۹ ساختمان مدرن جهان با بام سبز؛ خانه‌های شگفت‌انگیز از ایران تا ژاپن
در دنیای امروز که چالش‌های زیست‌محیطی هر روز بیشتر می‌شود، معماری سبز راه‌حلی هنرمندانه برای هم‌زیستی مسالمت‌آمیز میان انسان و طبیعت ارائه می‌دهد. به لطف این نوع معماری، در جهان شاهد خانه‌هایی منحصر‌به‌فرد با بام سبز هستیم. بام‌های سبز تنها از لحاظ زیبایی پراهمیت نیستند؛ بلکه آن‌ها پاسخی کاربردی و نوآورانه به چالش‌های زیست‌محیطی محسوب می‌شوند. در این مطلب، با ۹ نمونه برجسته از ساختمان‌هایی آشنا می‌شوید که بام‌های سبز و طبیعی‌شان، آن‌ها را به بخشی از اکوسیستم طبیعی بدل کرده‌اند.
خانه زیر تپه، ایران
در دل تپه‌های سبز نشتارود شهر نوشهر، خانه‌ای با بامی سبز و شیب‌دار وجود دارد که گویی بخشی از طبیعت این منطقه است. در این خانه پنجره‌هایی بزرگ به چشم می‌خورند که می‌توان از آن‌ها استخر و طبیعت اطراف را به‌راحتی تماشا کرد. سقف سبز این خانه به‌عنوان عایق حرارتی عمل می‌کند و همچنین به پناهگاهی برای حیات وحش محلی بدل شده است. قرار گیری این خانه در تپه باعث می‌شود که دمای فضای داخلی در تابستان‌ها خنک و در زمستان گرم باشد.
از آنجایی که این خانه در زیر زمین قرار دارد، جهت جلوگیری از رطوبت نیازمند عایق کاری است که هزینه زیادی دارد. همچنین وجود این خانه زیر تپه باعث می‌شود که برخی از نقاط خانه از نور طبیعی محروم باشند.
موزه تاریخ طبیعی؛ مجارستان
گروه معماری «بیگ» (BIG) در کشور مجارستان و شهر دبرسن موزه‌ای طراحی کرده‌اند که نمایی شبیه به یک تپه دارد. این موزه با نام موزه تاریخی طبیعی مجارستان شناخته می‌شود. این موزه، تپه‌ای مصنوعی است که بازدیدکنندگان می‌توانند روی سقف آن قدم بزنند و با طبیعت پیوند برقرار کنند. این بام سبز به بهبود کیفیت هوا کمک می‌کند، در مدیریت آب باران مؤثر است و زیستگاهی مناسب برای جانوران فراهم می‌سازد. وسعت زیاد سقف این بنا، رسیدگی و مراقبت از آن را با چالش‌هایی همراه می‌سازد.
پیش دبستانی کاکون؛ هند
طراحی «پیش‌دبستانی کاکون» (Cocoon pre-primary extension) به گونه‌ای است که سقف آن از چمن پوشیده شده و به صورت منحنی باشد و وسعت آن تقریبا به ۳۷۱ متر مربع برسد. این سقف به‌عنوان عایق حرارتی نیز عمل می‌کند. این سازه دیواره‌هایی شیشه‌ای دارد و درون آن هیچ دیواره جداکننده‌ای نساخته‌اند؛ به‌همین‌خاطر نور طبیعی فضا را روشن می‌کند و محیط اطراف نیز به خوبی قابل مشاهده است. همچنین در سقف پنجره‌هایی تعبیه شده‌اند که به روشنایی بیشتر فضا کمک می‌کنند. به لطف این سازه کودکان می‌توانند با طبیعت اطراف خود به‌خوبی ارتباط بگیرند.
روبه‌روی پیش‌دبستانی کاکون، محوطه‌ای وجود دارد که به‌عنوان محوطه بازی و آمفی‌تئاتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. نکته مهم این است که مسئولان این مدرسه باید مراقب کودکان باشند تا از سقف بالا نروند و صدمه نبینند. همچنین این ساختمان باید به‌طور مرتب نگهداری و تعمیر شود تا همواره محیطی امن، سالم و مناسب برای کودکان فراهم باشد.
ویلای ایشیگاکی ارث؛ ژاپن
«سو فوجیموتو» (Sou Fujimoto) ویلایی به نام «ایشیگاکی ارث» (Ishigaki Earth) در کشور ژاپن و شهر ایشیگاکی ساخته است که می‌توان از آن به‌عنوان نمونه‌ای از ویلای لوکس یاد کرد. این خانه در ساحل جنوب غربی جزیره ایشیگاکی و روی زمینی به مساحت ۹,۹۰۰ متر مربع قرار دارد. سقف دایره‌ای شکل این سازه با الهام از تپه‌های طبیعی ساخته شده است و در آن فرو رفتگی‌هایی به چشم می‌خورد. در سقف پنجره‌هایی دیده می‌شوند که به روشنایی خانه با نور طبیعی کمک می‌کنند و می‌توان از آن‌ها چشم‌انداز زیبایی از آسمان را تماشا کرد. سقف این خانه نقش عایق حرارتی را ایفا می‌کند و به‌همین‌خاطر منجر به مصرف بهینه انرژی می‌شود. جانوران نیز می‌توانند از سقف این خانه به‌عنوان محلی برای زندگی بهره ببرند.
از آنجایی که ایشیگاکی ارث ویلایی لوکس است، برای نگهداری آن باید هزینه‌های زیادی را در نظر گرفت. همچنین این ویلا از مناطق شهری دور است و دسترسی به آن می‌تواند کمی دشوار باشد.
خانه رین هاروست؛ مکزیکوسیتی
خانه «رین هاروست» (Rain Harvest)، نمونه‌ای از سبک زندگی هماهنگ با طبیعت است. این خانه در منطقه‌ای حفاظت‌شده و نزدیک به مکزیکوسیتی قرار دارد و از سه قسمت یعنی بخش مسکونی، دفتر مخصوص معمار و حمام مستقل تشکیل می‌شود. همه این بخش‌ها زیر یک سقف یکپارچه سبز و پوشیده از گیاهان قرار دارند. این سقف از بالا شبیه یک تکه از طبیعت به نظر می‌رسد.
خانه رین هاروست بدون وابستگی به منابع بیرونی، انرژی و آب مورد نیاز خود را تامین می‌کند. در سقف جهت تامین برق پنل‌های خورشیدی قرار داده‌اند. همچنین سقف به گونه‌ای طراحی شده است که آب باران را جمع آوری می‌کند و این آب با دستگاه تصفیه آب، قابل استفاده می‌شود. سقف این خانه عایق حرارتی است و در حفظ دمای داخلی نقش مهمی دارد.
ویلا Aa؛ نروژ
ویلا «ای‌ای» (Aa) در منطقه‌ای حفاظت‌شده و سرسبز در نزدیکی «آبدره اسلو» (Oslo Fjord) در نروژ و در بین تپه‌ها واقع شده است. طراحی این خانه را گروه معماری «سی.اف. مولر» (C.F. Møller) برعهده داشته‌اند. این گروه ویلا را مطابق با قوانین ساخت‌وساز در مناطق حفاظت‌شده طراحی کرده‌اند تا نسل‌های آینده هم بتوانند از طبیعت این منطقه بهره ببرند. این خانه سقفی از گیاهان بومی منطقه دارد و به‌همین‌خاطر به بخشی از طبیعت تبدیل شده است و حیوانات نیز می‌توانند از آن برای زندگی استفاده کنند؛ نگهداری از این گیاهان نیز به دانش و تخصص نیاز دارد. سقف این خانه به‌عنوان عایق عمل می‌کند که این موضوع در آبوهوای سرد نروژ مزیت بزرگی محسوب می‌شود.
دانشگاه پرستیژ: هند
ساختمان «دانشگاه پرستیژ» (Prestige University) را گروه معماری سانجی پوری (Sanjay Puri) طراحی کرده‌اند. در سقف این ساختمان تراس‌هایی به‌صورت پله‌ای به چشم می‌خورند که ارتفاع بلندترین تراس به ۲۰ متر می‌رسد. این سازه با الهام از معماری سنتی هند ساخته شده است؛ اما در آن از روش‌های مدرن بهره گرفته‌اند.
سقف سبز دانشگاه پرستیژ کمک می‌کند تا ساختمان به‌طور طبیعی خنک بماند که این موضوع در آبوهوای گرم هند بسیار مهم است؛ البته نگهداری از گیاهان روی سقف هزینه زیادی دارد. تراس‌های موجود در سقف فضاهایی برای درس خواندن در فضای باز و استراحت دانشجویان فراهم می‌کنند. نور طبیعی از بین تراس‌ها وارد ساختمان می‌شود و مصرف برق را کاهش می‌دهد.
خانه آراو-ای‌آر؛ پراگ
استودیوی معماری «آراو- ای‌آر» (RO_AR) در پراگ خانه‌ای طراحی کرده‌اند که این خانه به‌خوبی نشان می‌دهد که چطور می‌توان در دل شهر، طبیعت را وارد فضای زندگی کرد. این خانه بتنی، سقفی پوشیده از چمن دارد که ظاهری شبیه تپه به آن داده است و باعث می‌شود با فضای سبز اطراف هماهنگ‌تر به‌نظر برسد. طراحی این سازه طوری انجام شده است که علاوه‌بر حفظ حریم خصوصی، افراد بتوانند از داخل خانه بیرون را تماشا کنند و از نور طبیعی لذت ببرند. برای نمای خانه از چوب بلوط بهره گرفته‌اند که باعث می‌شود افراد با حضور در این خانه احساس کنند در طبیعتی بکر قرار دارند.
سقف سبز خانه استودیوی معماری آراو-ای‌آر علاوه‌بر زیبایی، کاربردی هم هست؛ چراکه به‌طور طبیعی دمای خانه را در هوای گرم و سرد متعادل می‌کند. همچنین این سقف با جذب آب باران و هدایت آن در مسیری درست، مانع آب گرفتگی می‌شود؛ البته به‌دلیل عمق کم خاک روی سقف، نمی‌توان هر نوع گیاهی را روی آن کاشت و نگهداری گیاهان روی سقف در محیط شهری ممکن است سخت باشد.
ویلای کی‌دی ۴۵؛ هند
«استودیو معماری سیمبیوسیس» (Studio Symbiosis) ویلایی به نام «کی‌دی ۴۵» (45 KD45) را طراحی کرده است که این ویلا در شلوغی و ازدحام شهری دهلی نو، پاسخی چشم‌گیر به چالش‌های زندگی در شهرهای پرجمعیت می‌دهد. این ساختمان بتنی با ابهت، سقفی پلکانی و سبز دارد که برای ساخت آن هزینه زیادی صرف کرده‌اند. این ویلا در واقع برای یک خانواده بزرگ و چندنسلی طراحی شده است. (yankodesign)
سقف سبز پلکانی ویلای کی‌دی ۴۵ نقش بسیار مهمی در خنک نگه داشتن فضای داخل در برابر گرمای شدید تابستان‌های دهلی دارد. معماران فضاهایی روی سقف طراحی کرده‌اند که اعضای خانواده می‌توانند در آن استراحت کنند و در دل طبیعت وقت بگذرانند. طراحان پروژه می‌گویند:
در فضاهای شهری، ارتباط میان انسان و طبیعت از بین رفته است. ما در این پروژه تلاش کردیم زندگی سبز شهری را دوباره احیا و ارتباط ساکنان را با طبیعت اطراف‌شان زنده کنیم؛ البته به این موضوع باید توجه کرد که نگهداری از گیاهان روی سقف به دلیل آبوهوای آلوده شهر کمی دشوار خواهد بود.
نظر شما در مورد خانه‌های دارای بام سبز چیست؟ آیا علاقه‌مند هستید که در چنین خانه‌هایی زندگی کنید؟ خوشحال می‌شویم نظرهای خود را با ما و همراهان کجارو به اشتراک بگذارید.
منبع عکس کاور: youtube.com، عکاس: نامشخص (خانه زیر تپه در نشتارود ایران)
