نقش اعتراضات مردمی بر صنعت گردشگری

بر اساس اخبار منتشرشده، برخی از گردشگران خارجی و تورهایی که از مقصد کشورهای اروپایی راهی ایران بودند، سفر خود را لغو کرده‌اند.

«سميه کارامد» کارشناس ميراث و گردشگری می‌گوید:

در اندک‌زمانی پس از توافق هسته‌ای و شروع به حذف تحريم‌ها عليه ايران (ژانويه ۲۰۱۶)، گردشگری به مقصد ايران توجه زيادی را جلب کرد؛ رسانه‌های مختلف شروع به نوشتن از اين مقصد بازگشته به صحنه گردشگری کردند؛ افراد آن را در فهرست آرزوهای خود جای دادند و شهرهای ايران بعد از ٣٧ سال دوباره در برنامه‌های سفر (itinerary) درخشيدند. يک‌باره گزارش‌ها و مقالات منفی درباره ايران جای خود را به مدح و ستايش‌ها از معماری هوش‌ربا، طبيعت زيبا و مردم ميهمان‌نواز اين کشور خاورميانه‌ای دادند و يکباره سفر به ايران تبديل به «مد روز» شد!

گذشته از آنچه به آن اشاره شد، مهم‌ترين اتفاق، به‌روز‌شدن هشدارهای سفر برای مقصد ايران بود. اصولا هشدارهای سفر (Travel Warning) برای يک مقصد گردشگری، از روابط سياسی بين کشورها و نيز اتفاقات داخلی آن مقصد خاص نشئت می‌گیرند؛ مشابه آنچه در ترکيه اتفاق افتاد و هشدارهای وزارت امور خارجه به اتباع ايرانی و لزوم اجتناب از سفرهای غيرضروری به شهرهای آشوب‌زده اين کشور.

به دنبال توافق هسته‌ای، کشورهای انگليس و فرانسه، هشدارهای مسافرتی عليه ايران را يکباره کاهش دادند. پس از بازگشایی سفارت بريتانيا در تهران در ماه آگوست سال ۲۰۱۵، دولت انگلستان توصيه‌های سفری پيشين خود را برای ايران به‌روز کرد و يکباره (به جز مناطق مجاور در نزدیکی افغانستان، پاکستان و عراق) کل کشور ايران در نقشه راهنما به رنگ سبز و امن برای سفر اعلام شد. دولت فرانسه نيز عملی مشابه و البته قدری محافظه‌کارانه‌تر در پيش گرفت و در دسامبر ۲۰۱۵، قلمرو مرکزی ايران را به رنگ زرد درآورد و فقط برای مناطق مرزی ايران هشدار سفر در نظر گرفت.

در کنار انگلستان و فرانسه، استراليا، آلمان، بلژيک، کانادا و بسياری ديگر از کشورها نيز هشدارهای مسافرتی خود برای مقصد ايران را به‌روز کردند و با اطمينان‌بخشيدن از روابط ديپلماتيک مناسب و امکان حمايت از شهروندان خود در هنگام سفر، امنيت روانی آنها برای سفر به اين مقصد جديد را تأمين کردند. به زبان ديگر، به ترويج گردشگری ايران کمک شايانی کردند و از اين راه در طول دو سال گذشته، با بی‌تغییر ماندن توصيه‌های مسافرتی، جريان شتاب‌گيرنده‌ای از مسافران به سمت ايران به راه افتاده است. ناآرامی‌های شهرهای ايران در هفته اخير مصادف بود با آخرين روزهای سال ميلادی و تعطيلات گسترده در سطح جهان.

لغو سفر وزير امور خارجه فرانسه که برای تأمين مقدمات سفر رئيس‌جمهوری آن کشور رهسپار ايران بود و نيز به‌تعليق‌درآمدن بعضی تورهای گردشگری فرانسوی به مقصد ايران، اولین ترکش‌های بين‌المللی اين ناآرامی‌ها به صنعت گردشگری ایران بود.

در ماه‌های اخير، لبخند رضايت تورگردانان و راهنمايان تور ايرانی حاکی از موفقيت آنها در دوباره‌آوردن فرانسوی‌های محافظه‌کار به ايران بعد از چهار دهه بود. همان‌ها که با گاردی بسته از هواپيما پياده می‌شدند و در پايان روز اول سفرشان، عاشق اين کشور شده بودند و در بازگشت به فرانسه، دوستان خود را با ايران آشنا و به اين سفر ترغيب می‌کردند.

فقط فرانسوی‌ها نيستند که با بدگمانی آميخته به ترس مقصد ايران را زير نظر دارند، آلمانی‌ها و اتريشی‌ها نيز اگرچه هنوز سفرهايشان را تعليق نکرده‌اند، اما در حال تبادل اطلاعات با همتايان ايرانی و پرس‌وجوی اوضاع و امنيت ايران هستند. کانال‌های تلويزيونی در آلمان و اتريش، همچون کانال‌های فرانسوی مستمر در حال پوشش اعتراضات مردمی در ايران هستند. اگرچه اين پوشش‌های خبری به سمت توضيح واقعيات روز ايران و به‌رسميت‌شناخته‌شدن حق اعتراض توسط حاکميت (و مخالفت حاکميت با اغتشاش) پيش می‌رود و همگی سعی در تهيه تصويری عادلانه از ايران دارند، اما کمتر کسی است که به حکم عقل سليم علاقه به سفر به منطقه‌ای ناامن داشته باشد.

پس از دو سال ثبات مقصد گردشگری‌مان در چشمان دنيا، هشدارهای سفر کشورهای مذکور در بالا و بسياری بيشتر در روزهای اخير بلافاصله تغيير کرده و به شهروندان خود که پيشاپيش در ايران هستند يا رهسپار ايران هستند، توصيه دور بودن از تجمعات و شلوغی‌ها را می‌کنند و البته آماده به زنگ بودن برای خروج سريع از ايران! به سادگی آنچه در دو سال رشته بوديم، در حال پنبه‌شدن است.

«امید شگوهی» فعال گردشگری در این باره می‌گوید:

من به‌عنوان راهنما و فعال گردشگری در ايران در هفته اخير پيام‌های بی‌شماری از گردشگرانی دريافت کردم که سفرهای خود را در سال ۲۰۱۸ معلق کردند. سفر «لودريان» وزير امور خارجه فرانسه که قرار بود اين هفته به ايران انجام شود و مقدمات سفر «امانوئل مکرون» را آماده کند، به تعويق افتاد. اين اخبار با زندگی مستقيم و غيرمستقيم خيلی از مردمان شهرهای کوچک مرتبط است. اين اخبار می‌تواند نااميدی در حوزه سرمايه‌گذاری خارجی را به همراه داشته باشد و می‌تواند ما را به دوره‌ای بازگرداند که به نفع هيچ‌يک از ما نيست. مطالبه‌گری را ادامه دهيم؛ نه آشوب را که دومی خودزنی‌ای بيش نيست.