سوغات سمنان چیست؟

استان سمنان علاوه بر اینکه در مسیر یکی از مهمترین مقاصد گردشگری کشور یعنی استان خراسان رضوی قرار گرفته است، خود نیز ویژگی‌هایی دارد که مورد توجه مسافران قرار می‌گیرد. گذشته از پیشینه‌ی تاریخی که نتیجه‌اش وجود اماکن تاریخی در تمامی استان است، موقعیت جغرافیایی برخی از شهرستان‌های استان (مهدیشهر و شاهرود) و محصولات کشاورزی ویژه‌ی استان که به کشورهای دیگر هم صادر می‌شوند، از ویژگی‌های مورد توجه مسافران هستند.

در کنار این محصولات کشاورزی، استان سمنان، رهاوردهای دیگری نیز دارد که می‌توانند سوغات خوبی برای مسافران باشند. در ادامه‌ی مقاله، تعدادی از این محصولات را معرفی می‌کنیم.

تعدادی از شهرستان‌های استان، در تولید برخی محصولات کشاورزی چه از نظر کیفی و چه از نظر کمی، مشهور هستند و در کنار تامین نیاز بازار داخلی، سهم ویژه‌ای در صادرات دارند.

پسته از بهترین سوغات ایران است و با توجه به شرایط مناسب اقلیمی، انواع مرغوب پسته در این شهرستان برداشت می‌شود. تولید پسته در دامغان، قدمتی بیش از ۷۰۰ سال دارد. هم‌زمان با فصل برداشت پسته یعنی از اوایل مرداد تا اواخر مهر، علاوه بر داخل شهر، در مسیرهای منتهی به شهر دامغان نیز، این محصول صادراتی به‌صورت تازه و در مابقی ایام سال به‌صورت خشک به مسافران عرضه می‌شود.

این شهرستان یکی از مراکز مهم تولید انگور در کشور است و باغات بیشتر روستاهای آن به کشت این میوه اختصاص دارد. بیش از ۵۰ نوع انگور در شاهرود برداشت می‌شود که برخی از آن‌ها فقط در این شهرستان تولید می‌شوند. به واسطه‌ی اینکه این انواع انگور فصل برداشت متفاوتی دارند، مسافران می‌توانند از ابتدای تابستان تا اواسط پاییز طعم انگورهای شاهرود را تجربه کنند.

گردوی این بخش از شهرستان مهدیشهر، بسیار مشهور است. بزرگترین باغ گردوی جهان با مساحتی در حدود ۷۵۰ هکتار در شهمیرزاد واقع است. برخلاف بسیاری از مناطق استان سمنان که کویری هستند، این منطقه‌ی کوهستانی و خوش آب‌و‌هوا، مقصدی مناسب برای مسافران است.

این شهرستان، خاستگاه یکی از ایلات بزرگ عشایری کشور یعنی عشایر سنگسری است. علاوه بر اینکه نژاد گوسفند سنگسری یکی از بهترین نژادهای گوسفند ایرانی است، عشایر سنگسری هم مهارت ویژه‌ای در تولید انواع لبنیات از شیر گوسفند و بز دارند. به همین جهت فراورده‌های لبنی تولید شده در این شهرستان، بسیار مرغوب هستند. یکی از مشهورترین این فراورده‌ها وارهون (روغن زرد) است که طرفداران زیادی دارد. عشایر سنگسری علاوه بر لبنیات، نوعی آبنبات محلی به نام «چیکو» نیز تولید می‌کنند که از سوغاتی‌های شهرستان مهدیشهر است.

یکی از جنبه‌های شهرت استان سمنان، نان‌های محلی و سنتی آن است که در کنار کیفیت بالا، تنوع بی‌نظیری نیز دارند. سابقه‌ی تاریخی پخت برخی از این نان‌ها از یک قرن می‌گذرد و نام تعدادی از آن‌ها در سفرنامه‌های قدیمی آمده است. استقبال مسافران از نان‌ّای سمنانی باعث رونق چشمگیر مراکز پخت و عرضه‌ی این نان‌ها شده است و علاوه بر شهر سمنان، در برخی از شهرهای دیگر استان مانند سرخه نیز عرضه می‌شود.

از مشهورترین انواع نان در سمنان می‌توان به بقسمات، کماج و شیرمال اشاره کرد. بقسمات که به نان چای نیز معروف است، نوعی شیرینی سنتی است که در برخی از شهرهای ایران پخته می‌شود و مواد اصلی تشکیل‌دهنده‌ی آن، آرد، ماست، تخم‌مرغ و کره‌ی حیوانی است. کماج نانی است که به روش سرخ کردن پخته می‌شود و شیرمال نانی است که در تهیه‌ی خمیر آن از شیر به‌جای آب استفاده می‌شود.

استان سمنان از استان‌های صاحب نام در زمینه‌ی صنایع دستی است که از مشهورترین آن‌ها می‌توان به سفالگری، منبت چوب، چاپ قلمکار و گلیم‌بافی اشاره کرد.

استان سمنان در زمینه‌ی صنعت سفالگری، پیشینه‌ای درخشان دارد. در کاوش‌های باستان‌شناسی اطراف دامغان، سفالینه‌هایی کشف شده است که قدمت آن‌ها به قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. مرغوبیت خاک، تحت‌تاثیر اقلیم کویری، از دلایل رونق سفالگری در استان است.

منبت، ایجاد نقش‌های برجسته روی چوب از طریق کنده‌کاری است. با توجه به آثار به‌جای‌مانده در برخی از اماکن مذهبی، منبت‌کاری در استان سمنان، قدمتی بیش از ۲۰۰ سال دارد. امروزه نیز دسترسی به چوب‌های جنگلی به‌دلیل وجود راه‌های ارتباطی فراوان در استان با شمال کشور، موجب توسعه و رواج این صنعت در استان شده است به‌نحوی که شغل بیشتر اهالی در برخی از روستاها، منبت‌کاری است.

نوعی چاپ سنتی با استفاده از قالب‌های چوبی دارای نقوش برجسته است. شهرستان دامغان از مراکز صاحب امتیاز این صنعت به شمار می‌رود و تولیدات آن از نظر کمی و کیفی قابل‌توجه هستند. رومیزی‌، پرده، سفره و سایر اقلام تزیین شده با چاپ قلمکار در دامغان، به خارج از کشور صادر می‌شود.

گلیم‌بافی از هنرهای اصیل ایرانی است که در بسیاری از روستاهای استان به یادگار مانده است و گلیم بافته شده در هر منطقه از کشور، خصوصیات ویژه‌ای دارد؛ یا در روش بافت متفاوت هستند یا در نقشه‌ها و طرح‌ها یا در مواد اولیه. در استان سمنان، برخلاف روش رایج در بافت گلیم که در آن از نخ پنبه‌ای به‌عنوان تار و از نخ پشمی به‌عنوان پود استفاده می‌شود، از نخ پشمی هم به‌عنوان تار و هم به‌عنوان پود استفاده می‌کنند.