سیب؛ میوه‌ای بهشتی و جواهر بی‌نظیر میوه‌ها

سیب که از آن به عنوان میوه‌ای بهشتی و جواهر میوه‌های تابستانی یاد می‌شود، دارای درختی برگ‌ریز، متعلق به تیره‌ی گل‌سرخیان، از سرده‌ی مالوس، راسته‌ی گل‌سرخ‌سانان و زیر تیره‌ی پیچ وشان یا مالوئیده است که گیاه‌شناسان آن را بومی آسیای مرکزی معرفی کرده‌اند. آن‌ها قدمت این میوه‌ی لذیذ و خوشمزه را متعلق به هزاران سال پیش دانسته و حدود ۷۵۰۰ نوع از آن را در سراسر جهان، شناسایی کرده‌اند. کارشناسان صنعت تغذیه معتقدند که این میوه پس از قرن‌ها کشت و پرورش در آسیا و اروپا، توسط برخی از مهاجران اروپایی به آمریکای شمالی منتقل شده است. درخت آن برگ‌ریز بوده و اکثرا دارای ارتفاعی حدود ۲ تا ۴/۵ متر است. البته در گونه‌های خودرو تا بلندای ۱۲ متر نیز رشد خواهند کرد. برگ‌های این درخت به رنگ سبز تیره و به شکل هندسی بیضی (تخم‌مرغی شکل) هستند که حاشیه‌هایی دندانه‌دار در سطح آن‌ها مشاهده می‌شود. بخش زیرین برگ‌ها نیز دارای کرک‌های کمی است که به وضوح قابل لمس است.

بررسی‌های متخصصان تغذیه نشان می‌دهد در هر صد گرم از این خوراکی طبیعی و خوشمزه، مواد ارزشمندی از جمله ۱ میلی‌گرم سدیم، ۱۰۷ میلی‌گرم پتاسیم، ۱۴ گرم کربوهیدارت، ۲/۴ گرم فیبر، ۱۰ گرم قند، ۰/۳ گرم پروتئین، ۱ درصد ویتامین آ، ۷ درصد ویتامین ث، ۱ درصد منیزیم و ۵۲ کالری انرژی وجود دارد.

پژوهشگران سیب را میوه‌ای مقوی و تاثیرگذار در تقویت مغز معرفی می‌کنند. ایشان معتقدند که مصرف این میوه می‌تواند نقش موثری را در تقویت حافظه و ذهن افرادی که درگیر فعالیت‌های فکری و ذهنی هستند، ایفا کند. آن‌ها این خاصیت سیب را به دلیل حضور فسفر بیان کرده و بر این باورند که این ماده‌ی مغذی، باعث تقویت مغز و اعصاب می‌شود.

متاسفانه یکی از معضلات موجود در جامعه‌ی انسانی که تهدیدی جدی بر سلامت ساکنین کره‌ی زمین است، افزایش بی‌رویه‌ی کلسترول خون است که نگرانی‌های بسیاری را برای پزشکان و فعالان حوزه‌ی سلامت بوجود آورده است. محققان دریافتند که مصرف مداوم این میوه به دلیل دارا بودن مقدار مناسبی از انواع فیبر و آنتی‌اکسیدان‌های مورد نیاز بدن، برای کاهش این عارضه‌ی خطرناک، بسیار مفید و سودمند است. ایشان با بیان اینکه با میل کردن روزانه دو عدد از این میوه، می‌توان حدود ۱۶ درصد از کلسترول بدن را کاهش داد، استفاده‌ از آن را امری مهم و ضروری جهت حفظ سلامتی بدن، معرفی کردند و معتقدند که یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین فیبرهای موجود در سیب، پکتین است که می‌تواند پس از برخورد با آب، به صورت ماده‌ای چسبنده و لزج تبدیل شده و بسیاری از چربی‌ها و قندهای اضافی بدن را پس از جذب، از بدن خارج سازد. به دلیل همین نتایج اعجاب‌انگیز، لقب تله‌ی چربی‌ها را به این میوه اعطا کرده و آن را دشمن چربی اضافی بدن معرفی کردند. همچنین آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سیب، باعث کاهش میزان کلسترول بد خون شده و مصرف‌کنندگان را از ابتلا به بیماری‌هایی مانند آترواسکلروز (نوعی بیماری ناشی از کلسترول بالای خون)، مصون می‌دارد. البته بهتر است هنگام مصرف سیب، پوست آن را نیز میل کنید تا از خواص آنتی‌اکسیدانی بیشتری برخوردار شوید.

از دیگر درگیری‌های ذهنی جوامع بشری، افزایش مبتلایان به اضافه وزن است که متاسفانه روز به روز بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود. دانشمندان و متخصصان تغذیه و سلامتی، عوامل موثر بسیاری را در ایجاد این مشکل بیان کردند که از مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان به رژیم غذایی پرچرب و تحرک کم افراد اشاره کرد. خوشبختانه مصرف سیب عاملی مهم در کاهش وزن اضافی بدن است و به افرادی که درگیر این عارضه هستند، توصیه می‌شود که پیش از میل کردن غذای اصلی، یک عدد سیب به همراه یک لیوان آب مصرف کنند. آن‌ها به دلایل مختلفی از جمله فیبر موجود در این میوه، کالری کم و آب فراوانی که ۸۰ درصد از وزن سیب را تشکیل داده است، آن را مناسب برای کاهش وزن می‌دانند. پزشکان بر این باورند که پکتین (نوعی فیبر) موجود در سیب، باعث می‌شود که علاوه بر ممانعت از دریافت کالری اضافی، معده را پر کرده و احساس سیری در انسان رخ دهد. این فیبر ارزشمند پس از میل کردن غذا و شروع فعالیت هضم توسط دستگاه گوارش، جذب انواع چربی و قندهای اضافی را کاهش داده و با این عمل، مانع از تجمع چربی‌های مضر در بدن می‌شود. البته باید توجه داشت که از سیب تازه جهت این امر استفاده شود تا بدن پکتین بیشتری را دریافت کند. جالب است بدانید که هنگام قرارگیری پکتین با آب، حجم آن زیاد شده و سطح زیادی از معده را پُر خواهد کرد. همین امر سبب می‌شود که فرد تا مدت‌ها احساس سیری کرده و میل به غذا خوردن نداشته باشد. مصرف سیب به عنوان یک میان‌وعده نیز خالی از لطف نیست؛ چرا که با کاهش اشتهای کاذب، دیگر نیازی به مصرف خوراکی‌های مضر مانند چیپس، شکلات و شیرینی‌های پرکالری نیست و به این ترتیب چربی‌ها و مواد قندی مضر و اضافی که به دلیل استفاده از این مواد خوردنی مضر وارد بدن می‌شدند، حذف خواهند شد.

گاهی اوقات به دلیل مسائل مختلف از جمله کمبود مواد مغذی بدن، استفاده از برنامه‌ی غذایی مناسب، سیستم ژنتیکی افراد، طول عمر و بسیاری دیگر از عوامل، ممکن است افراد در بدن خود با عضلاتی کم حجم یا به اصلاح شُل و وارفته روبرو شوند. دانشمندان معتقدند که بروز اصلی این امر، حضور پروتئینی به نام ATF۴ در عضلات بدن است. این پروتئین بدن را از دریافت سایر پروتئین‌های مورد نیاز بدن که باعث حجیم شدن عضلات می‌شوند، منع کرده و اجازه نمی‌دهد به اندازه‌ی کافی از این مواد مغذی بهره ببرند. در نتیجه عضلات بدن کم حجم شده و تحلیل می‌روند. جالب است بدانید که ماده‌ای ترکیبی در پوست سیب به نام اسید اورسولیک یافت شده است که از فعالیت نادرست پروتئین ATF۴ جلوگیری کرده و عملکرد این ماده را تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهد. با مصرف سیب و وارد شدن اسید اورزولیک و توماتیدین به بدن می‌توان حدود ۱۰ درصد از کاهش توده‌های عضلانی در بدن جلوگیری کرد. این عمل به‌ویژه برای افراد سالمند بسیار مفید و موثر بوده و می‌تواند فعالیت و امید به زندگی ایشان را تا حد قابل قبولی افزایش داد.

همان‌گونه که پیش‌تر نیز بیان شد، سیب سرشار از انواع فیبر و آنتی‌اکسیدان‌های مفید بدن انسان است که برای حفظ سلامتی، بسیار مهم و ضروری است. این مواد مخصوصا پُلی فنول‌ها نقش پررنگی در جلوگیری از بروز سرطان‌های مختلف ایفا می‌کنند. بنا به گفته‌ی کارشناسان و پزشکان، دستگاه گوارش انسان با استفاده از فیبرها، بسیار تقویت شده و از ایجاد بیماری خطرناکی به نام کولورکتال (سرطان روده‌ی بزرگ و مقعد)، پیشگیری می‌کند. همچنین با حضور این مواد مغذی می‌توان از ابتلا به سرطان‌های ریه و سینه نیز جلوگیری کرد. از این رو است که پزشکان سیب را دشمن انواع سرطان معرفی کرده و میل کردن روزانه یک عدد از این میوه‌ی بهشتی را لازم می‌دانند. ایشان مصرف سیب با پوست را به دفعات توصیه کرده و معتقدند که این بخش از میوه‌ی سیب، بسیار بیشتر از خود میوه و گوشت آن، از مواد آنتی‌اکسیدانی و فیبری مورد نیاز بدن، برخوردار است و می‌توان با مصرف آن، عملکرد بهتر و قابل قبول‌تری را در جلوگیری از ابتلا به سرطان‌، مشاهده کرد.

مبتلایان به دیابت نسبت به سایر افراد دارای میزان قند خون بیشتری هستند و همین امر سبب می‌شود که بدن ایشان انسولین لازم را تولید نکند. در این افراد، انسولین نقش تعیین کننده‌ای در تعادل قند خون داشته و توجه به این امر، جهت حفظ سلامتی آن‌ها بسیار ضروری است. بنابراین با تزریق انسولین و استفاده از داروهای مورد نیاز، استفاده از رژیم‌های غذایی نیز لازم و ضروری است. پزشکان برنامه‌ی غذایی کم‌چرب و کم قند را برای این افراد تزویج کرده و برای جلوگیری از بالا رفتن قند خون، رعایت این رژیم را در کنار مصرف داروهای درمانی، مفید می‌دانند. پکتین ماده‌ای سودمند در سیب است که یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن، حفظ سطح قند خون است. جالب است بدانید که قندهای طبیعی سیب، به تدریج توسط دستگاه گوارش هضم شده و جذب بدن می‌شوند. این علت را حضور پکتین بیان کرده و بر این باورند که این ماده‌ی مغذی، باعث ایجاد ماده‌ای چسبنده و ژل‌گونه در داخل دستگاه گوارش خواهد شد. سیب از شاخص گلیسمیک پائینی برخوردار بوده و با اینکه حاوی قند طبیعی است، مصرف آن باعث بالا رفتن سریع قند خون نمی‌شود. البته نباید از این مسئله غافل شد که افراد مبتلا به دیابت، قبل از استفاده از هر گونه ماده‌ی خوارکی، بهتر است با پزشک معالج خود، مشورت کرده تا دچار مشکلات جسمی، نشوند.

محققان دریافتند که آنتی‌اکسیدانی قوی به نام کرستین، یکی از مهم‌ترین موادی است که از سلول‌های مغزی در برابر اکسیده شدن به وسیله‌ی رادیکال‌های آزاد بدن جلوگیری کرده و قدرت آن از ویتامین‌هایی نظیر ویتامین ث نیز در این مورد، بیشتر است. متخصصان تغذیه و سلامتی، پوست سیب را حاوی این ماده‌ی ارزشمند معرفی کر ده و مصرف حداقل یک عدد از این میوه‌ی سودمند را در تقویت حافظه و ممانعت از بروز انواع آسیب‌ها و مشکلات عصبی بسیار ارزشمند و کارساز بیان می‌کنند. همچنین ایشان معتقدند که سیب باعث افزایش استیل کولین، نوعی ماده‌ی شیمایی که از ویژگی‌های آن، انتقال پیام‌ در بین سلول‌های عصبی است، می‌شود. بنابراین با توجه به بالا رفتن سن و کاهش حافظه و تحلیل عملکرد مغز، می‌توان با مصرف مداوم سیب، ابتلا به آلزایمر و فراموشی را تا حد قابل توجهی، کاهش داد.

پزشکان سیب را به دلیل داشتن مقدار قابل قبولی از پُلی فنول، ماده‌ای مناسب جهت جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های تنفسی از جمله آسم معرفی کرده‌اند. ایشان معتقدند که میل کردن این میوه در مدت زمانی طولانی و ترکیب پُلی فنول موجود در آن با منیزیم و اسیدهای چرب امگا3، به قدرتمندترین ضد التهاب‌ها تبدیل شده و از وارد شدن آسیب‌های جدی به نای، جلوگیری می‌کند. محققان در پژوهشی بر مادران باردار دریافتند که خطر بروز آسم در نوزادان ایشان با مصرف ۴ عدد سیب در هفته، به مقدار ۳۷ درصد کاهش می‌یابد.

یکی از مهم‌ترین عوامل خرابی دندان و بیماری‌های دهان، برجای ماندن باکتری‌ها پس از جویدن خوراکی‌های مختلف در لابه‌لای دندان‌ها است. حتی ممکن است پس از مسواک زدن، این موجودات خطرناک به طور کامل از بین نرود. خوشبختانه مصرف سیب پس از غذا، عاملی است کاملا مفید و موثر در از بین رفتن این باکتری‌های مضر که دندان‌پزشکان دلیل اصلی آن را اسیدهای موجود در سیب می‌دانند. ایشان معتقدند که این مواد مفید در سیب هنگام جویدن باعث پاک شدن و از بین رفتن باکتری‌های دهان، دندان و لثه‌ها شده و همانند مسواکی طبیعی عمل می‌کند. طبق تحقیقات صورت گرفته، سیب می‌تواند به آسانی تمامی ذرات باقی‌مانده در پشت لثه‌ها و دندان‌ها را از بین برده و مانع از بروز بیماری‌های لثه، دندان و دهان شود. همچنین مواد مغذی که در سیب یافت می‌شود، باعث محکم شدن مینای دندان شده و مانع از ایجاد جرم روی آن‌ها می‌شود. همچنین به دلیل ضد التهابی بودن اسیدهای موجود در سیب، باکتری‌های مضر از بین رفته و با مصرف روزانه یک عدد سیب ترش، می‌توان به خوبی مانع از خراب شدن دندان‌ها و حافظ سلامت دهان و لثه‌ها شد.

سیب میوه‌ای است لذیذ، خوشمزه و پر آب که علاوه بر داشتن مواد مغذی بسیار مفید و مورد نیاز بدن، از میزان بسیار کمی چربی برخوردار است که آن را به خوراکی سالم و مقوی تبدیل ساخته است. متاسفانه امروزه با استفاده از رژیم غذایی پرچرب و غلط، چربی و کلسترول خون بدن زیاد شده و همین امر باعث بروز بیماری‌های بسیاری از جمله مشکلات قلبی و عروقی و بیماری‌های مفاصل و نقرس شده است. پزشکان و متخصصان تغذیه، مصرف سیب را به دلیل مواد مغذی ذکر شده و همچنین عاملی موثر در کاهش اوره‌، برای پیشگیری از بیماری درد مفاصل و نقرس مفید دانستند. بنا به گفته‌ی ایشان، سیب در نوع خام و پخته، از به‌وجود آمدن اسید اوریک بدن جلوگیری کرده و به محض میل کردن این میوه‌ی بهشتی، مقدار قابل توجهی اسیدهای ادرارآور مخصوصا اسید فرمیک ایجاد شده که استفاده از آن در بهبود درد مفاصل و نقرس بسیار تاثیرگذار است.

از دیگر مشکلات ناخوشایندی که گریبانگیر طیف وسیعی از جوامع بشری است، مشکلات ناشی از دستگاه گوارش است. در رابطه با ارزش غذایی سیب در این مورد، احادیث و روایاتی ارزشمند از ائمه برجای مانده‌ است که می‌توان به سخن گوهربار امام علی (ع) اشاره کرد:

کُلُوا التُّفّاحَ؛ فَإِنَّهُ یَدبَغُ المَعِدَهَ : سیب بخورید، که معده را مى‌‌پالاید.

همچنین امام محمد باقر (ع) نیز فرمودند:

إذا أرَدتَ أکلَ التُّفّاحِ فَشُمَّهُ ثُمَّ کُلهُ ؛ فَإِنَّکَ إذا فَعَلتَ ذلِکَ أخرَجَ مِن جَسَدِکَ کُلَّ داءٍ وغائِلَهٍ ، ویُسَکِّنُ ما یوجَدُ مِن قِبَلِ الأَرواحِ کُلِّها: هنگامى که خواستى سیب بخورى، آن را ببوى و سپس بخور. اگر این کار را انجام دادى، هر درد و عارضه‌‌اى از تنت بیرون مى‌‌رود و همه آنچه از سوى ارواح، در انسان ایجاد مى‌‌شود ، فرو مى‌‌نشیند.

در جایی دیگر امام صادق (ع) فرمودند:

و یَعلَمُ النّاسُ ما فِی التُّفّاحِ ما داوَوا مَرضاهُم إلاّ بِهِ ، ألا وإنَّهُ أسرَعُ شَیءٍ مَنفَعَهً لِلفُؤادِ خاصَّهً ، وإنّهُ نَضوحُهُ: اگر مردم مى‌‌دانستند در سیب چیست، بیمارانشان را جز به آن درمان نمى‌‌کردند. بدانید که سیب سودمندترین چیز براى قلب و مایه شست‌‌وشوى آن است.

این میوه سرشاز از فیبر بوده و باعث تنظیم حرکات روده‌ای می‌شود. درواقع میل کردن سیب، از دیر هضم شدن غذاها در دستگاه گوارش جلوگیری شده و مانع بروز یبوست خواهد شد. متخصصان طب سنتی و مدرن بیان کردن که هر عدد سیب، حاوی 5 گرم فیبر است که با تنظیم کردن فعالیت روده‌ها بسیار موثر بوده و مانع از بروز بیماری‌هایی مانند هموروئید می‌شود. همچنین سیب را نوعی ملین طبیعی معرفی کرده و فواید مصرف آن را در بهتر شدن کولیت و پیشگیری از ابتلا به بیماری یبوست، می‌دانند.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های درمانی سیب، استفاده‌های آن در صنعت زیبایی و بهداشتی است. انسان‌ها به‌ویژه خانم‌ها، اهمیت بسیاری به طراوت و شادابی پوست خود داده و همواره دنبال راهکاری‌ مناسب، جهت داشتن پوستی صاف، درخشنده، شاداب و جوان هستند. متخصصان طب سنتی و مدرن، سیب را یکی از اعجاب‌انگیزترین خوراکی‌های طبیعی در داشتن پوستی سالم و شاداب، معرفی کرده‌اند. آن‌ها میل کردن سیب را مانع از بروز ناراحتی‌های از جمله ترک خوردگی پوست، ایجاد چین و چروک، خشکی پوست، رنگ پریدگی و برخی دیگر از بیماری‌های مزمن و حاد دانسته و معتقدند که استفاده از این میوه، کمک شایانی به طراوت پوست بدن آن‌ها، خواهد کرد. این شاخصه‌ی ارزشمند سیب را مدیون ویتامین‌های مفیدی از جمله ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین)، ویتامین ث، ویتامین آ و همچنین مواد معدنی مورد نیاز بدن از جمله پتاسیم، منیزیم، کلسیم و آهن می‌پندارند.

مواد لازم

سیب پوست کنده و خرد شده ۲۵۰ گرم، شکر (ترجیحا قهوه‌ای)، شربت قند به میزان لازم، کره به میزان لازم، سیب ۱ عدد، آب لیموی تازه به میزان لازم، آرد ۱۷۵ گرم، جوش شیرین ۱ قاشق چایخوری، پودر دارچین ۲ قاشق چایخوری، پودر زنجبیل ۱ قاشق چایخوری، تخم‌مرغ ۱ عدد

طرز تهیه

در ابتدا دمای فر را روی ۱۸۰ درجه‌ی سانتی‌گراد تنظیم کنید. سپس سیب‌هایی که خرد کرده‌اید را درون ظرف گودی ریخته و به آن ۱۰۰ لیتر آب اضافه کنید. ظرف را روی حرارت قرار داده و اجازه دهید به جوش آید. در این مرحله پس از گذشت ۵ دقیقه درحالی که درب ظرف کاملا بسته است و سیب‌‌ها به خوبی پخته شده‌اند، آن‌ها را به کمک قاشق له کرده و به صورت پوره تبدیل کنید. اکنون شکر و نیمی از شربت قندی که در اختیار داشتید را به آن‌ اضافه کرده و اجازه دهید مواد دوباره بجوشد. ظرف را از روی حرارت برداشته و صبر کنید تا خنک شود. قالبی را با کره چرب کرده و ۲ قاشق غذاخوری از شربت را در کف آن بریزید. یک سیب را برداشته و بدون پوست از وسط دو نیم کنید. یک نیم را به تکه‌های یک چهارم برش زده و بقیه را نگینی خرد کنید. تکه‌های سیب را با آب لیمو ترکیب کرده و کنار بگذارید. در این مرحله برش‌های یک چهارمی سیب را در کف قالب بچینید. آرد و جوش شیرین را به همراه پودر دارچین و زنجبیل الک کرده و سپس با یکدیگر مخلوط کنید. مقدار بسیار کمی از نمک به آن بیافزایید. تخم‌مرغ را داخل پوره ریخته و هم بزنید. باقی‌مانده‌ی سیبی که خرد شده است را به آن اضافه کنید. سپس داخل ظرف محتوی آرد ریخته و هم بزنید تا یکدست شود. پس از آنکه خمیر پُف کرد، آن را داخل قالب بریزید. با قاشق سطح آن را صاف کرده و اجازه دهید به مدت زمان ۴۵ دقیقه داخل فر قرار بگیرد تا پُف کند. اگر کیک مغز پخت شده بود، آن را از فر خارج کرده و اجازه دهید سرد شود. کیک سیب آماده‌ی سرو است. می‌توانید روی آن را با کمک شکلات آب شده، برش‌های باریکی از سیب، پودر گردو، فندق و پسته تزئین کنید.