گیاهان دارویی استان مازندران

اغلب ما سفر را کسب تجربه‌ای جدید می‌دانیم. تجاربی که بی‌شک در آینده از آن استفاده خواهیم کرد.  با این وجود، بیماری و درد در هر شرایطی ممکن است به سراغ انسان بیاید که گاهی در شرایط سفر و کوهنوردی دسترسی به کادر پزشکی و درمان برایمان امکان‌پذیر نیست. در چنین شرایطی، گیاهان دارویی کمک موثری خواهند بود. اکثر این گیاهان در یکی از اندام‌های خود ماده‌ای دارند که به بهبود و تسکین دردهای ما کمک می‌کند.

سنبل طیب

نام علمی: Valerian

ویژگی‌های ظاهری: گیاهی است عمود که ارتفاع آن به۲ متر هم می‌رسد. در حاشیه جویبارها و گودال‌ها می‌روید و گل‌های خوشه‌ای آن به رنگ سفید یا صورتی و  دارای طعمی تلخ و بویی معطر  است که با خشک شدن عطر آن زیادتر می‌شود.

سنبل طیب، گیاه بومی اروپا و بخش‌هایی از آسیا است. به این گیاه علف گربه هم می‌گویند و انتخاب این نام برای این گیاه به این دلیل است که گربه را به خود جذب می‌کند و نوعی اثر روان گردان دارد. ضد تشنج و موثر در درمان بیماری‌های عصبی و سردرد است. آرامبخش، ضد میگرن، ضدهیجان است و بیخوابی را درمان می‌کند. از این گیاه برای درمان دیابت استفاده می‌شود.

هشدار: سنبل طیب برای کلیه مضر است و توصیه می‌شود با کتیرا مصرف شود.

رز ماری

نام علمی: Rosmarinus officinalis

ویژگی‌های ظاهری: گیاهی معطر که معمولا تا ۲ متر ارتفاع دارد. رزماری دارای برگ‌هایی باریک و گل‌هایی به رنگ سبز تیره است که گاهی سفید و صورتی هم دیده می‌شود. 

این گیاه که با نام اکلیل کوهی نیز شناخته می‌شود، در کنترل چربی کبد و جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه  نقش بسزایی دارد. رزماری برای تسکین اعصاب، رفع بی‌خوابی و استرس،دفع صفرا، تسکین دردهای عضلانی و روماتیسمی، درمان سرفه و برونشیت مورد استفاده قرار می‌گیرد. یونانی‌ها رزماری را برای تقویت حافظه استفاده می‌کردند.اگر تمایل به داشتن موهایی پرپشت و بلند دارید، حتما از رزماری استفاده کنید.

هشدار: روغن رزماری دارای حدودا ۲۰درصد کافور است که مصرف زیاد آن باعث صرع می‌شود. مصرف در دوران بارداری، شیردهی و در بیماران صرعی ممنوع است. در صورت استفاده موضعی بعد از مشاهده حساسیت، سوزش یا قرمزی پوست مصرف آن قطع شود.

چای کوهی

نام علمی: Hypericum perforatum

ویژگی‌های ظاهری: گیاهی به ارتفاع تقریبا یک متر با گل‌هایی پنج برگ به رنگ سفید و زرد هستند. نقاط نیمه شفاف و غده‌ای این گیاه در برابر نور پدیدار می‌شود.

اگر به مازندران می‌روید، حتما سری به چایکاری‌های آنجا بزنید. این نوشیدنی اصیل ایرانی که در زبان آذری به آن توکلیجه می‌گویند از دسته‌ی گیاهان آرامبخش و مقوی اعصاب است. چای کوهی در اروپا و آمریکا به سنت جونزشهرت دارد و از محبوبیت خاصی برخوردار است. گیاه چای کوهی ۳ قرن در انگستان تنها داروی بهبود زخم بوده است. این گیاه اشتها آور علاوه براینکه برای رفع افسردگی و بی‌حالی کاملا موثراست، خواص دیگری از جمله کمک به هضم غذا، تقویت کبد، ادرارآور، درمان ضعف جنسی، درمان سیاه سرفه و مننژیت، درمان کم خونی و تب دارد. در نتیجه‌ی مطالعات انجام شده روی این گیاه معطر مشاهده شده است که این گیاه می‌تواند به بیماران مبتلا به ایدز کمک کند و سیستم دفاعی بدن آن‌ها را تقویت و اثرات بیماری را کاهش دهد.

موارد منع مصرف برای آن ذکر نشده است.

چای سبز

نام علمی: (Camellia sinensis (Green tea

ویژگی‌های ظاهری: چای سبز  از برگ گیاه کاملیا سیننسیس به‌دست می‌آید ودر سه نوع سبز، سیاه و اولانگ وجود دارد، این گیاه در واقع  نوعی چای به‌دست آمده از برگ‌ها و جوانه‌های تازه گیاه چای است که در فرایند تولید آن اکسایش کمتری نسبت به چای معمولی صورت می‌گیرد.

چای سبز گیاهی معروف برای کاهش وزن است. این گیاه برای افزایش هوشیاری، بالا بردن سرعت تفکر، درمان اختلال معده و بهبود پوکی استخوان مفید واقع می‌شود. از چای سبز برای درمان بیماری‌های قلبی و عروقی می‌توان کمک گرفت. از آنجایی که آنتی اکسیدان قابلیت مبارزه با سرطان را  دارد و  نیز حاوی نوعی ترکیب آنتی اکسیدانی (Antioxidant) است، می‌توان آن‌ را نوعی درمان برای سرطان دانست. افرادی که روزانه چای سبز می‌نوشند، احتمال ابتلا به سرطان‌هایی مانند سرطان پستان، کولون، پوست، پانکراس و معده را تا حد زیادی در خود کاهش می‌دهند.

هشدار: به‌دلیل داشتن کافیین از جذب آهن جلوگیری می‌کند، بنابراین، مصرف این چای مانند مصرف چای سیاه، به‌همراه غذا جذب مواد معدنی(کلسیم، روی و آهن) را کاهش می‌دهد. زیاده‌روی در مصرف آن بدن را دچار خشکی می‌کند و همچنین منجر به یبوست می‌شود. منع مصرف برای زنان باردار، شیرده و افرادی که ضربان قلب نامنظم دارند.

شاه تره

نام علمی: Fumaria officinalis

ویژگی‌های ظاهری: گیاهی خوشه‌ای با شاخه‌های سبز و گل‌های سفید مایل به صورتی که در کنار جاده‌ها می‌روید.

مهم‌ترین مصرف شاه‌تره برای برطرف کردن بیماری‌های پوستی و اگزما است که اغلب با گیاه حنا ترکیب می‌شود. این گیاه برای  درمان درد، یبوست، دیابت، تب و بهبود اختلالات کبدی مورد استفاده قرار می‌گیرد. خاصیت  اشتهاآوری دارد  و عرق آن به‌همراه عرق کاسنی برای شفافیت پوست و زیبایی موثر است.

هشدار: مصرف زیاد باعث تشنج، لرز و حتی مرگ می‌شود. به‌دلیل اطلاعات ضد و نقیض بهتر است در دوران بارداری و شیردهی استفاده نشود.

گل پر

 نام علمی: Heracleum persicum

ویژگی‌های ظاهری: این گیاه بومی ایران و دارای برگ‌هایی با چاک عمیق و گل‌های سفید رنگ است. میوه‌ی تخم‌مرغی شکل آن به رنگ سبز تیره و در مناطق نمناک دیده می‌شود.

گیاه گل پر ذهن را باز و حافظه را تقویت می‌کند. این گیاه که به‌عنوان طعم دهنده در آشپزی و شیرینی پزی استفاده می‌شود، در کاهش خطرات بیماری‌های قلبی و عروقی نقش مهمی دارد. مقوی معده، ضد نفخ، رفع ناراحتی‌های عصبی، تسکین سیاتیک و برطرف‌کننده درد کمرِ ناشی از رطوبت، از خواص این گیاه معطر است. برای هضم غذا موثر واقع و باعث ازدیاد شیر مادر می‌شود. گیاه گل‌پر بهترین دارو برای درمان هیستری (حالتی در فرد که اضطراب باعث ایجاد زمینه‌ی بیماری  یا عارضه می‌شود) است.

هشدار: با تمام خواص این گیاه زیاده‌روی در مصرف آن سبب افزایش تپش قلب و سقط جنین می‌شود بنابراین استفاده از آن برای خانم‌های باردارتوصیه نمی‌شود.

بنفشه

نام علمی: viola odorata

ویژگی‌های ظاهری: گیاهی است علفی که ساقه ندارد و معمولا روی زمین گسترده می‌شود. گل‌های این گیاه به‌صورت تکی هستند، رنگ آن بنفش و گاهی هم  به‌ندرت به رنگ سفید دیده می‌شوند.

بنفشه معطر که بومی اروپا و آسیاست، از زمان‌های دور در مصارف دارویی کاربرد داشته است. این گیاه که نماد عشق است و از آن به‌عنوان ماده‌ای برای تهیه‌ی معجون عشق (مراجعه به نمایشنامه شکسپیر و افسانه‌های قدیمی در مورد این گیاه) یاد می‌شود، برای درمان بیخوابی کاملا موثر است. درمان یرقان، تب و لرز، خشکی و گرفتگی گلو (بسیار موثر)، سردرد، سرفه و برونشیت از جمله خواص مهم این گیاه است. مسهل، کاهش دهنده فشار خون، ادرارآور، تهوع آور، شل‌کننده عضلات از دیگر خواص بنفشه است که در انواع طب‌ها به آن اشاره شده است. گل‌های تازه یا خشک این گیاه در درمان مشکلات ریوی و دفع سنگریزه در مجاری ادرار کاربرد موثری دارند. از فرآورده‌های بنفشه برای سرطان به‌ویژه سرطان گلو استفاده‌ می‌شود. از برگ‌ها و گل‌های این گیاه به‌عنوان طعم‌دهنده می‌توان در  انواع سالاد، سوپ، چای، شیرینی و کیک استفاده کرد. عطر این گیاه جزء بوهای شیرین است و از اسانس آن برای تولید خوشبوکننده‌های دهان کمک می‌گیرند.

هشدار: منع مصرفی برای آن ذکر نشده اما بهتر است که در خوردن هرچیزی تعادل رعایت شود.

 تهیه شده در کجارو