. زمانی که شکسپیر مرد، خانه به دختر بزرگش به ارث رسید و بعد از فوت دخترش به نوه‌ی بزرگش. بعد از مرگ نوه‌ی شکسپیر، «الیزابت»، چون او هیچ فرزندی نداشت خانه به نوادگان خواهر شکسپیر رسید. تا سال ۱۸۴۷ این خانه در اختیار آن خاندان بود تا اینکه در همین سال توسط موسسه‌ای به نام «ودیعه‌ی زادگاه شکسپیر» خریداری شد.

این موسسه‌ی خیریه، به حفظ و نگهداری محل تولد شکسپیر، موزه، کتابخانه، نسخه‌های خطی، سوابق مهم تاریخی، تصاویر، عکس‌ها و اشیای عتیقه‌ای می‌پردازد که به زندگی و عصر و زمان ویلیام شکسپیر مربوط است. همچنین این خانه دفتر مرکز انجمن بین‌المللی شکسپیر است. در این موسسه حتی اشیایی که مربوط به این شاعر هستند به فروش می‌رسد (مانند ماگ‌هایی با طرح چهره‌ی شکسپیر).

شما حتی اگر در زمستان به این شهر بروید، آن را مملو از گردشگرانی می‌بینید که برای دیدن خانه و تمام چیزهایی که مرتبط با شکسپیر است، به استراتفورد آمده‌اند. شما می‌توانید اثرات شکسپیر را در جای‌جای این شهر لمس کنید. خانه‌ی شکسپیر بسیار قدیمی و دوست‌داشتنی است و یکی از بهترین مکان‌هایی است که گردشگران ادبی می‌توانند از آن بازدید کنند.

از سال ۱۵۸۵ تا سال ۱۵۹۲، هیچ اطلاعاتی در مورد شکسپیر و زندگی او در دست نیست. هیچ سند و اثری وجود ندارد که نشان دهد او در طی این سال‌ها کجا بوده و چه می‌کرد. بعد از این دوره که بر همگان پنهان است و فقط برخی حدس‌هایی در مورد آن می‌زنند، آثاری وجود دارد که نشان می‌دهد شکسپیر در سال ۱۵۹۲ در لندن بود. امروزه دقیقا معلوم نیست که شکسپیر از کی نمایش‌نامه‌نویسی را آغاز کرده، اما تلمیح‌ها، تاریخچه‌ و اسناد مربوط به اجرای تئاترهای معاصر وی، نشان می‌دهد که در سال ۱۵۹۲ نمایشنامه‌های او به روی صحنه می‌رفت. بعد از آن شکسپیر معروف شده بود و یک نمایشنامه‌‌نویس به نام «رابرت گرین» به انتقاد از او پرداخت.

بعد از سال ۱۵۹۴، نمایشنامه‌های شکسپیر تنها توسط «مردان لرد چمبرلین» اجرا می‌شد که یک شرکتی بود متعلق به گروهی از بازیگران، از جمله شکسپیر که خیلی زود به یک شرکت پیشروی بازیگری در لندن تبدیل شد. بعد از مرگ ملکه الیزابت در سال ۱۶۰۳، شاه جیمز امتیاز سلطنتی به این گروه اعطا کرد و بعد از آن نام شرکت را به «مردان پادشاه» تغییر دادند. در سال ۱۵۹۶ پسر شکسپیر، همنت، در سن ۱۱ سالگی مرد. در سال ۱۵۹۷ ویلیام خانه‌ای جدید ( به نام نیوپلیس) در استراتفورد خرید؛ گفته می‌شود این خانه جزو معدود خانه‌هایی بود که در آن زمان به جای الوار و چوب، از آجر ساخته شده بود. شکسپیر در سال ۱۶۱۶ در این خانه درگذشت.

در سال ۱۵۹۹ یکی از اعضای این شرکت، برای خود گروه سالن تئاتری در خیابان «ساوت بانک»، در «ریور تیمیز» ساخت که نام آن را «گلوب» گذاشتند. در سال ۱۶۰۸ نیز یک سالن سرپوشیده‌ی تئاتر به نام «بلک‌فریارز» توسط همین فرد ساخته شد. اسناد موجود از خرید املاک و سرمایه‌گذاری‌های شکسپیر، نشان می‌دهد که عضویت او در این شرکت، وی را به یک فرد ثروتمند تبدیل کرده بود.

«تئاتر گلوب» یا «شکسپیر گلوب» همان‌طور که گفته شد، مجموعه‌ای است که ابتدا ساختمان آن در سال ۱۵۹۹ ساخته شد و بعد از آتش‌سوزی سال ۱۶۱۳، در سال ۱۶۱۴ دوباره ساخته شد و باز هم در سال ۱۶۴۴ تخریب شد. ساختمان مدرن این مجموعه سعی شده که طبق اسناد موجود، در شکل و غالب اولیه‌ی خود بازسازی شود. مقررات امنیتی معاصر فقط اجازه می‌دهد که این سالن تئاتر ۱۴۰۰ نفر تماشاگر داشته باشد، اما در دوران شکسپیر این تعداد ۳ هزار نفر بود. سفر به لندن بدون بازدید از این مجموعه ناتمام است. برای بازدید از این مجموعه باید ۱۳٫۵۰ یورو بپردازید تا بتوانید از نمایشگاهی که مربوط به کار و زندگی شکسپیر است، بازدید کنید. حتی می‌توانید از مغازه‌های این مجموعه سوغاتی‌هایی مانند پوستر، لباس، قلم پر، دفترچه‌ی یادداشت یا از خود نمایشنامه‌های شکسپیر بخرید.

امروزه در لندن مکان‌هایی وجود دارد که منتسب به شکسپیر بوده و از مقاصد گردشگری ادبی این شهر هستند. مسافرخانه‌ی «جورج» که قدمت آن به اواخر قرن ۱۶ می‌رسد، یکی از جاهایی است که گردشگران در سفر خود به لندن، دوست دارند از آن بازدید کنند. ویلیام شکسپیر در منطقه‌ی مسافرخانه‌ی جورج زندگی و کار می‌کرد و هیچ شکی وجود ندارد که او به‌طور منظم به این مسافرخانه سر می‌زد یا حتی در آن تئاتر اجرا کرده است. متاسفانه آن مسافرخانه‌ای که شکسپیر به آن رفت و‌ آمد می‌کرد، در سال ۱۶۷۶ سوخت، اما بلافاصله دوباره دقیقا با همان طرح و شکل قبلی ساخته شد. تا اواخر قرن پیش این مسافرخانه دست‌نخورده باقی مانده بود تا این که بخشی از آن برای ساختن دفتر راه‌آهن تخریب شد. در زمان شکسپیر و حتی قبل از آن، از این مسافرخانه به عنوان سالن تئاتر هم استفاده می‌شد و چندین نمایشنامه در آن به اجرا درآمده است. امروزه این مسافرخانه محلی همواره مملو از گردشگرانی است که برای بازدید از آثار تاریخی مربوط به شکسپیر (همچنین چارلز دیکنز) به لندن می‌آیند. در این مسافرخانه کنفرانس و دیگر رویدادهای فرهنگی نیز برگزار می‌شود. بازدید از چنین مکانی مانند سفر به زمان‌های دور است و همه چیز را در مورد آن دوران برای شما تداعی می‌کند.

قلعه ویندزور نیز از مکان‌هایی است که می‌توانید رد پای شکسپیر را در آن بیابید. این قلعه بزرگ‌ترین قلعه‌ی جهان است و محل اقامت خانواده‌های سلطنتی بود. شکسپیر نمایشنامه‌ی «همسران خوش ویندزور» را به دستور ملکه الیزابت نوشت. این نمایش‌نامه در این قلعه به اجرا درآمد و در ابتدا نمایش آن برای عموم آزاد نبود و به صورت خصوصی به اجرا درمی‌آمد.

کتابخانه‌ی بریتانیا هم جزو مکان‌هایی است که هنگام سفر به لندن باید دید. این کتابخانه از نظر فنی بزرگ‌ترین کتابخانه‌ی جهان است. در کتابخانه‌ی بریتانیا می‌توانید تمام آثار نویسندگان این کشور از جمله شکسپیر را بیابید.

همان‌طور که گفته شد، شکسپیر در اواخر عمر خود به استراتفورد بازگشت و در ۲۳ آوریل ۱۶۱۶ میلادی، در سن ۵۲ سالگی در همان شهر نیز از دنیا رفت. جسد او را ۲ روز بعد در «کلیسای مقدس ترینیتی» به خاک سپردند. او برای مزار خود قطعه‌ای ادبی نوشته بود که امروزه می‌توانی روی سنگ قبرش مشاهده کنید که ترجمه‌ی آن به این شرح است:

تو را به مسیح از کندن خاکی که اینجا را دربرگرفته دست بدار! خجسته باد آن که این خاک را فروگذارد، و نفرین بر آنکه استخوان‌هایم بردارد!

مقبره‌ی شکسپیر نیز در کلیسای مقدس ترینیتی از جمله مکان‌هایی است که علاقه‌مندان به ادبیات انگلیسی و شاهکارهای ادبی وی، برای بازدید به آن مراجعه می‌کنند. امروزه به این کلیسا، «کلیسای شکسپیر» نیز گفته می‌شود. جالب است بدانید که در زمان تولد شکسپیر، او را در همین کلیسا غسل تعمید داده‌اند. در دوران معاصر، هر ساله بیش از ۲۰۰ هزار گردشگر از مقبره‌ی شکسپیر بازدید می‌کنند. در کنار قبر او لوح یادبود مراسم تشییع جنازه‌ی وی نصب شده است. همسر و فرزند اول شکسپیر نیز در کنار قبر او آرام گرفته‌اند. امروزه در این کلیسا مراسماتی برای بزرگداشت این شخصیت والای ادبیات انگلیسی برگزار می‌شود. اگر شما هم به ادبیات انگلیسی و گردشگری ادبی علاقه دارید، هنگام سفر به انگلیس این نویسنده‌ی پرآوازه را فراموش نکنید و با رفتن به مکان‌هایی که از او به یادگار مانده، حس و حال دوران زندگی شکسپیر را تجربه کنید.