شیرینی های سنتی استان ایلام

طبیعت بکر و جغرافیای حیرت‌انگیز استان ایلام، به‌دلیل حضور ارتفاعات کم‌نظیری همچون سیاه‌کوه، کوه سرخ، دینار کوه، دشت‌های وسیع و حاصلخیز دهلران، مهران، دشت عباس و همچنین آب‌ و هوای نیمه مرطوب کوهستانی، از جمله مناطقی است که هر ساله پذیرای گردشگران داخلی و خارجی بیشماری خواهد بود. مردم این استان زیبا و شگفت‌انگیز، از رژیم غذایی متنوع و سالمی پیروی می‌کنند که در مقاله‌ی مربوط به غذاهای سنتی استان ایلام، به معرفی تعدادی از معروف‌ترین خوراک‌های سنتی و بومی پرداخته شد. در کنار غذاهای محلی لذیذ و پرطرفدار این خطه از کشور، نان‌ها و شیرینی‌های سنتی فوق‌العاده و بی‌نظیری طبخ می‌شود که در نوع خود بسیار محبوب و دوست‌داشتنی است که می‌توان به بژی برساق معروف ایلام، حلوای بگل، شیرینی کاک، کله کنجی، گمکه، شل کین، نان ساجی، سقز، نان پنجه کش، سمون، نان تنوری، نان ذرت (کزگه)، نان فتیر و نان پپگ اشاره کرد.

بژی برساق

با نزدیک شدن به روزهای پایان سال، عطر و بوی بهار در تمامی شهرها و مناطق کشور استشمام می‌‌شود که نشان‌دهنده‌ی شوق و هنر بانوان کدبانوی ایران زمین است. بانوانی که با وجود سختی‌های روزگار، سلیقه‌ و ذوق آشپزی خود را فراموش نکرده و با دستانی به ظرافت گل‌برگ‌های بهاری، به طبخ تنوع بی‌نظیری از شیرینی‌ها و نان‌های بومی و محلی استان خود می‌پردازند. آشپزها و مادران خوش‌سلیقه‌ی استان ایلام نیز از این قاعده مستثنی نبوده و با گذر از تک تک محله‌های این استان کهن نیز شاهد عطر مدهوش‌کننده‌ی شیرینی‌های لذیذ و اشتها‌آور طبخ شده توسط آن‌ها خواهید بود. بژی برساق از جمله معروف‌ترین و محبوب‌ترین خوراکی‌های بومی این منطقه به شمار می‌آید که طبق اعلام مسئولان صنعت گردشگری این استان، متاسفانه به‌دلیل کوتاهی در معرفی آن به سایر گردشگران، به‌سمت فراموشی ناامیدکننده‌ای گام برداشته است. این مسئله تا حدی است که بسیاری از مردم کشور، بژی برساق را به‌عنوان سوغات و شیرینی بومی استان ایلام نمی‌شناسند. آشپزها و مادران خوش‌ذوق ایلامی، با ترکیب موادی مانند آرد، شکر، روغن محلی (دان)، تخم‌مرغ، شیر، زیره، رازیانه و زردچوبه به طبخ و تهیه‌ی آن می‌پردازند. این شیرینی بسیار لذیذ و مطبوع است و پیشنهاد می‌کنیم پس از بازدید از اماکن تاریخی و فرهنگی این دیار، بژی برساق خوش‌عطر ایلام را تهیه و میل کنید.

حلوای بگل

علاقه‌ی مردم ایران به انواع حلوا بسیار جالب و تحسین‌برانگیز است. شاید علت اصلی این مسئله را بتوان در مواد مغذی و ارزش غذایی بالای این خوراکی‌ سنتی یافت. تقریبا در هر نقطه از کشور، با توجه به ذائقه و اقلیم آن، می‌توان حلوای مخصوص و بومی را مشاهده کرد که توسط بانوان و آشپزهای هنرمند ایرانی تهیه و طبخ می‌شود. حلوای بگل، یکی دیگر از شیرینی‌های محلی و بومی استان ایلام است که از طرفداران بسیاری در بین خانواده‌های این استان زیبا برخوردار است. بانوان خوش‌سلیقه‌ی ایلامی با ترکیب موادی همچون خرمای مرغوب، کشک پودر شده (بگل)، روغن محلی (دان) و کنجد سفید به طبخ آن می‌پردازند. با توجه به حضور کنجد و خرما که از لحاظ ارزش غذایی بسیار مفید و مورد تاکید کارشناسان تغذیه و سلامتی قرار گرفته‌اند، قطعا میل و مصرف این شیرینی‌ بومی  بسیار مفید خواهد بود.

نان ساجی (نان محلی)

طبق فرهنگ غذایی مردم کشور ایران، حضور همیشگی نان در سفره‌های خانوار، به‌دلیل برکت و رحمتی است که این ماده‌ی غذایی همراه خود خواهد آورد. حرمتی ستودنی که با در نظر گرفتن ارزش غذایی آن، دو چندان جلوه می‌کند. تنوع شگفت‌انگیزی از نان‌های محلی و بومی در سراسر کشور به چشم می‌خورد که در نوع خود قابل ستایش است. در استان ایلام نیز همانند تمامی مناطق کشور، عطر نان‌های محلی و سنتی، هوش از سر هر غذادوست و علاقه‌مند به خوراکی‌های اصیل ایرانی خواهد برد. نان ساجی که به نان محلی نیز شهرت دارد، یکی از خوشمزه‌ترین و خوش‌عطرترین نان‌هایی است که توسط بانوان و مادران هنرمند این خطه از کشور تهیه و مورد استفاده‌ی مردم قرار می‌گیرد. آن‌ها با ترکیب موادی همچون آرد، نمک، آب و مایه خمیر، خمیری نرم و لطیف به‌دست آورده و با قرار دادن روی وسیله‌ای به نام ساج (نوعی تنور)، به طبخ آن می‌پردازند. به همین دلیل است که این نان محلی، به نان ساجی شهرت یافته است.

نان پپگ

همانگونه که پیش‌تر اشاره شد، تنوع تحسین‌برانگیزی از پخت نان در سراسر کشور مشاهده می‌شود. مردم هر استان با توجه به مواد اولیه‌ی بومی و ذائقه‌ی مردم ساکن در آن منطقه، به طبخ و تهیه‌ی نان‌های محلی و سنتی خود اقدام می‌کنند. در استان ایلام نیز چندین نان بومی که مخصوص این ناحیه از کشور شناخته می‌شود، طبخ شده و مورد استفاده‌ی خانواده‌های ایلامی قرار می‌گیرد. نان پپگ یکی دیگر از نان‌های محلی این استان زیبا به شمار می‌آید که آشپزها و بانوان کدبانوی این سرزمین، با استفاده از موادی همچون آرد، آب، پیاز و نمک، خمیری پهن و بزرگ تهیه کرده و با قرار دادن زیر خاکستر، آن را می‌پزند. طعم این نان سنتی بسیار لذیذ و منحصربه‌فرد است و توصیه می‌کنیم پس از سفر به استان ایلام و بازدید از مناطق باستانی و جاذبه‌های گردشگری حیرت‌انگیز، این نان بومی را تهیه و میل کنید.

شله کینه (شلکینه)

شله کینه یکی دیگر از شیرینی‌های مقوی و پرانرژی سنتی استان ایلام است که همانند بسیاری از نان‌ها و شیرینی‌های استانی، با قرار دادن روی ساج طبخ می‌شود. بانوان و مادران خوش‌سلیقه‌ی ایلام، این خوراکی سنتی را با ترکیب موادی همچون آرد، آب جوش، رازیانه، زیره، زعفران، نمک و مقداری روغن محلی (دان)، خمیری نرم و تقریبا آبکی تهیه کرده و با پهن کردن روی ساج، به طبخ آن می‌پردازند. این شیرینی سنتی، به‌دلیل برخورداری از ارزش غذایی بالا، بسیار پرانرژی و مناسب کودکان و نوجوانان است. البته مصرف بیش از حد آن، به‌دلیل وجود چربی در روغن محلی، توصیه نمی‌شود. شله کینه می‌تواند جایگزین مناسبی برای وعده‌ی ناهار کودکان و نوجوانان در حال رشد محسوب شود. عطر رازیانه و زیره، بسیار دوست‌داشتنی و مطبوع به نظر می‌رسد که مصرف آن هنگام سفر به استان زیبای ایلام، خالی از لطف نخواهد بود.

نان گرده

استفاده از ساج و خاکستر، از جمله وسایل مهم و ضروری برای تهیه‌ی انواع نان‌ها و شیرینی‌های محلی و بومی استان‌ ایلام و سایر مناطق کشور به شمار می‌آید که طعم و عطر دلپسند و منحصر به فردی را به تمامی خوراکی‌های لذیذ و خوش‌عطر اصیل ایرانی می‌بخشد. نان گرده نیز از دیگر نان‌های سنتی استان ایلام است که معمولا یار شب‌های یلدای مردم این سرزمین بوده و در کنار اناردان و خوراکی‌های مختص این شب باستانی و خاطره‌انگیز، مورد استفاده خانواده‌های ایلامی قرار می‌گیرد. بانوان و مادران کدبانوی این خطه از کشور با استفاده از مواد اولیه‌ی شیر، آب، شکر و زردچوبه به تهیه‌ی خمیر مورد نظر پرداخته و با قرار دادن روی زغال (زمانی که خاکستر روی زغال‌های سرخ شده از آتش قرار گرفت، با دمیدن به‌سمت آن، خاکسترها را پاک کرده تا خمیر را روی زغال‌ها قرار دهند)، نان گرده‌ی مخصوص ایلام را تهیه می‌کنند. از نکات جالب در مورد این خوراکی بومی، افسانه‌ای است که نسل به نسل به مردم عصر حاضر منتقل شده است. آن‌ها خرمهره‌ای را داخل یکی از چونه‌های خمیر تهیه شده قرار می‌دهند و بر این باورند که برکت، نعمت و خوش‌شانسی از آن کسی است که نان خرمهره‌دار را میل کند.

کله کنجی

استفاده از خرما در طبخ و تهیه‌ی انواع نان‌ها و شیرینی‌های اصیل و سنتی ایرانی بسیار مطلوب و پسندیده است که نمایانگر ارزش غذایی بالا و فرهنگ غذایی سالم پیشینیان خواهد بود. کله کنجی از دیگر شیرینی‌های بومی و محلی استان ایلام است که با استفاده از خرمای خشک (ژی) و کنجد تهیه می‌شود. طبق اظهارات بانوان ایلامی، سخت‌ترین بخش تهیه‌ی این خوراک بومی، کوبیدن این ماده‌ی اصلی و ارزشمند درون وسیله‌ای به نام چالگ میه کت است که به انرژی و قدرت نسبتا زیادی نیاز دارد. هرچند امروزه برای راحتی و تسریع در تهیه‌ی این شیرینی محلی، بانوان ایلامی به چرخ‌کردن این ماده توسط چرخ‌گوشت می‌پردازند. اما از دیگر نکات مهم در آماده‌سازی کله کنجی، عمل آمدن صحیح و روغن انداختن آن است که تنها با کوبیدن مواد اولیه می‌توان نتیجه‌ی مطلوب و مورد نظر را به‌دست آورد. مهم‌ترین دلیل مصرف این شیرینی، انرژی فوق‌العاده‌ و عدم حضور چربی‌های مضری است که اغلب در اکثر شیرینی‌های دیگر مشاهده می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم حتما این خوراک بومی و محلی استان ایلام را تهیه و میل کنید. نوش جان...

در تهیه و ارائه‌ی شیرینی‌ها و نان‌های سنتی استان ایلام، سعی شد تا به معرفی برخی از مشهورترین و در عین حال پرمصرف‌ترین آن‌ها بپردازیم. قطعا این استان زیبا و تاریخی کشور، از نان‌ها و شیرینی‌های لذیذ و خوش‌عطر بسیاری برخوردار است که پرداختن به آن‌ها نیاز به مقالات متعدد و بررسی‌های بیشتری خواهد داشت. منتظر نظرات گرم و سازنده‌ی شما عزیزان در ارائه‌ی هرچه بهتر این قبیل مقالات هستیم. 

تهیه شده در کجارو