راهنمای شماره پلاک خودرو به تفکیک شهر، استان و حروف

شماره‌گذاری پلاک خودروها در ایران تاریخچه‌ای صدساله دارد و در این یک سده قوانین مربوط به آن تغییرات زیادی کرده است؛ برای مثال، نام شهرها حذف شده و کد‌هایی جایگزین آن‌ها شده‌اند. همچنین از حروف و رنگ‌های مختلف برای افزایش ظرفیت شماره‌گذاری استفاده شده است. در این مقاله به بررسی پلاک خودروها‌، دلیل وجود آن، تاریخچه و پلاک‌های اختصاصی استان‌های ایران می‌پردازیم.

همه آنچه که باید درباره پلاک شهر‌های مختلف بدانید:

• شماره پلاک چیست؟
• شماره پلاک ماشین بر چه اساسی تعیین می‌شود؟
• تاریخچه پلاک خودرو
•  انواع پلاک خودرو در ایران
• عدد اختصاصی پلاک‌های هر استان

شماره پلاک چیست؟

پلاک، شماره شناسایی وسایل نقلیه است که به‌شکل ترکیبی از اعداد و حروف روی صفحه‌ای فلزی حک و روی بدنه آن‌ها نصب می‌شود.

شماره پلاک ماشین بر چه اساسی تعیین می‌شود؟‌

سیستم شماره‌گذاری خودروها و وسایل نقلیه در کشورهای گوناگون، متفاوت است. در ایران، حرفی که در شماره پلاک به کار برده می‌شود نوع کاربری خودرو را مشخص می‌کند. در پلاک‌های شخصی، عدد دو رقمی سمت راست بر اساس محل سکونت مالک خودرو تعیین می‌شود.

تاریخچه پلاک خودرو

نصب اولین پلاک خودرو مربوط به سال ۱۸۹۳ میلادی (۱۲۷۲ خورشیدی) در فرانسه است؛ اما قدمت پلاک‌گذاری خودرو‌ها در ایران به سال ۱۳۰۵ خورشیدی برمی‌گردد؛ یعنی سالی که اولین خودرو وارد کشور شد. سه سال بعد در سال ۱۳۰۸، پس از افزایش تعداد خودروها، قوانینی در ۳۲ بند برای شماره‌گذاری آن‌ها وضع شد.

در آن روزگار هر خودرو دارای پنج پلاک بود که شامل نام کارخانه، نمره جلو، نمره عقب، پلاک مالیات و آدرس مالک می‌شد. طبق اسناد، پلاک تهران یک کد دو رقمی به‌همراه حرف «ط» و پلاک سایر شهرها سه‌رقمی بود. به مرور زمان و با افزایش اتومبیل‌ها در سراسر کشور، پلاک‌ها متشکل از نام شهر و چهار عدد شدند. در سال ۱۳۳۵ پلاک‌ها در مرکز استان‌ها به پنج و در شهرهای اطراف به ۶ رقم افزایش یافت. نام شهر به‌همراه یک کد دورقمی که نشان‌دهنده سال صدور بود، سمت چپ پلاک درج می‌شد.

_{منبع عکس: باشگاه خبرنگران جوان}

مالکان خودرو در آن زمان هر سال باید برای تعویض پلاک به اداره شماره‌گذاری مراجعه می‌کردند تا کد مربوط به آن سال را دریافت کنند. آن‌ها به این روش مجبور به پرداخت عوارض و مالیات مربوطه می‌شدند. پلاک خودرو‌ها در سال‌های ۱۳۴۲، ۱۳۴۶ و ۱۳۵۶ دستخوش تغییراتی شد؛ برای مثال، دیگر کد دو رقمی سمت چپ به معنی سال صدور پلاک نبود؛ بلکه بر اساس نوع کاربری وسیله نقلیه تعیین می‌شد.

در سال ۱۳۷۲ بر اساس قوانینی جدید، پلاک‌های لیزری با دو رنگ عرضه شدند. در همین سال با اضافه شدن حروف‌ فارسی، ظرفیت شماره‌گذاری خودروها افزایش پیدا کرد. در سال ۱۳۸۱ پلاک‌های دو زبانه جای مدل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های قبلی را گرفتند؛ اما یک سال بیشتر دوام نیاوردند. در دهه ۸۰ شمسی، پلاک خودرو‌ مربوط به اولین مالک آن بود و با انتقال مالکیت عوض نمی‌شد؛ اما از اوایل دهه ۹۰ تاکنون، پلاک خودرو متعلق به افراد است و با تغییر مالکیت خودرو، منتقل نمی‌شود. امروزه منطقه سکونت مالک پلاک، کد دورقمی سمت راست را تعیین می‌کند.

با توجه به تولید روافزون خودرو‌ها، طولی نخواهد کشید که تغییراتی در پلاک‌ها به‌منظور افزایش ظرفیت آن‌ها صورت بگیرد.

انواع پلاک خودرو در ایران

بر حسب نوع کاربری وسیله نقلیه، رنگ و حروف به کار رفته در پلاک آن‌ متفاوت است.

_{منبع عکس: یودرایور}

رنگ پلاک خودرو

• سفید: خودرو‌های عمومی
• زرد: خودروهای حمل‌ونقل عمومی، تاکسی‌ها و ماشین‌های کشاورزی
• سبز: خودروهای پلیس و سپاه پاسداران جمهوری اسلامی
• قرمز: خودروهای دولتی
• آبی: خودروهای سفارت‌خانه‌ها و اداره‌ها، وزارت دفاع یا ستاد کل نیرو‌های مسلح، نیروهای دریایی و هوایی ارتش
• کرم یا خاکی رنگ: خودروهای نیرو‌های زمینی ارتش 

حروف پلاک خودرو

پلاک‌های سفید

• با حرف گ: به معنی «گذر موقت» است و خودوهای دارای این پلاک فقط یک ماه می‌توانند در کشور تردد کنند؛ سپس باید به منطقه آزاد بازگردند یا از کشور خارج شوند.
• با علامت ویلچر: این پلاک مخصوص افراد جانباز و دارای معلولیت است؛ در سامانه‌ها و تاکسی‌های اینترنتی به‌جای علامت «ویلچر»، حرف «ژ» نمایش داده می‌شود.
•  به زبان لاتین: این پلاک‌ها که به زبان لاتین شماره‌گذاری شده‌اند پلاک‌ بین‌المللی هستند و برای تردد در سایر کشور‌ها و شناسایی راننده و مالک خودرو در سراسر جهان طراحی شده‌اند.
• عادی: پلاک‌های سفید رنگی که سایر حروف الفبای فارسی را، به غیر از آنچه در بالا گفته شد، در ترکیب خود دارند؛ اکثر خودرو‌ها دارای این نوع پلاک هستند.

پلاک‌های زرد

• با  حرف «ع»: مربوط به خودروهای خدمات عمومی؛ مانند اتوبوس‌ها
• با حرف «ت»:  مربوط به تاکسی‌ها
• با حرف «ک»: به معنی کشاورزی» و متعلق به وسایل نقلیه مربوط به ادوات کشاورزی

پلاک‌های سبز

• با حرف «پ»: مربوط به خودورهای پلیس از جمله پلیس راهور، ناجا، مبارزه با مواد مخدر و...
• حرف «ث»: مخصوص خودروهای سپاه پاسداران جمهوری

پلاک‌های قرمز

• پلاک‌های با حرف «الف» یا کلمه تشریفات: مخصوص خودرو‌های دولتی

پلاک‌های آبی 

• با اعداد و حروف مشکی:  این نوع پلاک خود به دو دسته تقسیم می‌شود. دسته اول متعلق به سفارتخانه‌ها و دیپلمات‌ها است و کاربرد سیاسی و کنسولی دارد. دراین پلاک‌‌ها حرف «D» به کار رفته است. دسته دوم متعلق به خودرو نمایندگان برای سفارت‌خانه‌ها و خدمات اداری است که در ترکیب خود دارای حرف «S» هستند. 
• با اعداد و حروف سفید: این نوع پلاک خود به سه دسته تقسیم می‌شود. پلاک دارای حرف «ش» که مربوط به خودرو‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران است. دسته دوم در ترکیب خود حرف «ز» دارد که به وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح تعلق دارد. دسته سوم دارای حرف «ف» است که در انحصار ستاد کل نیرو‌های مسلح قرار دارد.

عدد اختصاصی پلاک‌های هر استان

شما نیز اطلاعات خود را در مورد تقسیم‌بندی پلاک خودروها در شهر و استان خود با کجارو به اشتراک بگذارید.