پاریس را از دریچه تاریخ سیاه‌ پوستان ببینید

در این مقاله از کجارو می‌خواهیم تجربه‌های «نکا ام اوکونا» (Nneka M. Okona) از سفرش به پاریس را از زبان خودش با شما در میان بگذاریم. او در مجله آفار، راجع به بزرگداشت نویسندگان، هنرمندان، موسیقی‌دانان و فعالان آمریکایی - آفریقایی برجسته‌ای می‌نویسد که در قرن نوزدهم و بیستم به‌دنبال پناهندگی در پاریس بوده‌اند.

اولین باری که در سال ۲۰۱۴، برج ایفل را دیدم بسیار شگفت‌زده شدم؛ البته در سفرهایی که از آن به بعد به پاریس داشته‌ام، یک تغییر جدید ایجاد شده و آن هم، پیدا کردن راه‌هایی برای ارزیابی و درک تاریخ سیاه‌پوست‌ها در پاریس است. در این مسیر، باید نقش مهمی که پاریس در تاریخ آفریقایی - آمریکایی‌ها بازی کرده و اینکه سیاه‌پوست‌های آمریکایی چطور به‌شکل‌گیری هویت پایتخت فرانسه کمک‌ کرده‌اند، درک کنم.

به خاطر داشته باشید که بهترین و ارزان‌ترین آفرهای تور پاریس را می‌توانید در کجارو پیدا کرده و از آژانس‌های معتبر با خیالی آسوده خریداری کنید.

_{موسیقی‌دانان مهم جاز مانند لیونل همپتون و آرت بلیکی، در میان هنرمندان آفریقایی آمریکایی‌ بودند که در استیج Caveau de la Huchette، اجرا داشتند}

آفریقایی - آمریکایی‌ها در اوایل قرن نوزدهم به پاریس آمدند. برخی از آن‌ها به‌دنبال فضای صلح‌آمیز و فرار از نژادپرستی‌ ایاالات متحده آمریکا، به پاریس نقل مکان کردند. بقیه آن‌ها هم در زمان جنگ جهانی اول، خود را در پاریس و دیگر بخش‌های فرانسه یافتند؛ زمانی که حدود ۲۰۰ هزار سرباز آفریقایی - آمریکایی، به‌عنوان ارتش آمریکا به اینجا آورده شدند. پس از اتمام جنگ، بیشتر این سربازها با دیدن خوشامدگویی گرم و پذیرش مردم فرانسه، تصمیم گرفتند تا در این کشور بمانند.

موج دوم مهاجرت آفریقایی - آمریکایی‌ها به پاریس، در دهه ۱۹۲۰ در حین نهضت هنری و ادبی رنسانس هارلم بود؛ زمانی که فعالان و هنرمندان سیاه‌پوستی چون لنگستون هیوز، ریچارد رایت، ژوزفین بیکر، ادلاید هال و دوک الینگتون، به‌دنبال مکانی آزاد برای خلق‌کردن هنر و مورد تقدیر قرار گرفتن بودند، فضایی که پاریس برای آن‌ها فراهم می‌کرد.

طبق کتاب جاده مثلثی (Triangular Road) که خاطره‌های یک رمان‌نویس آفریقایی - آمریکایی به نام پائول مارشال در سال ۲۰۰۹ است، لنگستون هیوز (Langston Hughes)، زمانی راجع به پاریس نوشت:

در پاریس، می‌توانید همانی باشید که می‌خواهید. خودِ خودتان.

مایلز دیویس (Miles Davis)، موسیقی‌دان افسانه‌ای جاز نیز عشق خود به پاریس را در زندگی‌نامه خود در سال ۱۹۸۹، این‌گونه بیان می‌کند:

حس آزادی در فرانسه و برخورد انسانی‌ای که به‌عنوان یک شخص مهم با ما داشتند، باعث می‌شد که حتی گروه و موسیقی‌ای که می‌نواختیم، بهتر به نظر بیاید.

در ادامه این مقاله، جاهای دیدنی پاریس را به شما معرفی خواهیم کرد که می‌توانید جای پای آفریقایی - آمریکایی‌ها را در آن‌ها پیدا کنید؛ افراد برجسته‌ای که زمانی به‌عنوان مهاجر در این شهر، زندگی می‌کردند. شما نیز می‌توانید به این مکان‌ها بروید و پایتخت فرانسه را در مسیری کمتر شناخته‌شده، کشف کنید.

۱. کافه دلا قجانس (Cafe de la Regence)

کاخ رویال، در مرکز منطقه یکم پاریس و نزدیک به نقاط مهم و اصلی گردشگری‌ چون موزه لوور، باغ‌های تویلری و طاق پیروزی قرار دارد. این موقعیت و نزدیکی‌ کاخ به جاذبه‌های گردشگری مشهور، کافه دلا قجانس را تبدیل به نقطه‌ای ویژه برای نوشیدن یک فنجان قهوه یا نان شکلاتی لایه‌لایه (pain au chocolat) کرده‌اند.

از زمان افتتاح کافه در سال ۱۶۷۰، اینجا مکانی برای ملاقات، گفت‌وگو و شطرنج‌بازی روشن‌فکران پاریس بوده است. شاید به همین دلیل، کافه مذکور، محل موردعلاقه فردریک داگلاس (Frederick Douglass)، شناخته می‌شود؛ سیاه‌پوست طرف‌دار لغو برده‌داری، نویسنده و دانشمندی که به‌عنوان یک برده در مریلند به دنیا آمد؛ اما ۲۰ سال بعد توانست فرار کند. داگلاس در حین سفرش به پاریس در زمستان ۱۸۸۷، اغلب دوست صمیمی‌اش، تئودور تیلتون را که یک سفیدپوست آمریکایی طرف‌دار لغو برده‌داری بود، در این کافه معروف در خیابان قو سنت اونوغی (Rue Saint-Honore) ملاقات می‌کرد.

۲. یادبود ژوزفین بیکر (Place Josephine Baker)

_{ژوزفین بیکر اولین بازیگر آفریقایی - آمریکایی بود که توانست در سال ۱۹۲۷ در یک فیلم صامت، نقش‌آفرینی کند}

ژوزفین بیکر (Josephine Baker)، فعال مدنی، خواننده و بازیگر مشهور، معمولا از احترام عمیقی که به پاریس داشت، سخن می‌گفت. این هنرمند آفریقایی - آمریکایی که در سال ۱۹۳۷ از حق شهروندی خود در ایالات متحده آمریکا صرف‌نظر کرد تا بتواند یک تبعه فرانسوی شود، زمانی گفت:

من به دو چیز در زندگی، عشق دارم. کشورم و پاریس.

شهر نورها، جایی بود که حرفه رقص بیکر، شکوفا شد و توانست در سال ۱۹۲۷ به‌عنوان اولین آفریقایی - آمریکایی در یک فیلم مهم (فیلم صامت فرانسوی با نام پری دریایی استوا) نقش‌آفرینی کند و در همان سال، اجرای بی‌نظیر رقص او در سالن فولی بقجه (Folies Bergere)، نام بیکر را سمبل اصلی عصر جاز در دهه ۱۹۲۰ به ثبت رساند.

چندین یادبود برای بزرگداشت بیکر در پاریس وجود دارد؛ یکی از آن‌ها، مکان ژوزفین بیکر است؛ میدانی در منطقه مون‌پارناس در سمت چپ رودخانه سن که به یاد این هنرمند فرانسوی دو تابعیتی ساخته شد؛ شخصی که بیشتر عمرش را در شهر پاریس، سپری کرد.

امروزه، یک پلاکارد فلزی به‌عنوان یادبودی از زندگی بیکر و تمام آنچه به فرانسه اهدا کرد، باقی مانده است. از اقدام‌های او می‌توان به جاسوسی برای کشور دومش و امتناع از اجرا در آمریکا برای مخاطبین تفکیک‌شده بر اساس تبعیض نژادی، اشاره کرد.

۳. طاق پیروزی

اگرچه طاق پیروزی، هم‌اکنون به‌عنوان یکی از نقاط برجسته و مهم گردشگری پاریس شناخته می‌شود؛ اما در این محل نکته های تاریخی کمتر شنیده‌شده‌ای وجود دارد که دانستن آن‌ها، خالی از لطف نیست. یکی از آن‌ها به میراث یوجین بالارد (Eugene Ballard)، سرباز آفریقایی - آمریکایی مربوط می‌شود. بالارد که در اواخر قرن نوزدهم در ایالت جورجیا به دنیا آمد، در سال ۱۹۱۲ برای فرار از شکنجه‌های جیم کرو، ایالات متحده آمریکا را به مقصد فرانسه ترک کرد.

قوانین جیم کرو، قوانینی ایالتی بودند که بین سا‌ل‌های ۱۸۷۶ و ۱۹۶۵ در ایالات متحده آمریکا به تصویب رسیدند. آن‌ها دستور جداسازی نژادی را از سال ۱۸۹۰ در همه نهادهای عمومی مانند مدارس دولتی، مکان‌های عمومی و حمل‌و‌نقل عمومی ایالات جنوبی را با وضعیت «جدا ولی مساوی» برای سیاهان آمریکا صادر کردند که سبب شد وضع سیاه‌پوست‌ها از سفیدهای آمریکایی پایین‌تر باشد و ضررهای اقتصادی، آموزشی و اجتماعی بسیاری برایشان ایجاد شود.

بالارد، در زمان زندگی در پاریس به‌عنوان یک بوکسر مشغول فعالیت بود و بعدها در لژیون یا ارتش نیروهای خارجی فرانسه برای سربازی، نام‌نویسی کرد. چند سال بعد، او اولین خلبان ارتشی آفریقایی - آمریکایی شد. در سال ۱۹۵۴، دولت فرانسه به‌خاطر خدمات قبلی وی، از بالارد دعوت به عمل آورد تا مشعل مقبره سرباز ناشناس را که در زیر طاق پیروزی قرار دارد، دوباره روشن کند. بعدها، او عنوان افتخاری شوالیه لژیون فرانسه را نیز کسب کرد.

۴. کتاب‌فروشی شکسپیر و شرکا (Shakespeare and Company)

_{رمان‌نویسانی مانند جیمز بالدوین، ریچارد رایت و چستر هایمز به کتاب‌فروشی شکسپیر و شرکا در محله لاتین پاریس می‌آمدند}

کتاب‌فروشی انگلیسی‌زبان شکسپیر و شرکا، واقع در یک خیابان خلوت در محله لاتین پاریس، از زمان افتتاحش در سال ۱۹۱۹ تاکنون، بهشتی برای عاشقان کتاب در پایتخت فرانسه بوده است. در اولین روزهایش، سردبیران آفریقایی - آمریکایی مجله ادبی پاریس ریویو (Paris Review)، این کتاب‌فروشی را به‌عنوان پاتوق خود برگزیدند. از آن پس، نویسندگان مشهور آفریقایی - آمریکایی بسیاری چون ریچارد رایت و چستر هایمز، میزبان سخنرانی‌ها و بحث‌های فراوانی در اینجا بوده‌اند.

جیمز بالدوین که برخی از رمانهای معروفش چون «برو، آن را در کوهستان بگو» (Go Tell It on the Mountain) در سال ۱۹۵۳ و «اتاق جیووانی» ( Giovanni’s Room) در سال ۱۹۵۶ را در زمان اقامتش در پاریس نوشته است، یکی از مشتریان دائم این کتاب‌فروشی بود.

۵. کافه توقنو (Cafe Tournon)

_{کافه توقنو، یکی از پاتوق‌های نویسندگان و هنرمندان آفریقایی آمریکایی چون دوک الینگتون، موسیقی‌دان جاز بود که به‌عنوان مهاجر  در دهه ۱۹۲۰ در پاریس زندگی می‌کردند}

در ناحیه ششم به کافه توقنو خواهید رسید که در زیر آپارتمان‌های کلاسیک پاریسی قرار دارد و خود را در میان مردمی ببینید که در حال خوردن حلزون یا مزه‌کردن نوشیدنی‌های گوارا هستند. کافه توقنو، در دهه ۱۹۲۰، یک پاتوق مهم در میان نویسندگان، هنرمندان و مهاجران آفریقایی - آمریکایی بوده است که پس از اتمام جنگ جهانی اول، به‌دنبال یک زندگی بهتر به پایتخت فرانسه پناه آورده بودند.

از مشتریان معروف و همیشگی کافه توقنو می‌توان به افسانه جاز، دوک الینگتون، بوفورد دلانی نقاش (Beauford Delaney) و نویسندگانی مانند جیمز بالدوین، ریچارد رایت و چستر هایمز اشاره کرد که اغلب برای گفت‌وگو در مورد دردها و خوشی‌های زندگی هنری‌شان در این کافه پاریسی، گرد هم می‌آمدند. گروه جاز دیزی گیلیسپی نیز در همین کافه شروع به کار کردند و وارد عرصه هنری شدند.

امروزه، صندلی‌های ماهون کافه توقنو و کف خال‌دار آن و همچنین نام کافه با حروف سفید در بیرون آن، کلاس پاریس قرن بیستم را به رخ بیننده می‌کشند.

۶. Caveau de la Huchette

کلوپ غار هوشت، در نزدیکی محله لاتین در منطقه سنت ژرمان دیق په (Saint-Germain-des-Pres)، از زمان تاسیس در سال ۱۹۴۷، به‌عنوان پاتوق موسیقی‌دانان جاز آفریقایی - آمریکایی شناخته می‌شود. این کلوپ در ظاهر شبیه یک غار است و به همین علت نام آن را غار هوشت گذاشته‌اند.

لیونل همپتون و آرت بلیکی، برخی از موسیقی‌دانان مشهور جاز آمریکایی بوده‌اند که در استیج این کلوپ، اجرا کرده‌اند. امروزه، بازدیدکنندگان می‌توانند عصرگاه هر روز هفته از اجرای زنده موسیقی لذت ببرند. هزینه ورودی در روزهای یکشنبه تا پنج‌شنبه، ۱۵ دلار، روزهای جمعه و شنبه، ۱۷ دلار و برای دانشجویان زیر ۲۵ سال با در دست‌داشتن کارت دانشجویی معتبر، ۱۱ دلار است.

برای یک رویکرد دقیق‌تر و کندوکاو در تاریخ سیاه‌پوست‌ها در پاریس، از تورهای «گردشگری در پاریس سیاه‌پوست‌ها ریکی استیونسون» (Ricki Stevenson’s Black Paris Tours) استفاده کنید. این شرکت که توسط استیونسون در سال ۱۹۹۸ تاسیس شده است، تورهای پیاده‌روی یا با اتوبوس شهری را به‌صورت فردی یا گروهی به مکان‌های دیدنی پاریس ارائه می‌دهد؛ نقاطی که توسط موسیقی‌دانان، نویسندگان و فعالان آفریقایی - آمریکایی مشهور شده‌اند.

پیاده‌روی در تورهای اسپیریت (Spirit Tours)

تورهای پیاده‌روی اسپیریت نیز برنامه‌های سفر اتوبوس اختصاصی و پیاده‌روی «پاریس سیاه‌پوست‌ها و ماورای آن» (Black Paris and Beyond) را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهند. این تورها بر محله لا گودوغ (La Goutte d’Or) در ناحیه هجدهم تمرکز دارند که به‌خاطر جمعیت آفریقایی و بازار فضای بازش، مشهور است. این بازار، دوژان (Marche Dejean) نام دارد و با غرفه‌هایی که گیاهان عطاری ویژه و دیگر اجزای تشکیل‌دهنده غذاهای سنتی آفریقایی را می‌فروشند، از آن دسته مکان‌هایی است که حتما باید ببینید.

تور ورود به پاریس سیاه‌ (Entree to Black Paris)

علاوه بر تورهای دارای راهنما، بازدیدکنندگان می‌توانند از تور داستانی «ورود به پاریس سیاه‌» نیز استفاده کنند که به ارزش ۲۸ دلار با قابلیت دانلود است؛ این تور برای کسانی که دوست دارند به‌تنهایی به این مکان‌های دیدنی بروند، مناسب است. یک تور صوتی نیز پاتوق‌های پاریسی ریچارد رایت را به شما نشان می‌دهد و دیگری شما را به حومه مون‌پارناس می‌برد؛ جایی که ژوزفین بیکر، آنجا را خانه خود می‌دانست.