گزارش کجارو از درس های نوآوری در صنعت گردشگری ژاپن (قسمت دوم)

 دربخش اول مقاله، به معرفی ظرفیت‌های گردشگری صنعتی ژاپن پرداختیم. گردشگری صنعتی به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم در توسعه صنعت گردشگری امروز دنیا مطرح شده‌ است و بسیاری از کشورهای صنعتی می‌کوشند تا دستاوردهای صنعتی قابل عرضه به جامعه گردشگران داخلی و بین‌المللی خود را، در بالاترین سطح ممکن به رخ گردشگران و متخصصان کشورهای مختلف جهان بکشانند. حال در قالب موزه باشد یا گشت‌های صنعتی گردشگران در کارخانه‌ها و مراکز تولیدی و خدماتی مطرح. یکی دیگر از جنبه‌های رو به رشد گردشگری دنیا که در این کشور به چشم می‌خورد، عزم بدنه مدیریت کلان گردشگری ژاپن در استفاده از ربات در ارائه خدمات به گردشگران است. در کشوری که راهنمایان گردشگری مسلط به زبان انگلیسی محدود است، استفاده از ربات‌های سخنگو در بخش‌های پذیرش و ارائه اطلاعات به گردشگران، از اهمیت زیادی برخوردار بوده و می‌تواند بالندگی خاصی را به بدنه گردشگری این کشور اعطا کند. در بخش دوم مقاله، نگاهی خواهیم‌داشت به ظرفیت‌های خلاقانه گردشگری ژاپن در عرصه فرودگاهی.

دنیای گردشگری و نوآوری به شیوه سامورایی‌ها

نسل امروز ژاپنی‌ها، هنوز خود را مدیون پشتکار و تلاش و قدرت سامورایی‌ها می‌دانند که در موفقیت امپراتوری ژاپن نقش بسیاری ایفا کردند. سامورایی‌های قرن جدید، دنیای گردشگری و نوآوری را تحت سیطره بلامنازع خود قرار داده‌اند. در ژاپن امروز، همه نگاه‌ها به‌سمت برگزاری مسابقات المپیک است که طبق برنامه، سال ۲۰۲۰ میلادی در توکیو برگزار خواهدشد. در واقع TOKYO 2020 همه عزم سازمان گردشگری و فناوری اطلاعات را به خود مشغول کرده تا میزبان شایسته‌ای برای میلیون‌ها گردشگر و ده‌هاهزار ورزشکار و قهرمان از کشورهای مختلف جهان باشند که قصد دارند یک المپیک تابستانی خوب را که ۴ سال قبل در برزیل تجربه کردند، در شرق دنیا نیز مشاهده کنند. فکر نکنید که ژاپنی‌ها مانند برزیلی‌ها یا انگلیسی‌ها که میزبان‌های چندسال اخیر رقابت‌های المپیک هستند، به فکر درآمدزایی صرف از رقابت‌های ورزشی و مراکز اقامتی و گردشگری مشهور هستند. خیر. این کشور، کشور صنعتی-صادراتی است. واقعیت این کشور، در موزه‌هایی نیست که آثار تاریخی و باستانی پیش از تاریخ را ارائه می‌کنند، واقعیت را باید در کارخانه‌ها و مراکز تولیدی این کشور که دنیا را تحت سیطره خود قرار داده است، جست‌وجو کرد.

برای همین در گردشگری امروز ژاپن، موضوعی گردشگری صنعتی (Industrial Tourism) به‌خوبی دیده می‌شود. همان طور که قبلا هم در پرتال تخصصی کجارو توضیح دادیم، صنعت گردشگری امروز دنیا به موزه‌ها و گالری‌ها و سواحل و سینماها ختم نمی‌شود. گردشگری روستایی، گردشگری سینمایی و حتی گردشگری صنعتی، بخش‌های نوظهور صنعت روبه‌رشد گردشگری جهان را تشکیل می‌دهند که باید به آن توجه ویژه داشت. تورهای بازدید از کارخانه‌ها، مراکز تولید و پرورش گیاهان، موزه‌های صنعتی و تورهای بازدید از مزارع کشت صنعتی، از جمله تورهای جدید گردشگری در این کشور است که گردشگران زیادی را به‌سمت خود جذب می‌کند. موسسات گردشگری ژاپن در برخی از شهرهای بزرگ که مقصد گردشگری را تشکیل می‌دهد مانند توکیو و کیوتو، گردشگران را به مشاهده فرآیندهای تولید در بخشی از کارخانه بزرگ، چشیدن طعم غذاهای ژاپنی  روی خط تولید و از همه مهم‌تر، دیدار با تاریخ‌سازان ژاپنی دعوت می‌کنند. تاریخ‌سازانی که چنین اتمسفری از موفقیت و نوآوری را برای ژاپن امروز تداعی کردند. سازمات تجارت خارجی ژاپن در سال‌های اخیر، تلاش زیادی برای واردکردن تورهای صنعتی به بسته‌های گردشگری قابل عرضه به گردشگران خارجی انجام داده‌ و در این عرصه موفقیت‌های بسیاری هم کسب کرده‌است . برای کسب اطلاعات بیشتر در این حوزه به نشانی https://www.jetro.go.jp/en/ind_tourism مراجعه کنید.

(تصویر پرتال سازمان تجارت خارجی ژاپن و تشویق تورهای گردشگری صنعتی)

 افرادی که در ژاپن به‌مدت مدیدی کار می‌کردند و فعالیت داشتند، بارها به این موضوع جالب اذعان کردند که در طول روزهای تعطیل هفته، روسای کارخانجات و شرکت‌های تولیدی این کشور، از خانواده‌های کارگران و مهندسان برای بازدید از کارخانه و مشاهده فرآیند کاری و خط تولید دعوت می‌کردند. این کار جالب سبب می‌شد تا خانواده‌ها شرایط کاری سرپرستان خود را مشاهده کنند و در گشتی روزانه در فضای گردشگری صنعتی، با واقعیت تولید و فناوری آشنا شوند. جالب است که بدانید در برخی موارد، پیشنهادها و نظرات خیلی ساده خانواده‌های کارگرانی که برای بازدید به کارخانه‌ها می‌آمدند، نقطه عطفی در تغییر رویه‌ها، روش‌های کاری و رفتار سازمانی شرکت می‌شد و جایزه سالانه بهره‌وری و نوآوری که در میان شرکت‌های ژاپنی جایگاه رفیعی دارد، به خانواده‌‌ها در جریان این بازدیدهای دوره‌ای اعطا می‌شد.

این موضوع و روایت جالب، اهمیت گردشگری صنعتی را بازگو می‌کند. اهمیت دریافت نظرات مختلف در فضایی که گردشگری غیرساحلی، هتلی و کافه‌ای فراهم می‌کند. این‌ها همه بخش‌هایی از قدرت صنعت گردشگری به شمار می روند که باید مورد توجه تصمیم‌گیران، تئوریسین‌ها و فعالان حقوقی این عرصه قرار بگیرند.

در ژاپن، سازمان ملی برای توسعه گردشگری این کشور وجود دارد که دفتر لندن این مجموعه به نشانی اینترنتی seejapan.co.uk در دسترس است. اما پرتال اصلی این سازمان به نشانی https://www.jnto.go.jp  است که گوشه‌هایی از قابلیت‌های صنعت گردشگری رو به‌رشد این کشور را به تصویر می‌کشد. پرتالی با ۱۵ زبان بین‌المللی و هزاران صفحه، شما را با دنیای گردشگری چندلایه و متنوع ژاپنی‌ها آشنا می‌کند.

کشف بی پایان یا endless discovery شعاری است که سازمان ملی گردشگری ژاپن برای آینده گردشگری در این کشور تعیین کرده و به نظر می‌رسد با واقعیت‌های گردشگری این کشور همطراز و مرتبط باشد.

(ایندکس پرتال ۱۵زبانه مالتی‌مدیای سازمان توسعه گردشگری ملی ژاپن)

این پرتال که در واقع یکی از قوی‌ترین مراکز اطلاع‌رسانی گردشگری در شرق آسیا به شمار می‌رود، مخاطب را با ظرفیت‌های گردشگری صنعتی، روستایی و حتی ورزشی شهرهای مختلف این کشور آشنا می‌کند. دراین پرتال، درباره نوآوری‌ها و خلاقیت‌های این کشور در ارائه خدمات و محصولات به گردشگران، اطلاعات گوناگونی به‌صورت مالتی‌مدیا ارائه شده که مشاهده آن خالی از لطف نیست و می‌تواند الگوی اطلاع‌رسانی خوبی برای فعالان گردشگری کشورمان باشد.

از فستیوال آتش و قایق‌سواری تا آشنایی با نوآوری‌های دیجیتالی فروشگاه‌های بزرگ و تجربه پوشیدن لباس‌های مردمان قدیم ژاپن و سفارش اینترنتی آن‌ها، در این پرتال خدماتی در اختیار مخاطبان قرار گرفته تا دنیای رنگ و شاد و جذاب گردشگری این اقلیم برای توریست‌ها را بهتر جلوه دهد.

ظرفیت‌های اطلاع‌رسانی دیجیتالی ژاپنی‌ها

البته ترغیب و تشویق گردشگران بین‌المللی برای مسافرت به ژاپن تنها به چند پرتال خلاصه نمی‌شود و سازمان ملی گردشگری این کشور، سایت‌های اطلاع‌رسانی تخصصی بسیاری را به زبان‌های گوناگون طراحی و راه‌اندازی کرده‌است که دیدار از ژاپن یکی از این وب‌سایت‌ها به شمار می‌رود. این سایت که به نشانی اینترنتی https://www.japanmeetings.org در دسترس است، می‌کوشد تا ابزارهای برنامه‌ریزی، تعاملی و اطلاع‌رسانی هوشمند و چندلایه را در اختیار برنامه‌ریزان موسسات گردشگری بین‌المللی که مشتاق سفر به این کشور هستند، قرار دهد که نوآوری جالبی به شمار می‌آید. امکان عضویت در خبرنامه روزانه و هفتگی که دنیایی از اطلاعات این صنعت را برای علاقه‌مندان به سفر به ژاپن تدارک دیده، بخشی از ظرفیت‌های اطلاع‌رسانی پرتال را تشکیل می‌دهد.

(تصویر ایندکس پرتال JapanMeetings )

یکی از موضوعات جالبی که می‌توان از صنعت گردشگری این کشور آموخت، اطلاع‌رسانی کاملا دیجیتالی چندزبانه است. زبان ژاپنی برای افراد غیر ژاپنی به‌دلیل رسم‌الخط و ساختار آن، برخلاف زبان‌هایی که ریشه لاتین دارند، به هیچ عنوان قابل حدس‌زدن نیست. اگر شما در سوئد با کلمه skolan مواجه شوید، احتمال می‌دهید که چیزی مرتبط با school باشد و چنین شباهت‌های ریشه‌ای در زبان‌های اروپایی کاملا یافت می‌شود. اما در زبان ژاپنی، برای یک خارجی که ذهنیتی از این شکل‌های عجیب و غریب ندارد، حتی امکان حدس‌زدن کلمه نیز فراهم نیست. برخلاف فرانسوی‌ها که نه به‌خوبی انگلیسی بلد هستند و نه اینکه علاقه‌ای به معرفی مقصدهای گردشگری خود به زبانی غیرانگلیسی دارند، ژاپنی‌ها به‌خوبی دریافته‎اند که اگر گردشگر زیاد می‌خواهند، باید چندزبانه رفتار کنند.

اطلاع‌رسانی دیجیتالی چندزبانه، یکی از رکن‌های صنعت گردشگری این کشور را تشکیل داده‌است. البته فکر نکنید که اگر یک کالای معمولی را حتی از فروشگاه‌های این کشور خریداری کنید، به‌جز نشانی اینترنتی که مجبور است انگلیسی زبان باشد!، چیز دیگری به زبان غیر ژاپنی ارائه می‌شود. خیر! علاقه و تعصب ژاپنی‌ها به زبان ژاپنی مانند تعصب کاتالان‌ها به تیم فوتبال بارسلونا هست!

 گردشگری نیروگاهی به سبک ژاپن

به‌هرحال همین نکته‌های به‌ظاهر بی‌اهمیت، جذابیت گردشگری ایجاد می‌کند. حتی ساخت نیروگاه خورشیدی ناناتسوجیما Kagoshima Nanatsujima Mega Solar Power Plant در این کشور با هزینه ۲۷۵ میلیون دلار نیز ظرفیت گردشگری صنعتی را فراهم کرده‌است.

(گزارش نشریه Japan Trends از مزرعه دریایی تولید انرژی خورشیدی ژاپن به‌عنوان مقصد گردشگری آینده)

 نیروگاهی که روی آب واقع‌شده و قصد دارد در کشور آفتاب تابان، سوخت پاک تولید کرده و از قضا، ظرفیتی به دنیای گردشگری صنعتی این کشور بیافزاید. این نیروگاه در زمینی به وسعت یک میلیون و دویست و هفتاد هزار متر مربع ساخته شده است.

(تصویر نیروگاه حرارتی کوگوشیمای ژاپن که ۲۷ برابر یک زمین بیس بال وسعت دارد و مقصد جدید گردشگری است)

انرژی تجدیدپذیر (Renewable source of energy)، مقوله جالبی در کشور طرفدار محیط زیست و فناوری‌دوست ژاپن بوده که همه این‌ها می‌تواند افق‌هایی برای توسعه گردشگری روستایی و صنعتی آن باشد. در سال‌های اخیر، تورهایی برای بازدید گردشگران داخلی و بین المللی از این نیروگاه غول پیکر تولید انرژی خورشیدی برگزار شده‌ است که امکان بازدید از ۲۹۰ هزار پنل خورشیدی تولید انرژی پاک و فرآیندهای صنعتی را برای آنان فراهم کرد. دانش‌آموزان تا گردشگران خارجی، امروزه می‌توانند در داخل دریا با مناظر زیبایی از کوه‌های آتشفشانی اطراف، تولید انرژی photovoltaic  را مشاهده کنند. ظرفیت‌هایی که گردشگری صنعتی ژاپن به‌دنبال آن است، نشان دادن توانایی این کشور به‌عنوان جامعه‌ای low-carbon (یعنی جامعه‌ای پاک) به شمار می‌رود.

از فرودگاه و سیستم‌های حمل‌ونقل آی تی مدار تا وب‌سایت‌های اطلاع‌رسانی هوشمند و گردشگری صنعتی با پنل‌های خورشیدی در ژاپن صحبت کردیم. اکنون به یکی از جدیدترین نوآوری‌های این کشور در عرصه خدمات گردشگری اشاره می‌کنیم. سامانه‌های self-service check-in ، که چندسالی است در کشورهای شرق آسیا به واسطه تردد بالای گردشگر، با استقبال و کاربرد فراوانی همراه شده است.

نوآوری ژاپن در خدمات فرودگاهی

ژاپن در زمره نخستین کشورها در نوآوری خدمات پیشرفته اتوماسیون کنترل جامع بار مسافران در فرودگاه‌ها به شمار می‌رود.

این سرویس‌های نوآورانه در عرصه خدمات فرودگاهی و صنعت گردشگری، ابتدا در فرودگاه Haneda عرضه شده و قرار است از اوایل سال ۲۰۱۶ میلادی، در تعداد دیگری از فرودگاه ‌های ژاپن و ۳۵ فرودگاه بین‌المللی پرتردد غربی نیز نصب شود. این سامانه که به ANA Baggage Drop Services مشهور است، به مسافر این امکان را می‌دهد تا به زبان‌های مختلف، از طریق نمایشگرهای قابل لمس این ابزار، بار خود را وزن کرده و لیبل تحویل به قسمت بار را دریافت کند.

(تصویر سامانه‌های نوآور شرکت ANA در خدمات تحویل بار فرودگاه های ژاپن)

کیوسک‌های دیجیتالی که خدمات صدور کارت پرواز را ارائه می‌دهند، یکی از خدمات نوآور در صنعت گردشگری ژاپنیها را تشکیل داده‌اند. کیوسک‌هایی که توسط خطوط هوایی ارزان‌قیمت PeachLCC ساخته شده‌ است، فرصتی برای ارائه خدمات سریع، کم هزینه و دیجیتال‌محور به شمار گسترده مسافرانی بوده که به این کشور عزیمت می‌کنند. تسریع در ارائه خدمات و کاهش هزینه‌های سربار مربوط به منابع انسانی و تسهیل کاربری، از جمله مزایای بهره‌برداری از سامانه‌های خلاقانه جدید در عرصه خدمات فرودگاهی عنوان شده‌ است.

این شرکت با شرکت طراحی Yaneura همکاری دارد. متخصصان ساخت این دستگاه‌ها اعلام کرده‌اند که سامانه‌های دیجیتالی و خدماتی که در کیوسک‌های check-in‌ خودکار تعبیه‌شده‌ است، فرآیند check in را در فرودگاه بسیار تسریع کرده و ۸۰ درصد در هزینه‌های سنتی صرفه‌جویی می‌کند. ۵ نوع از این دستگاه‌های نوآور در عرصه خدمات فرودگاهی و گردشگری ، در ترمینال شماره ۲ فرودگاه کانسای اوزاگا که روی آب شناور است، نصب شد. این کیوسک‌ها نمایشگر قابل لمس دارند و زیر آن‌ها نیز بخش صدور کارت قرار دارد. در واقع سامانه Cardboard and touch-screen displays فرصتی برای کاهش هزینه‌های رو به رشد منابع انسانی برای انجام چنین فعالیت‌های فرودگاهی در کشورهای مدرن به حساب می‌آید.

پیش از این، فرودگاه‌هایی در تایلند، سنگاپور، چین و مالزی نیز کیوسک‌هایی برای مدیریت خودکار بار مسافران طراحی و نصب کرده بودند.

(تصویر سامانه خودکار SELF-SERVICE BAG DROP برای وزن کشی دیجیتالی بار مسافران و صدور لیبل مربوطه)

در فرودگاه بین‌المللی Senai International Airport مالزی، این سیستم در حال استفاده است. البته نمونه این شیوه در جاهای دیگری مانند Chnaga Airport نیز دیده می‌شود که مسافران می‌توانند به‌راحتی بار خود را روی ریل‌ها قرار داده و پس از وزن کشی و پرداخت اضافه بار مربوطه، لیبل را دریافت و بار خود را به بخش انبار فرودگاه برای انتقال به هواپیما تحویل دهند. مشابه این روش را در سنگاپور در Changi Airport‌ مشاهده می‌کنیم که جالب توجه است.

در تایلند هم که یکی از مقاصد گردشگری آسیا است، تجهیزاتی که به سامانه‌های هوشمند متصل هستند، حتی کارت پرواز هم صادر می‌کنند.

(سامانه دیجیتالی صدور کارت پرواز در فرودگاه Suvarnabhumi International Airpor)

البته نمونه مشابه این خدمات در فرودگاه‌های مالزی نیز مشاهده می‌شود.

(تصویر سامانه صدور هوشمند کارت پرواز در KLLA)

 درس‌هایی برای ما

مطالب جالبی که از نوآوری در صنعت گردشگری ژاپن و کشورهای همجوارش می‌توان دریافت، اهمیت صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات را در توسعه گردشگری تبیین می‌کند. طبق برنامه ششم توسعه و افق ۱۴۰۴، باید میزبان ۲۵ میلیون گردشگر باشیم. این حجم عظیم از جمعیت گردشگر را باید از طریق زیرساخت‌های نوآورانه فناوری اطلاعات که اشاره کردیم، مدیریت کنیم. در ساخت ترمینال‌های جدید به‌خصوص در فرودگاه‌های بین‌المللی ایران، از این کیوسک‌های دیجیتالی و ابزارهای SELF-CHECNN IN باید استفاده کرد. پرسیتژ خوبی را به کشور و صنعت خدمات فرودگاهی ایران می‌دهد که نباید فراموش کرد.

تقویت پرتال‌های اطلاع‌رسانی چندزبانه مالتی‌مدیا به‌خصوص سایت‌های گردشگری اصلی ایران مانند: موزه‌ها،  کاخ‌ها و سایت ادارات فعال در این عرصه، از دیگر تجربه‌هایی است که می‌توان از ژاپنی ها فرا گرفت.

موفقیت دست‌اندرکاران صنعت گردشگری کشور در توان‌افرایی این صنعت را آرزومندیم.

دنیای گردشگری ایران و جهان را با کجارو دنبال کنید.

تهیه شده در کجارو