نصف النهار مبدأ چیست؟

نصف النهار مبدا از شمال تا جنوب کره زمین امتداد دارد و غرب و شرق جهان را به یکدیگر وصل می‌کند. گرچه این خط واقعی نیست، به‌دلیل تعیین زمان در کشورهای مختلف جهان بر اساس فاصله طولی تا این نصف النهار، اهمیت بالایی در علم جغرافیا دارد. نصف النهار گرینویچ مرجع اصلی برای طول صفر جغرافیایی بین همه کشورهای جهان به شمار می‌رود که بر اساس توافق‌نامه‌ای بین‌المللی میان کشورها انتخاب شده است.

انتخاب نصف النهار مبدا به‌عنوان مرجع بین‌المللی در تعیین ساعت جهانی، تاثیر قابل‌توجهی بر تبادلات تجاری و تردد بین کشورهای مختلف جهان گذاشت. در حال حاضر، امکان بازدید از این خط فرضی نمادین در رصدخانه سلطنتی بریتانیا وجود دارد و گردشگران زیادی در بازدید از این منطقه، عکس یادگاری از حضور هم‌زمان در دو نیم‌کره شرقی و غربی زمین ثبت می‌کنند. در این مقاله به معرفی نصف النهار گرینویچ می‌پردازیم و چگونگی انتخاب این مبدا و تغییرات آن در طول زمان را شرح می‌دهیم. 

نصف النهار مبدا چیست و کجا قرار دارد؟

• نصف النهار مبدا چیست؟
• نصف النهار مبدا چند درجه است؟
• نصف النهار مبدا در کجا قرار دارد؟
• چرا نصف النهار مبدا از گرینویچ عبور می‌کند؟
• محل نصف النهار مبدا چگونه انتخاب شد؟
• آیا محل خط نصف النهار مبدا تغییر کرده است؟

نصف النهار مبدا چیست؟

_{منبع عکس: وب‌سایت onlysc}

نصف النهار مبدا خطی فرضی بر کره زمین است که دو سوی آن نیم‌کره‌های شرقی و غربی قرار گرفته‌اند. در واقع با قرارگیری نصف النهار مبدا بر کره زمین مرجعی برای تقسیم‌بندی طول جغرافیایی بین کشورهای مختلف جهان به وجود آمده است. به این ترتیب همه کشورها بر اساس این مرجع ساعت رسمی خود را تعیین می‌کنند و از ساعت رسمی دیگر کشورها نیز مطلع می‌شوند.

نصف النهار مبدا از شمال تا جنوب جغرافیایی امتداد دارد و از آن به‌عنوان مرجع صفر طول جغرافیایی در مطالعات نجوم استفاده می‌شود. در امتداد این نصف النهار، نصف النهارهایی در طول‌های جغرافیایی مختلف قرار می‌گیرند که مختصات آن‌ها نسبت به نصف النهار مبدا تعیین می‌شود. جغرافی‌دانان با بررسی تصاویر مختلف از رصد کهکشانی یک نصف النهار، نقشه‌های هوایی دقیقی از مناطق مختلف جهان طراحی می‌کنند.

زمین تنها سیاره دارای نصف النهار مبدا نیست و دانشمندان از نقاط مشخص در دیگر سیارات برای انتخاب نصف النهار مرجع در آن‌ها استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال نصف النهار مرجع در سیاره مریخ از نزدیکی دهانه‌ای با نام بروس می‌گذرد.

نصف النهار مبدا چند درجه است؟

_{منبع عکس: وب‌سایت National Ocean Service}

نصف التهار مبدا در طول جغرافیایی مشابه خط استوا در عرض جغرافیایی زمین است. خط استوا در مرکز طولی زمین قرار دارد و آن را به نیم‌کره‌های شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند.

نصف النهار مبدا از شمالی‌ترین تا جنوبی‌ترین نقطه کره زمین واقع شده است و ۱۸۰ درجه طول جغرافیایی را پوشش می‌دهد. خط نیم‌دایره در سوی قرینه نصف النهار مبدا را با نام خط بین‌المللی تاریخ می‌شناسند. نصف النهار مبدا نسبت به خط بین‌المللی تاریخ در طول جغرافیایی ۱۸۰ درجه قرار دارد و این دو خط با یکدیگر تشکیل یک دایره کامل به طول جغرافیایی ۳۶۰ درجه را می‌دهند.

با حرکت از نصف النهار مبدا به‌سمت غرب یا شرق یک روز از تاریخ کم یا به آن اضافه می‌شود. در طول جغرافیایی زمین ۲۴ تقسیم‌بندی وجود دارد که هرکدام ۱۵ درجه با نصف النهار قبل و بعد خود فاصله دارند. فاصله دو نصف النهار نیز از یکدیگر یک ساعت است. به این ترتیب فاصله زمانی ۱۲ ساعتی بین غربی‌ترین تا شرقی‌ترین نصف النهار وجود دارد یا به عبارتی در زمان غروب خورشید و آغاز شب برای ساکنان غرب زمین، شرق‌نشینان آغاز روز را تجربه می‌کنند. 

اختلاف زمانی ۲۴ منطقه زمانی در طول جغرافیایی جهان بر اساس فاصله از نصف النهار مبدا تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال، زمان یک رویداد در ساعت ۱۱ صبح در ایالت تگزاس آمریکا، ساعت ۹ شب در کشور مراکش و ۶ صبح در هونولولو مرکز ایالت هاوایی آمریکا گزارش می‌شود.

نیم‌کره شرقی زمین در شرق نصف النهار مبدا و غرب خط بین‌المللی تاریخ قرار دارد و غرب نصف النهار مبدا و شرق خط بین‌المللی تاریخ را با عنوان نیم‌کره غربی زمین می‌شناسند. حجم وسیعی از خشکی‌های زمین از جمله قاره‌ آسیا، بخش زیادی از قاره آفریقا و استرالیا در نیم‌کره شرقی قرار گرفته‌اند. قاره آمریکا، بخش غربی جزایر بریتانیا شامل ایرلند و ولز و شمال غربی قاره آفریقا نیز در نیم‌کره غربی زمین هستند.

نصف النهار مبدا در کجا قرار دارد؟

_{منبع عکس: وب‌سایت Royal Museums Greenwich، عکاس نامشخص}

نصف النهار مبدا خطی فرضی است و بر اساس توافق بین‌المللی بین ۲۵ کشور تعیین شده است. این خط فرضی از رصدخانه سلطنتی بریتانیا در گرینویچ می‌گذرد. این رصدخانه تنها آسمان‌نمای تاریخی در شهر لندن است که از آن با نام «خانه ساعت جهانی گرینویچ» یاد می‌کنند. در رصدخانه سلطنتی بریتانیا نصف النهار مبدا را به‌صورت نمادین مشخص کرده‌اند تا گردشگران از محل دقیق آن مطلع شوند. رصدخانه بریتانیا همه‌روزه به‌جز روزهای تعطیل از ساعت ۱۰ صبح به روی گردشگران باز است.

نصف النهار مبدا با خط استوا در مکانی میان اقیانوس اطلس تلاقی دارد. این نقطه از جهان به‌دلیل کاربرد جغرافیایی آن برای بسیاری از دانشمندان و محققان اهمیت دارد؛ اما دسترسی به آن چندان ساده نیست. محل برخورد نصف النهار مبدا و خط استوا نقطه صفر طول و عرض جغرافیایی زمین یا به عبارتی مبدا زمین است.

طول جغرافیایی رصدخانه سلطنتی بریتانیا صفر، اما عرض جغرافیایی آن ۵۱ درجه و ۲۸ دقیقه و ۳۸ ثانیه شمالی است. طول و عرض جغرافیایی به قسمت‌های درجه، دقیقه و ثانیه تقسیم می‌شوند که هر درجه شامل ۶۰ دقیقه و هر دقیقه شامل ۶۰ ثانیه است. مسیر خط نصف النهار مبدا در رصدخانه بریتانیا را با پرتاب اشعه لیزری به‌سمت شمال مشخص کرده‌اند.

چرا نصف النهار مبدا از گرینویچ عبور می‌کند؟

_{منبع عکس: وب‌سایت Royal Museums Greenwich، عکاس نامشخص}

انتخاب مبدا گرینویچ برای نصف النهار مرجع بین کشورهای مختلف بر اساس استفاده نخستین آمریکا از این نقطه به‌عنوان مرجع صورت گرفت. نخستین بار آمریکا نصف النهار گرینویچ را به‌عنوان مبنای تعیین ساعت رسمی آمریکا انتخاب کرد و به این ترتیب زمان ملی آمریکا در جهان شناخته شد.

از طرفی در اواخر قرن نوزدهم میلادی بیش از ۷۰ درصد تجارت جهانی در مسیر دریایی منطبق با نقشه‌های مدون در مبدا گرینویچ انجام می‌شد. در آن زمان حجم مبادلات تجاری اروپا بالا بود و کشورهای مختلف، گرینویچ را به‌عنوان طول جغرافیایی صفر در نظر گرفته بودند. با گذشت زمان نصف النهار مبدا در گرینویچ به‌عنوان مرکز تعیین زمان جهانی پذیرفته شد و همه کشورها بر این اساس برای حرکت کشتی‌های تجاری و مبادلات خود برنامه‌ریزی می‌کردند.

محل نصف النهار مبدا چگونه انتخاب شد؟

_{منبع عکس: وب‌سایت royalparks، عکاس نامشخص}

پیش از انتخاب مرجع زمانی مشخص در جهان، کشورها و شهرهای مختلف، ساعت را بر اساس وقت محلی خود مشخص می‌کردند. به این ترتیب هیچ توافق عمومی برای طول روز و زمان آغاز شب وجود نداشت. خطوط بین‌المللی ارتباطی در مسیرهای ریلی، دریایی و هوایی بین سال‌های ۱۸۵۰ تا ۱۸۷۰ میلادی به‌شکل چشمگیری گسترش یافتند. تا پیش از گسترش مبادلات تجاری و رفت و آمد میان کشورهای مختلف، مشکلی در این تعیین زمان وجود نداشت؛ اما با افزایش داد و ستد و تردد میان کشورها، لزوم تعیین ساعت در هر شهر بر اساس مبنایی مرجع احساس می‌شد.

در سال ۱۸۸۴ میلادی کنفرانس بین‌المللی نصف النهار با حضور ۴۱ نماینده از ۲۵ کشور جهان توسط رئیس‌جمهوری ایالت متحده آمریکا (چستر آرتور) تشکیل شد. در این جلسه انتخاب نصف النهار گرینویچ به‌عنوان مرجع طول جغرافیایی مورد ارزیابی قرار گرفت و سپس انتخاب آن به رای گذاشته شد. ۲۲ رای موافق، دو رای ممتنع و یک مخالف نتیجه این رای‌گیری بود و به این ترتیب، گرینویچ به‌عنوان محل قرارگیری نصف النهار مبدا پذیرفته شد.

پس از توافق در کنفرانس بین‌المللی نصف النهار، محل نصب تلسکوپ عظیم «ترنزیت سرکل» (Transit Circle)، در رصدخانه سلطنتی بریتانیا به‌عنوان مرجع تعیین طول و عرض جغرافیایی جهان مشخص شد. این تلسکوپ عظیم توسط سر جورج بیدل ایری (Sir George Biddell Airy)، هفتمین منجم سلطنتی بریتانیا در سال ۱۸۵۰ میلادی ساخته شده بود.

با وجود تعیین نصف النهار گرینویچ به‌عنوان مرجع طول جغرافیایی، بسیاری از کشورها مانند فرانسه و چین موافق با این انتخاب نبودند. این کشورها نقشه‌هایی با طول جغرافیایی صفر از مبدا پایتخت‌های خود، یعنی پاریس و پکن طراحی و مدت‌ها بر اساس این نقشه‌ها زمان محلی در شهرهای مختلف را تنظیم کرده بودند. با وجود کارایی این نقشه‌‌ها در داخل فرانسه و چین، در زمان مراودات بین‌المللی ناوگان دریایی و ریلی، مشکلات متعددی برای هماهنگی با سایر کشورها به وجود می‌آمد. در نهایت همه کشورها ساعت محلی خود را بر اساس مرجع واحد گرینویچ تنظیم کردند.

آیا محل خط نصف النهار مبدا تغییر کرده است؟

_{منبع عکس: وب‌سایت تریپ ادوایزر، عکاس نامشخص}

با وجود تغییر شکل دائمی پوسته زمین و حرکت همیشگی آن، محل فرضی نصف النهار مبدا به‌صورت مداوم در حال جابه‌جایی است؛ با این وجود خط مبنای مشخص در تلسکوپ رصدخانه سلطنتی بریتانیا، هم‌چنان محل قرارگیری نصف النهار مبدا قلمداد می‌شود.

در سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸ میلادی، دانشمندان با بررسی تصاویر ماهواره‌ای جدید و کسب اطلاعات به روز، نصف النهاری جدید تعریف کردند. این نصف النهار جدید خطی فرضی بود که از صفحه فرضی عبوری از مرکز زمین می‌گذشت.

نصف النهار مبدا که در سال ۱۸۸۴ میلادی به‌عنوان طول صفر جغرافیایی جهان انتخاب شد، امروزه (۲۰۲۳ میلادی) در فاصله تقریبی پنج متری از شرق نصف النهار گرینویچ قرار دارد. به این ترتیب، در حال حاضر نصف النهار مبدا و رصدخانه سلطنتی در نیم‌کره غربی زمین و غرب نصف النهار واقعی قرار گرفته‌اند؛ اما هم‌چنان نصف النهار گرینویچ به‌عنوان مرجع طول جغرافیایی صفر در نظر گرفته می‌شود.

_{منبع عکس: وب‌سایت lizardpoint، عکاس نامشخص}

در این مقاله به معرفی خط نصف النهار مبدا و بررسی محل قرارگیری آن پرداختیم. در صورت تمایل می‌توانید نظرات خود را در ادامه با ما و دیگر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

_{عکس‌ کاور رصدخانه سلطنتی بریتانیا، از وب‌سايت physicsinmyview}