توان افزایی گردشگری ایران با هتل‌های کپری کرمانی‌ها

یکی از این فرصت‌های گردشگری که تجربه اقامت و سفری فراموش‌نشدنی را به عاشقان ایران زمین می‌دهد، تجربه زندگی در کپر‌‌های استان کرمان هست. گردشگری روستایی (Rural tourism) در کشور اقوام ایرانی‌،‌ یک فرصت ایدئال را برای فعالان صنعت گردشگری کشور فراهم می‌دارد تا با قابلیت‌ها و ظرفیت‌های ایران ۴ فصل، رنگارنگ، مهمان‌نواز و باستانی‌، موجی از شور و شعف را در اختیار گردشگران سخت سلیقه قرار دهد. ما برای ثروت آفرینی از طریق فرصت‌های گردشگری،‌ توان مندی‌های زیاد بالقوه داریم که باید آن‌ها را بالفعل کنیم. به نظر می‌رسد، یکی از شاخص‌های بالفعل کردن ظرفیت‌های گردشگری کشور، توجه به فرهنگ و آداب و سبک زندگی اقوام ایرانی به شمار می‌آید. کپر نشینی نیز بالطبع،‌ در توسعه این عرصه،‌ مستثنی نیست.  کپر بخشی از میراث معنوی شهر زهکلوت و شهرستان رودبارجنوب وبه نوعی جزئی از سنت، فرهنگ و روش زندگی مردم است، هرچند دوره آن‌‌ها به سر رسید و دیگر اثری از آن‌‌ها را درمراکز شهر‌ها نمی‌بینیم اما بعضی از مردم محروم در روستاه‌‌های دور افتاده همچنان علاقه‌مند به زندگی در کپر‌‌های قدیمی‌خود هستند و در کنار خانه‌‌‌های نوساز خود اقدام به احداث چندین کپر برای گذران فصل گرما می‌کنند. در این یادداشت کوتاه، به مطالب جالبی اشاره می‌کنیم تا یکی از هزاران شیوه توان افزار کردن صنعت گردشگری کشورمان را با اتکا به آداب و سبک زندگی روستایی، مورد تاکید قرار دهیم. روشی که کپر گردی به ما می‌آموزد تا بخشی از فرهنگ و سبک زندگی اقوام ایران را در این مجموعه‌ها به دنیا معرفی کنیم.

(تصویر کپر نشینان در روستای رودبار کرمان)

داستان کپر و هتل‌های کپری

یکی از روش‌های شناساندن ایران و فرهنگ مردمانش، معرفی کپر به ج‌‌هانیان هست. کپر به آلونک‌‌‌ها و سایبان‌‌‌هایی گفته می‌شود که در مناطق گرمسیری جنوب با شاخه و برگ درخت نخل ساخته می‌شود و روی آن ‌را با حصیر می‌پوشانند.در لغت مردم بلوچ، خان‌‌های است از نی و بوریا و مانند آن. خانه‌‌‌هایی است که اسکلت آن‌‌ها از چوب خرماست و اطراف آن‌‌ها با حصیر بسته می‌شود.طی سال‌‌‌های اخیر تعداد زیادی واحد مسکن روستایی در استان کرمان احداث شد‌‌هاست اما محرومیت به‌خصوص در مناطق دور افتاده جنوب کرمان چنان ریشه دوانده که روستا‌‌های کپری که از شاخ و برگ نخل‌‌‌ها احداث می‌شوند همچنان تن‌‌ها سرپناه برخی محرومان است. برخی‌ها فکر می‌کنند که کپر، ناشی از محرومیت هست و نباید به دنیا نشان داد. در حالی که چنین تصوری نادرست هست. باید اظ‌‌هار داشت که در واقع، کپرنشینی، ناشی از شرایط خاص اقلیمی‌و آب‌وهوایی مناطقی از جنوب و جنوب‌شرق کشور است. کپر‌‌ها خنک‌تر از ساختمان‌‌‌ها و چادر‌‌ها هستند و خانه‌‌‌های کپری تحمل گرمای شدید این مناطق را آسان‌تر می‌کنند. در منطقه جازموریان که مردم زیر سقف کپر زندگی می‌کنند، مدرسه هم درون کپر‌‌ها تشکیل می‌شود. کپر نماد سنتی منطقه است نه سمبل محرومیت کپر نماد سنت و تاریخ آن‌‌هاست و با فرهنگ مردم برخی مناطق ایران عجین شده و امکان حذف آن از چرخه زندگی شاید ممکن نباشد. حدود یک ماه پیش بود که رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کشورمان از ظرفیت‌های گردشگری شهرستان قلعه گنج استان کرمان گفت و از ساخت و بهره‌برداری نخستین هتل کپری ایران در آینده نزدیک خبر داد. هتلی خاص و فوق‌العاده جذاب برای تشویق گردشگران داخلی و بین‌المللی برای تجربه کردن سبک زندگی کپر نشینان ایران در محیطی با قابلیت‌های اقلیمی‌فوق‌العاده.

(گزارش ایسنا از ساخت هتل کپری قلعه گنج در کرمان)

جلال پور در رابطه با این طرح به ارائه توضیحاتی پرداخت و گفت: قلعه گنج شهرستاني است كه نه تن‌‌ها در استان كرمان بلکه در كل كشور جزو محروم ترين شهرستان‌‌‌ها محسوب می‌شود و اخيرا بر اساس يك توافق، اين شهرستان در اختيار بنياد مستضعفان قرار گرفته تا با مشاركت‌هاي مردمي، سطح زندگي در اين منطقه ارتقا یابد. هر چند براي اولين بار است كه چنين ايد‌‌هاي در كشور مطرح و اجرايي مي شود اما اگر با موفقیت اجرا شود، مي تواند تجربه خوبي براي بقيه شهرستان‌هاي محروم كشور باشد. یکی از اقدامات مهم بنیاد مستضعفان در عرصه گردشگری، ساخت يك هتل كپري در قلعه گنج بود که رییس اتفاق بازرگانی در اوایل آبان اشاره کرد كه حداكثر تا يك ماه آينده به اتمام مي رسد و مي تواند یک جاذبه گردشگري و در عين حال نمونه طرحي خلاقانه براي ایجاد رونق در مناطق محروم باشد. اکنون که روز‌‌های آخر آبان ۹۴ را سپری می‌کنیم، خبر خوش دیگری به گوش رسید. دیروز، معاون گردشگری استان کرمان از افتتاح اولین هتل کپری ایران در شهرستان قلعه گنج تا چند روز آینده خبر داد و گفت: ۳۱ هتل کپری با سرمایه‌گذاری دو میلیارد تومانی در این شهرستان ساخته شد. محمد جهانشاهی به خبرنگار مهر گفت: اولین هتل کپری ایران در منطقه قلعه‌گنج جنوب استان کرمان با توجه به ساختار فرهنگی و با بهره‌گیری از الگو‌‌های معماری منطقه طراحی شده است که برگرفته از فضا‌‌های اقامتی بومی‌آنجا است. فضا‌‌های اقامتی منطقه قلعه‌گنج از متریال و مصالح چوب ساخته شده و از پوشش گیاهی منطقه به‌خصوص تنه درخت خرما در آن استفاده می‌شود که کپر نام دارد. بنیاد مستضعفان با سرمایه‌گذاری بیش از ۲ میلیارد تومان در این شهرستان که پایلوت اقتصاد مقاومتی در نظر گرفته شده، اقدام به ساخت هتل کپری کرده است. بنیاد مستضعفان وظیفه دارد در این شهرستان فعالیت کند، این هتل‌‌‌ها ۱۵ نفر را به کار خواهد گرفت و در مراسم افتتاح رسمی‌آن، مسئولان کشوری نیز حضور خواهند داشت.

(خبرگزاری مهر  و خبر از راه‌اندازی هتل‌های کپری از اواخر آبان در کرمان)

۳۱ هتل کپری با ظرفیت ۶۰ نفر اقامت در مساحت یک هکتاری ساخته شده است که مانند هتل دارای پذیرش، اتاق، سرویس‌‌‌های مجزا با طراحی و دیزاین محلی همراه با فضا‌‌های به گردشگران خدمات می‌دهند. این کپر‌‌ها می‌توانند اقامتگاه‌‌‌های بوم‌گردی باشند، منتهی چون برخی از آیتم‌‌‌های مربوط به اقامتگاه ندارند، به آن‌‌ها هتل کپری می‌گوییم. با توجه به اینکه این هتل‌ها در محور کرمان به هرمزگان قرار گرفته است، می‌تواند زمینه توسعه مناطق روستایی و گردشگری این مسیر نیز در آینده نزدیک بشود. اکنون، موسسات و فعالان گردشگری کشورمان می‌توانند با ترتیب دادن تور‌‌های چند روزه زمستانی برای انتقال گردشگران به مناطق کپری استان و استقرار در هتل‌های کپری؟‌ تجربه جالبی را برای گردشگران اقلیم دوست ایران زمین خلق کنند. برای خیلی‌ها، تجربه کویر نوردی و کپرگردی و اقامت در کمپ‌های کویری و همچنین استقرار در هتل‌های کپری که سبک زندگی اقوام ایرانی و بخشی از زندگی واقعی ایرانیان را در جنوب کشور به نمایش در می‌آورد، تجربه شیرین تر از اقامت در هتل‌های ۷ ستاره کشور‌‌های منطقه است. تجربه اقامت در هتل‌های هفت ستاره،  با همه امکانات سوپر لوکس، یاداور هیچ سبک زندگی خاصی برای میهمانان محل اقامت نیست. آن‌ها را با هیچ فرهنگ، سنت و آداب و رسومی‌آشنا نمی‌کند. تجربه زندگی در شرایطی خیلی خاص که معمولا امکان تجربه مجددش در آن فضا و شرایط به‌راحتی تکرار شدنی نیست، خلق نمی‌کند. از همه مهم‌تر، اقامت در هتل‌های چند ستاره، اجازه نمی‌دهد ما با شیوه طبخ پخت، زندگی و گذران زندگی شهروندان منطقه ای خاص از ج‌‌هان آشنا بشویم. مگر اینکه در خانه‌های شهری یا روستایی رحل اقامت را پهن کنیم.

(گوشه‌هایی از زندگی کپرنشینان ایران)

بنابراین، گردشگری در مناطق روستایی و غیر شهری، فرصت آفرینی برای آشنایی با فرهنگ‌‌ها، سنت‌ها و سبک زندگی بخشی از مردم ایران هست که زوایایی از آن را نمی‌توان در هتل‌های چند ستاره و با تماشای فیلم‌های مستند و سینمایی،‌دنبال کرد. شمار زیادی از گردشگرانی که دوست دارند ایران و زیبایی‌هایش را از نزدیک حس کنند، به‌دنبال هتل‌های ۴ ستاره و ۵ ستاره آن‌چنانی در مراکز استان‌ها نیستند. ما ایرانی‌ها فقط به کشور خاصی در آسیا یا اروپا و حتی آمریکا می‌رویم برای مدت کوتاه ۱-۲ هفته ای، به‌ندرت از پایتخت دور می‌شویم. اما بسیارند گردشگری غربی و حتی آسیایی که کشور خود را به قصد دیدن شهر‌‌های مختلف ایران ترک می‌کنند و اکثرا هم از قشر مرفه و خیلی پول دار نیستند که پیش از عزیمت، هتل‌های چند ستاره را در بهترین نقاط شهر‌ها، رزرو کنند. سکونت چند روزه در تهران و سپس حرکت به‌سمت اصف‌‌هان و شیراز و یزد و کرمان و نقاط دیدنی و باستانی و تاریخی دیگر کشور، با هر وسیله و ابزاری که شده، معمولا دردستور کار عاشقان گردشگری در سرزمین بکر ایران هست.

(کپر نشینی در بشاگرد از نزدیک)

چنین عزم و همتی، مبتنی بر اقامت در هتل‌های لوکس نیست. بنابراین، هتل‌های کپری کرمانی‌ها، می‌تواند مقصد فوق‌العاده برای آن دسته از گردشگرانی باشد که ایران را به‌خاطر ایران و تمدن و فرهنگ اقوامش،‌ می‌خواهند و خود را محدود به هتل‌های چند ستاره و تور‌‌های لوکس موزه‌ها و کاخ موزه‌های پایتخت نمی‌کنند. معمولا چنین گردشگرانی‌‌، با اطلاع قبلی به ایران می‌آیند و به گشت و گذار در بهترین نقاط گردشگری ایران مشغول می‌شوند و تصاویری که از سفرشان در آینده منتشر می‌کنند، بعضا به ما یادآوری می‌کند که چه جا‌‌هایی از ایران را ما ایرانی‌های عزیز ندیده ایم و درک نکرده ایم! اگر گشتی در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی اینترنت که سفر به ایران را تبلیغ می‌کنند و همچنین،‌منعکس کننده آثار و نوشته‌های مصور و مکتوب گردشگران خارجی در ایران هست را مرور کنیم،‌به چنین تصاویری بر می‌خوریم. برخی از این تصاویر که گردشگران خارجی در زمان سفر به ایران تهیه و در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته اند، مبین این موضوع هست که شمار قابل توجهی از گردشگران،‌ زندگی روستایی و غیر لوکس ایرانیان را بیش تر دوست دارند و ان را منعکس کننده تاریخ و هویت اصیل ایرانی می‌دانند. شمار زیادی از جمعیت کشور،‌در مناطق روستایی هستند که فرهنگ و سنن و آداب و رسوم خاص اقوام ایرانی را دارند. گوناگونی و پراکنده گی اقلیمی‌اقوام ایرانی در سرزمین بزرگ ایران،‌فرصت ممتازی هست که در اختیار صنعت گردشگری ایران و علی الخصوص، در اختیار گردشگران خارجی هست که به تماشای سرزمین رنگ‌ها و اقوام می‌آیند. این فرصت ایدئال را باید به بهترین وجه ممکن استفاده کرد. هتل‌های کپری کرمان،‌ این فرصت را تبدیل به عینیت کرده و اکنون آماده هستند تا گوشه‌هایی از گردشگری روستایی و کویری ایران را در اختیار گردشگران داخلی و خارجی قرار دهند. افرادی هم در حوزه گردشگری روستایی و جذب گردشگران به روستا‌‌هایی که رنگ واقعی زندگی غیر لوکس را به تصویر می‌کشد، میلیاردر شده‌اند. حتما قضیه عباس برزگر را شنیده اید.

(گزارش ایرنا از دست‌فروش روستایی موفق در عرصه گردشگری روستایی)

عباس برزگر،‌ یک دست‌فروش روستایی بود . وی می‌گوید: بعد از اینکه به‌دلیل دست‌فروشی در شیراز با بی مهری و آزار روزانه ماموران گشت شهرداری شیراز مواجه شدم به زادگاهم وستای بزم از توابع شهرستان بوانات برگشتم . اتاق‌های خشتی و گلی،گوسفندان و برخی اشیای قدیمی‌و تاریخی در ایوان خانه عباس و از همه مهم‌تر سفره بی تکلف اما پربرکت وی سرآغاز شگفتی در داستان زندگی عباس را رقم زد. او با مهمانانش چای آتشی می‌نوشید،کشاورزی می‌کرد،روش‌های سنتی تولید ماست و دوغ وکشک محلی را به آن‌‌ها آموزش می‌داد آن‌‌ها را به گپ و گفت با هم ولایتی‌ها و پیرزنان و پیرمردان روستایی وامی‌داشت. عباس مهمانانش را درآیین‌های عروسی و مراسمات سوگواری شرکت می‌داد، شب نشینی و بیان قصه‌ها و داستان‌های قدیمی‌را همگام با آن‌‌ها تجربه می‌کرد،همگام با مهمانان در کوه حاضر می‌شدند و از حکایت‌های عمیق نوازندگان نی در دیارش گوش می‌دادند. او مهمانان را به نشستن در کنار دار‌‌های زمینی گلیم بافی و جاجیم بافی همگام با زنان ودختران هنرمند روستا می‌نشاند، آن‌‌ها را به دامنه‌های کوه می‌برد تا با زندگی سخت اما لذت‌بخش عشایر آشنا یابند.

(عباس برزگر، کسی که اثبات کرد می‌توان با خلاقیت از گردشگری روستایی ثروت آفرینی کرد)

جذب گردشگران خارجی برای لمس چنین تجربه‌های ارزشمند از سبک زندگی واقعی یک روستایی در عمل، یکی از محل‌های درآمد امروز عباس آقا هست که وی را  با کلبه محقر و دهکده توریستی اش اکنون از بین ۱۶ جاذبه گردشگری و تاریخی مهم در ایران رتبه ششم قرار داده است و طبق آنچه به خبرنگار ایرنا در یاسوج گفته است، تا سال آینده به درآمد ۱۰ میلیارد ریالی فکر می‌کند. عباس برزگر، نمونه ای موفق در گردشگری روستایی در ایران هست که شیوه کارش می‌تواند زمینه رونق گردشگری روستایی، بیابانی و کویری در مناطق دیگر کشور شود. هتل‌های کپری ایران که در کرمان به‌زودی راه‌اندازی می‌شود ،‌یک فرصت خوب برای الگو برداری از شیوه عباس و پیاده سازی ان در هتل‌های کپری هست. در این هتل‌ها، می‌توان زندگی کپر نشینان و تصاویری واقعی از سبک زندگی این افراد را برای گردشگران ایرانی و خارجی، مجسم کرد. برقراری بخشی از هتل‌های کپری به برگزاری نمایشگاه ه‌‌های دائمی‌معرفی محصولات و خدمات کپرنشینان و روستا‌‌های اطراف آن، می‌تواند به جذابیت تجربه اقامت در کپر‌‌ها بیافزاید.

راهکار‌‌های برای توسعه هتل‌های کپری کرمان

همه مطالبی که در بالا به آن اشاره شد، مقدمه ای بود تا وارد ارائه راهکار‌‌هایی برای توسعه گردشگری کپری بشویم. در ادامه به ارائه راهکار‌‌هایی برای توسعه هتل‌های کپری کرمان و به قولی کپر گردی می‌پردازیم. ۱-تجربه عباس برزگر نشان داد که برای درآمد زایی از راه گردشگری در ایران،‌حتما نباید هتل‌های لوگس ۵ ستاره all inclusive در مناطق خوش آب و هوا درست کرد و غذا‌‌های آن‌چنانی به گردشگران داد. گردشگران،‌به‌دنبال واقعیت‌های تمدن و فرهنگ ایران هستند. این را باید به تصویر کشید و ثروت آفرینی کرد. ۲-تجربه عباس برزگر در جذب گردشگر خارجی و شریک کردن آن‌ها در زندگی ساده و جذاب و گرم روستایی‌های ایران،‌ می‌تواند در هتل‌های کپری نیز با برگزاری تور‌‌های یک روزه تعامل بهتر مسافران با کپرنشینان منطقه و درک واقعی زندگی آن‌ها،‌ صورت گذیرد. ۳-برای هتل‌های کپری کرمان،‌باید پرتال اینترنتی چند زبانه مالتی مدیا توسط سازمان میراث فرهنگی کرمان و ن‌‌هاد‌‌های فعال مربوطه طراحی و راه‌اندازی شود تا اطلاع‌رسانی بین‌المللی در شبکه‌های اجتماعی وب،‌بتواند سیلی از مشتاقان را به این هتل‌ها بکشاند. ۴-هتل ‌های کپری کرمان، باید محفلی برای معرفی صنایع دستی اقوام دیگر ایران و مناطق مختلف کشور باشد. به ظرفیت آفرینی صورت گرفته در این مراکز به‌خوبی توجه شود. ۵- دولت محترم از کارآفرینانی که می‌توانند در مناطق گردشگری روستایی،‌فرصت آفرینی‌های سنتی و دیجیتالی بکنند، در قالب بسته‌های تسهیلاتی، حمایت‌های لازم را انجام دهد. ۶-تبلیغ و معرفی هتل‌های کپری و فرهنگ کهن مردمان این مناطق در رسانه ملی و حتی شبکه‌های خارج از کشور،‌ در دستور کار مسئولان گردشگری استان کرمان قرار بگیرد. به‌عنوان یک ایرانی و فردی که سال‌ها به مناطق مختلف کشور سفر کرده و با زندگی مردمان روستا و شهر‌‌های مختلفی از کشور آشنا شدم  و در رشته گردشگری هم دانش آموخته هستم،‌ امیدواریم کپر‌‌های کرمان،‌ بتواند به‌اندازه فرصت‌های گردشگری مصنوعی و بی هویت کشور‌‌های خلیج فارس‌، برای ایران عزیز درآمد زایی کند. فرصت‌ها و قابلیت‌های کرمان و کپر‌‌هایش بسیار بالاست و انتظار رونق گردشگری این استان با چنین توان مندی‌های بگر، دور از انتظار نیست. همواره ایرانگردی و جهانگردی را با پرتال تخصصی کجارودنبال کنید.

• یگانه آقازمانی، دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی توریسم دانشگاه علوم و تحقیقات تهران و دانشجوی دکترای گردشگری در دانشگاه پنسیلوانیا ایالات متحده است. وی محقق گردشگری روستایی در ایران بوده و رساله کارشناسی ارشد خود را با عنوان: توریسم، راهکاری جهت توسعه پایدار روستا‌‌های مناطق بیابانی ایران در روستای فهرج استان یزد تالیف کرد.