مصالح ساختمانی غیر استاندارد، دلیل آتشسوزی اخیر برج دوبی
امسال جشن سال نو میلادی در دوبی تحت‌تاثیر اتفاقی عجیب قرار گرفت. درست در شب سال نو، زبانه‌های آتش یکی از معروف‌ترین ساختمان‌های این شهر را در بر گرفتند. قصد داریم در کجارو نگاه متفاوتی به‌علت این آتشسوزی و آتش‌سوزی‌های مشابه در سراسر جهان داشته باشیم.
شعله‌های آتشی که به سرعت از دیوارهای ساختمان یکی از معروف‌ترین هتل‌های لوکس شهر دبی بالا می‌رفت، در عرض چند لحظه شادی و هیجان افرادی را که برای جشن سال نو میلادی در مرکز شهر جمع شده بودند به ترس و وحشت تبدیل کرد.
اما آتشی که به جان ساختمان ۶۳ طبقه «آدرس داون تاون» (Address Downtown) در شهر دوبی افتاد اولین، دومین یا حتی سومین شعله‌ای نیست که در طول دو دهه‌ی گذشته در یک چشم بر هم زدن نمای خارجی آسمان‌خراش‌هایی را که از دل صحرای دوبی یا مناطق اطراف آن سر بر آورده‌اند، در خود می‌بلعد.
طبق آمار ارائه شده از سوی آسوشیتدپرس، تنها در امارات متحده، این هشتمین نمونه از رویدادهایی از این دست است، علاوه بر این آتش‌سوزی‌های مشابهی در طول سال‌های گذشته در شهرهای بزرگ دنیا اتفاق افتاده که منجر به کشته و زخمی شدن ده‌ها انسان شده است.
بر اساس نظر متخصصین ساخت‌وساز و ایمنی، دلیل این آتش‌سوزی‌های غیر قابل کنترل استفاده از مصالح ساختمانی به نام روکش کامپوزیت آلومینیوم است که در نمای خارجی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالی که می‌توان روکش‌های مورد استفاده برای پوشش نمای ساختمان را با استفاده از موادی ساخت که در مقابل آتش مقاومت بیشتری دارند، کارشناسان معتقدند که روکش ساختمان‌هایی که در دوبی و سایر نقاط جهان طعمه‌ی آتش شده‌اند، بر اساس استانداردهای معتبر آتشسوزی طراحی نشده و اکثر آن‌ها به‌گونه‌ای نمای ساختمان را پوشانده بودند که بین آن‌ها هیچ فاصله‌ای برای توقف آتشسوزی یا آرام‌تر کردن روند پیشرفت آن وجود نداشته است.
اگرچه در حال حاضر استانداردها و قوانین جدیدی بر ساخت‌وساز در دوبی و دیگر شهرها حاکم است، اما کارشناسان اذعان دارند که دقیقاً نمی‌دانند پیش از وضع این قوانین چند آسمان‌خراش با استفاده از روکش‌های قابل اشتعال ساخته شده‌اند و در معرض آتش‌سوزی‌های مهارنشدنی قرار دارند.
تام بولن (Tom Bohlen)، مسئول فنی ارشد مرکز توسعه‌ی پایدار خاورمیانه در دوبی می‌گوید:
گسترش آتشسوزی خیلی سریع بود و مهار کردن آن بسیار مشکل بود، آتش به سرعت از دیوارهای بیرونی ساختمان بالا می‌رفت. همه چیز در یک چشم بر هم زدن اتفاق افتاد.
استفاده از روکش نمای ساختمان برای اولین بار حدود یک دهه پیش، درست همان زمانی که آسمان‌خراش‌های دوبی یکی پس از دیگری از دل زمین سر بیرون می‌آوردند، رونق گرفت. این روکش‌ها ظاهری مدرن به ساختمان می‌دهند و باعث می‌شوند گرد و خاکی که روی نما می‌نشیند با اولین بارندگی از روی آن شسته شود. علاوه بر این نصب آن‌ها بسیار ساده و ارزان است. به همین دلیل پیمانکاران علاقه‌ی زیادی به استفاده از آن‌ها دارند.
با اتمام ساخت و سازها، دوبی به شهری بین‌المللی تبدیل شد که اکنون مرکز تجارت و کسب و کار بیش از ۲ میلیون نفر است. با جهانی شدن دوبی کم کم جمعیت خارجی ساکن شهرهای دیگر امارات هم از جمعیت بومی بالاتر رفت. ساکنین جدید، به‌ویژه متخصصین مهاجری که به امارات آمده بودند، علاقه‌ی زیادی به سکونت در آپارتمان‌های موجود در ساختمان‌های بلند مرتبه‌ی دوبی نشان دادند و هتل‌های سر به فلک کشیده و چندین طبقه‌ی این شهر هم سالانه پذیرای میلیون‌ها گردشگر هستند. هدف مسئولان گردشگری دوبی این است که آمار بازدید از این شهر را تا سال ۲۰۲۰ که نمایشگاه World Expo در دوبی برگزار می‌شود، به مرز ۲۰ میلیون نفر در سال برسانند.
این یعنی مردم از تمام نقاط جهان در معرض خطر آتشسوزی ساختمان‌های بلند مرتبه‌ی دوبی قرار دارند.
هر پنل روکش نما معمولاً از دو قطعه‌ی آلومینیومی به ضخامت ۰/۲ اینچ تشکیل شده که بین آن‌ها یک لایه فوم قرار دارد.
اندی دین، رئیس قسمت نمای ساختمان شرکت مهندسین مشاور WPS در خاورمیانه معتقد است که مسئله‌ی اصلی، هسته‌ی بین این دو قطعه‌ی آلومینیومی است. زیرا فوم موجود در پنل‌ها معمولاً از جنس پلی‌اتیلن است که درصد بالایی از آن را پلاستیک تشکیل می‌دهد. او می‌گوید:
پنل‌هایی که هسته‌ای صددرصد پلی اتیلنی دارند با سرعت باور نکردنی می‌سوزند. همچنین پنل‌های قدیمی‌تر، حتی آن‌هایی که به اصطلاح در مقابل آتشسوزی مقاوم هستند، هنوز از درصد قابل توجهی مواد پلیمری و قابل اشتعال تشکیل شده‌اند.
البته خود پنل‌ها تحت هیچ شرایطی شروع کننده‌ی آتشسوزی نیستند و حتی در صورتی که با فاصله‌ی مناسب از یکدیگر نصب شوند، خطر گسترش آتش بسیار کمتر خواهد بود. همچنین با جایگزین کردن مقداری از پلاستیک موجود در پنل‌ها با موادی که به‌راحتی نمی‌سوزند، می‌توان درصد اشتعال‌پذیری آن‌ها را به میزان قابل توجهی پایین آورد.
در ساختمان‌هایی که این پنل‌ها به‌صورت ردیفی و چسبیده به هم نصب می‌شوند، آتش به‌صورت خطی مستقیم از کناره‌های ساختمان به‌سمت بالا یا پایین می‌رود.
در سال ۲۰۱۲ تعداد زیادی آتشسوزی در دوبی و شارجه اتفاق افتاد. تقریباْ تمام آتش‌سوزی‌هایی که درآن برهه‌ی زمانی اتفاق افتاد به یک شکل گسترش پیدا کردند، آتش از پنل‌های نمای بیرونی به‌عنوان سوخت استفاده می‌کرد و از یک سمت ساختمان به‌سمت بالا حرکت می‌کرد و از سمت دیگر آن تا پایین می‌آمد.
دقیقاً روز بعد از آتشسوزی در یک ساختمان ۴۰ طبقه در شارجه بود که شهرداری دوبی قانون جدیدی برای محدودیت استفاده از روکش‌های نمای قابل اشتعال وضع کرد. اگرچه در آن زمان به خاطر رکود اقتصادی جهانی ساخت‌وساز هم افت شدیدی پیدا کرده بود، اما مقامات شهرهای دیگر امارات متحده عربی هم به دنباله‌روی از دوبی قوانین مشابهی وضع کردند. اما در قانون جدید هیچ تبصره‌ای درباره‌ی مقاوم‌سازی ساختمان‌هایی که پیش از وضع این قانون ساخته شده بودند و در آن‌ها از روکش‌های قابل اشتعال استفاده شده بود، وجود نداشت. در واقع، نه در دوبی و نه در هیچ‌کدام از ۶ شهر دیگر امارات متحده عربی، هیچ آمار دقیق و رسمی هم از تعداد ساختمان‌های تزئین شده با روکش‌های قابل اشتعال در دست نیست.
سامی سایق، مدیر ارشد شرکت بیمه‌ی بزرگ «گروه بین‌المللی آمریکن» (American International Group) در خاورمیانه و شمال آفریقا می‌گوید:
خطر بزرگی در کمین است، زیرا تعداد بسیار زیادی از این ساختمان‌ها وجود دارند و متاسفانه هیچ شاخصی هم برای تشخیص دادن آن‌ها وجود ندارد.
املاک عمار، سازنده‌ی ساختمان «آدرس داون تاون» و مستقلات اطراف آن مثل برج خلیفه، بلندترین ساختمان جهان، می‌گوید که مسئولان هنوز در حال تحقیق روی علت آتشسوزی جشن سال نو میلادی هستند. املاک عمار برای ارزیابی خسارات و بازسازی برج آسیب دیده گروهی خارجی را استخدام کرده و قصد دارد بر اساس دستور شخص حاکم دوبی، به‌زودی هتل را بازگشایی کند. این شرکت هیچ جزئیاتی درباره‌ی نوع و جنس روکش مورد استفاده در این ساختمان ارائه نکرده است.
در همین حال، ناسیونال که یک روزنامه‌ی دولتی در ابوظبی است، گزارشی منتشر کرده که در آن ادعا شده روکش مورد استفاده در «آدرس داون تاون» از همان روکش‌های مستعد آتشسوزی بوده که در بقیه آتش‌سوزی‌ها حضور داشته است.
مدیر سازمان امنیت پیشگیرانه‌ی دوبی در امور شهری، جمال احمد ابراهیم، اعلام کرده که مسئولان با جدیت تمام به‌دنبال برطرف کردن مسئله‌ی آتشسوزی به خاطر روکش‌های نما بوده و مصمم هستند برای متوقف کردن وقوع دوباره‌ی حوادثی از این دست راه حلی اساسی پیدا کنند.
جمال احمد ابراهیم افزود:
پس از آتشسوزی ساختمان «آدرس داون تاون» قرار شد بررسی جامعی روی تمام ساختمان‌های کشور صورت بگیرد، همچنین قرار شد از ماه مارس برای تضمین افزایش استانداردهای ساخت‌وساز دستورالعمل‌های جدیدی مقرر شوند.
اگرچه بنا به گفته‌ی آقای ابراهیم، روکش نمای مورد استفاده در ساختمانی که اخیراً در معرض آتشسوزی قرار گرفت، در تعداد کمی از ساختمان‌های امارات مورد استفاده قرار گرفته است و طبق ادعای او تعداد آن‌ها کمتر از ۵ درصد از کل ساختمان‌های امارات متحده عربی است. او همچنین اعلام کرد که متخصصین هیچ آمار دقیقی از تعداد ساختمان‌هایی که در معرض خطر هستند، ندارند:
بدون بررسی دقیق تمام ساختمان‌ها نمی‌توانیم عدد دقیقی ارائه بدهیم.
مشکل اصلی فقط دوبی نیست، آتش‌سوزی‌های مرتبط با روکش‌های نما در تمام دنیا قربانی می‌گیرند.
در سال ۲۰۱۰ اتفاق مشابهی در یکی از ساختمان‌های بلند مرتبه‌ی شانگهای جان ۵۸ نفر را گرفت. آتشسوزی در یک مجتمع آپارتمانی در جمهوری آذربایجان ۶۱ نفر را کشت و در اتفاقی متاثرکننده در مرکز تلویزیون پکن در فوریه سال ۲۰۰۹ یک آتش‌نشان جان خود را از دست داد.
تمام آتش‌سوزی‌های ذکر شده دقیقاً شبیه به آتشسوزی رخ داده در دبی بودند، آتش از اطراف ساختمان یعنی درست همان‌جایی که روکش‌ها کار گذاشته می‌شوند به سرعت بالا رفته و تمام ساختمان را در بر گرفته است.
پیتر راو (Peter Rau) افسر ارشد تیپ آتش‌نشانی کلان‌شهر ملبورن استرالیا، دقیقاً می‌داند که چنین آتش‌سوزی‌هایی ممکن است تا چه اندازه خطرناک باشند. در نوامبر سال ۲۰۱۴ ساختمانی ۲۳ طبقه در ملبورن آتش گرفت و زبانه‌های آتش در عرض ۶ دقیقه، ۲۰ طبقه از ساختمان را محاصره کردند و قطعات مشتعل از ساختمان به پایین می‌افتادند. اگرچه در این آتشسوزی به هیچ کس آسیبی نرسید، اما زبانه‌های آتش میلیون‌ها دلار خسارت به ساختمان وارد کردند.
پس از این آتشسوزی بود که مسئولان متوجه شدند حدود ۱۷۰ ساختمان دیگر در ملبورن به خاطر استفاده از روکش‌های قابل اشتعال در معرض خطر آتشسوزی مهار نشدنی قرار دارند.
آقای راو می‌گوید:
بهتر است از زاویه‌ای بازتر به این مسئله بنگرید، آیا شما واقعاً فقط به‌دنبال این هستید که این مسئله چه اهمیتی برای استرالیا دارد؟ پس شما چرا از دبی درباره‌ی این موضوع با من تماس گرفته‌اید؟ پس این یک موضوع جهانی است، مسئله‌ای که تمام شهرهای جهان را درگیر خود کرده است. به نظر من هیچ شکی نیست که با مشکلی اساسی روبه‌رو هستیم.
منبع: آسوشیتدپرس
دیدگاه